Arapça 2 Muzari Fiil
 

Muzari Fiil Fiili Muzari Çekimi
FİİL-İ MUZÂRİ
Arapça’da iki temel farklı fiil çekimi vardır. Başına bir harf getirilmek veya son harekede değişiklik yapmak suretiyle diğer zamanlar hep bu ikisinden türetilir. Mâzî fiil çekiminden sonra öğrenmemiz ve ezberlememiz gereken ikinci fiil çekimi muzâri fiil çekimidir. Şimdiki ve geniş zamandaki bir olayı bildiren fiillere Fiil-i muzâri denir. Fiilin sonuna …er, ….ar, …yor manası verir. Türkçe’mizdekinden farklı olarak aynı fiil Arapça’da hem şimdiki zamanı hem de geniş zamanı karşılar. Muzâri fiil أَتَيْنَ ibaresindeki harflerden biriyle başlar. Örnek:

تَخْرُجُ

(Sen) çıkıyorsun, çıkarsın
أَخْرُجُ

(Ben) çıkıyorum, çıkarım
نَخْرُجُ

(Biz) çıkıyoruz, çıkarız
يَخْرُجُ

(O) çıkıyor, çıkar
يَكْتُبُ

yazar, yazıyor
يَعْلَمُ

biliyor, bilir
Fiil-i muzâride dikkat edilmesi gereken husus şudur: Yukarıda örnek olarak gösterilen ve أَتَيْنَ harflerinden biriyle başlayan sülâsi (üç harfli) fiillerin ortak noktası; muzaraat harflerinin üstünle başlaması ve hepsinin son harfinin harekesinin merfû olmasıdır. Ortadaki harfin harekesi ise değişkendir. Üstün, ötre veya esre olarak gelebilir ve bunun belli bir kaidesi yoktur. Ancak ezberlenmek ve sözlükten bakılmak suretiyle orta harfi bilinir. Sülasi mücerret dediğimiz üçlü fiillerde mâzî ile muzâri fiil aşağıdaki altı şekilden biriyle meydana gelir:

1. Birinci bab -َ -ُ نَصَرَ يَنْصُرُ yardım etti

خَرَجَ يَخْرُجُ

çıktı

أخَذَ يَأْخُذُ

aldı

قَتَلَ يَقْتُلُ

öldürdü

2. İkinci bab -َ -ِ ضَرَبَ يَضْرِبُ vurdu, dövdü

رَجَعَ يَرْجِعُ

döndü

ظَلَمَ يَظْلِمُ

zulmetti

جَلَسَ يَجْلِسُ

oturdu

3. Üçüncü bab -َ -َ فَتَحَ يَفْتَحُ açtı

سَأَلَ يَسْأَلُ

sordu

صَنَعَ يَصْنَعُ

yaptı, işledi
ذَهَبَ يَذْهَبُ

gitti

4. Dördüncü bab -ِ -َ عَلِمَ يَعْلَمُ bildi

وَجِلَ يَجَلُ

korktu

شَهِدَ يَشْهَدُ

şahit oldu

5. Beşinci bab -ُ -ُ حَسُنَ يَحْسُنُ güzel oldu

كَبُرَ يَكْبُرُ

büyüdü

قَبُحَ يَقْبُحُ

çirkin oldu



6. Altıncı bab -ِ -ِ حَسِبَ يَحْسِبُ saydı, zannetti

وَرِثَ يَرِثُ

varis oldu
*Ezberlenmesi tavsiye edilen ve Kur’ân’da en çok kullanılan fiillerin mâzî ve muzârileri şunlardır:

Muzâri orta harfi ötre olanlar:

خَرَجَ – يَخْرُجُ

çıktı – çıkıyor
كَتَبَ – يَكْتُبُ

yazdı – yazıyor
ذَكَرَ – يَذْكُرُ

zikretti-zikrediyor
دَخَلَ – يَدْخُلُ

girdi – giriyor
عَبَدَ – يَعْبُدُ

ibadet etti-ibadet ediyor
نَصَرَ- يَنْصُرُ

yardım etti-yardım ediyor
أَمَرَ – يَأْمُرُ

emretti- emrediyor
نَظَرَ – يَنْظُرُ

baktı – bakıyor
سَجَدَ – يَسْجُدُ

secde etti-secde ediyor
أَخَذَ – يَأْخُذُ

aldı – alıyor
طَلَبَ – يَطْلُبُ

istedi – istiyor
خَلَقَ – يَخْلُقُ

yarattı – yaratıyor
شَكَرَ – يَشْكُرُ

teşekkür etti, şükretti – teşekkür ediyor, şükrediyor

Muzâri orta harfi üstün olanlar:

سَأَلَ – يَسْأَلُ

sordu, istedi-sorar, ister
فَتَحَ – يَفْتَحُ

açtı – açar
شَرِبَ – يَشْرَبُ

içti – içer
قَرَأَ- يَقْرَأُ

okudu – okur
لَعَنَ – يَلْعَنُ

lanet etti – lanet eder
فَعَلَ – يَفْعَلُ

yaptı – yapar
بَعَثَ – يَبْعَثُ

gönderdi – gönderir
ذَهَبَ – يَذْهَبُ

gitti – gider
عَمِلَ – يَعْمَلُ

çalıştı, yaptı- çalışır, yapar
عَلِمَ – يَعْلَمُ

bildi – bilir
جَعَلَ – يَجْعَلُ

kıldı,yaptı – kılar,yapar
سَمِعَ – يَسْمَعُ

işitti – işitir
مَنَعَ – يَمْنَعُ

menetti,yasakladı-meneder, yasaklar
فَهِمَ – يَفْهَمُ

anladı – anlar
Muzâri orta harfi esre olanlar:

عَقَلَ- يَعْقِلُ

akletti – akleder
ضَرَبَ – يَضْرِبُ

vurdu- vurur
غَلَبَ – يَغْلِبُ

galib geldi – galib gelir
جَلَسَ- يَجْلِسُ

oturdu-oturur
عَرَفَ – يَعْرِفُ

bildi, tanıdı – bilir, tanır
نَزَلَ – يَنْزِلُ

indi – iner
عَرَضَ – يَعْرِضُ

arzetti, gösterdi – arzeder, gösterir


Fiil-i Muzâri’nin Çekim Tablosu

Cemi

Müsennâ

Müfred

Müzekker
يَكْتُبُونَ

يَكْتُبَانِ

يَكْتُبُ

Gâib
(Onlar) yazıyorlar

(O ikisi) yazıyor

(O) yazıyor

Müennes
يَكْتُبْنَ

تَكْتُبَانِ

تَكْتُبُ

Gâibe
Müzekker
تَكْتُبُونَ

تَكْتُبَانِ

تَكْتُبُ

Muhâtab
(Sizler) yazıyorsunuz

(İkiniz) yazıyorsunuz

(Sen) yazıyorsun

Müennes
تَكْتُبْنَ

تَكْتُباَنِ

تَكْتُبِينَ

Muhâtaba
Müz + Müe
نَكْتُبُ

نَكْتُبُ

أَكْتُبُ

Mütekellim
(Bizler) yazıyoruz

(İkimiz)yazıyoruz

(Ben) yazıyorum

Not: Mâzîdeki ilk harfi hemze olan أَكَلَ (yedi) –أَمَرَ (emretti)- أَخَذَ (aldı) gibi fiillerin hemzeleri, muzâri mütekellim vahde (ben) siygalarında, iki hemze yanyana geldiği için (أَاْكُلُ) şeklinde değil, birleştirilerek آكُلُ (yerim), آمُرُ (emrederim, emrediyorum), آخُذُ (alırım, alıyorum) şeklinde uzatılan tek hemze halinde söylenir.

Fiili Muzari iki kısımdır:

1) Muzari Malum

2) Muzari Meçhul

Muzari malum üç şekil üzere bulunur:

1) يَفْعُلُ kalıbında gelir. يَكْتُبُ gibi.

2) يَفْعِلُ kalıbında gelir. يَغْسِلُ gibi.

3) يَفْعَلُ kalıbında gelir. يَعْلَمُ gibi.

Üç kalıbın birbirinden farkı yalnız üçüncü harfin harekesinden doğuyor. Yoksa birinci harf hepsinde üstün, ikinci harf hepsinde sakin, dördüncü harf hepsinde ötredir.

Dikkat:

Bir fiili muzari harekeli ise harekesine bakarak falan şekildedir, deriz. Fakat harekesi yoksa hangi şekilde okunacağını sözlüğe bakarız.

MÜZARİ MALUM

يَفْعُلُ kalıbında bulunan يَكْتُبُ muzari filin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul

تَثْنِيَةٌ İkil

مُفْرَدٌ Tekil

يَكْتُبُونَ

يَكْتُبَانِ

يَكْتُبُ

مُذَكَّرٌ Eril

غَائِبٌ

يَكْتُبْنَ

تَكْتُبَانِ

تَكْتُبُ

مُؤَنَّثٌ Dişil

تَكْتُبُونَ

تَكْتُبَانِ

تَكْتُبُ

مُذَكَّرٌ Eril

مُخَاطَبٌ

تَكْتُبْنَ

تَكْتُبَانِ

تَكْتُبِينَ

مُؤَنَّثٌ Dişil

نَكْتُبُ

اَكْتُبُ

مُتَكَلِّمٌ

يَفْعِلُ kalıbında bulunan يَغْسِلُ muzari filin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul

تَثْنِيَةٌ İkil

مُفْرَدٌ Tekil

يَغْسِلُونَ

يَغْسِلاَنِ

يَغْسِلُ

مُذَكَّرٌ Eril

غَائِبٌ

يَغْسِلْنَ

تَغْسِلاَنِ

تَغْسِلُ

مُؤَنَّثٌ Dişil

تَغْسِلُونَ

تَغْسِلاَنِ

تَغْسِلُ

مُذَكَّرٌ Eril

مُخَاطَبٌ

تَغْسِلْنَ

تَغْسِلاَنِ

تَغْسِلِينَ

مُؤَنَّثٌ Dişil

نَغْسِلُ

اَغْسِلُ

مُتَكَلِّمٌ

يَفْعَلُ kalıbında bulunan يَعْلَمُ muzari filin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul

تَثْنِيَةٌ İkil

مُفْرَدٌ Tekil

يَعْلَمُونَ

يَعْلَمَانِ

يَعْلَمُ

مُذَكَّرٌ Eril

غَائِبٌ

يَعْلَمْنَ

تَعْلَمَانِ

تَعْلَمُ

مُؤَنَّثٌ Dişil

تَعْلَمُونَ

تَعْلَمَانِ

تَعْلَمُ

مُذَكَّرٌ Eril

مُخَاطَبٌ

تَعْلَمْنَ

تَعْلَمَانِ

تَعْلَمِِينَ

مُؤَنَّثٌ Dişil

نَعْلَمُ

اَعْلَمُ

مُتَكَلِّمٌ

MÜZARİ MEÇHUL

Müzari meçhul yalnız bir şekilde bulunur ki, o da يَفْعَلُ kalıbındadır.

Şu halde;

يَكْتُبُ muzari fiilin meçhulü يُكْتَبُ ,

يَغْسِلُ muzari fiilin meçhulü يُغْسَلُ ,

يَعْلَمُ muzari fiilin meçhulü يُعْلَمُ , kalıbından gelir.

يُفْعَلُ kalıbında bulunan يُكْتَبُ muzari fiili meçhulün çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul

تَثْنِيَةٌ İkil

مُفْرَدٌ Tekil

يُكْتَبُونَ

يُكْتَبَانِ

يُكْتَبُ

مُذَكَّرٌ Eril

غَائِبٌ

يُكْتَبْنَ

تُكْتَبَانِ

تُكْتَبُ

مُؤَنَّثٌ Dişil

تُكْتَبُونَ

تُكْتَبَانِ

تُكْتَبُ

مُذَكَّرٌ Eril

مُخَاطَبٌ

تُكْتَبْنَ

تُكْتَبَانِ

تُكْتَبِينَ

مُؤَنَّثٌ Dişil

نُكْتَبُ

اُكْتَبُ

مُتَكَلِّمٌ

يُفْعَلُ kalıbında bulunan يُغْسَلُ muzari fiili meçhulün çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul

تَثْنِيَةٌ İkil

مُفْرَدٌ Tekil

يُغْسَلُونَ

يُغْسَلاَنِ

يُغْسَلُ

مُذَكَّرٌ Eril

غَائِبٌ

يُغْسَلْنَ

تُغْسَلاَنِ

تُغْسَلُ

مُؤَنَّثٌ Dişil

تُغْسَلُونَ

تُغْسَلاَنِ

تُغْسَلُ

مُذَكَّرٌ Eril

مُخَاطَبٌ

تُغْسَلْنَ

تُغْسَلاَنِ

تُغْسَلِينَ

مُؤَنَّثٌ Dişil

نُغْسَلُ

اُغْسَلُ

مُتَكَلِّمٌ

يُفْعَلُ kalıbında bulunan يُعْلَمُ muzari fiili meçhulün çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul

تَثْنِيَةٌ İkil

مُفْرَدٌ Tekil

يُعْلَمُونَ

يُعْلَمَانِ

يُعْلَمُ

مُذَكَّرٌ Eril

غَائِبٌ

يُعْلَمْنَ

تُعْلَمَانِ

تُعْلَمُ

مُؤَنَّثٌ Dişil

تُعْلَمُونَ

تُعْلَمَانِ

تُعْلَمُ

مُذَكَّرٌ Eril

مُخَاطَبٌ

تُعْلَمْنَ

تُعْلَمَانِ

تُعْلَمِينَ

مُؤَنَّثٌ Dişil

نُعْلَمُ

اُعْلَمُ

مُتَكَلِّمٌ

Dikkat:

1- Fiili muzariler –gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye “şimdiki zaman” veya “geniş zaman” ile tercüme edilirler. Eğer bir işe başlamışız da henüz bitmemiş ve devam ediyorsa “şimdiki zaman” ile, eğer görünürde başlanmış bir iş yoksa “geniş zaman” ile tercüme edilir. Örnek: يَكْتُبُ kelimesi “yazıyor” yahut “yazar”; يُكْتَبُ kelimesi de “yazılıyor” yahut “yazılır” şeklinde tercüme edilirler.

2- Fiili muzarinin başına “istikbal: gelecek edatı” denilen سَ , yahut سَوْفَ geçerse, Türkçeye “gelecek zaman” ile tercüme edilir. Örnek: سَيَكْتُبُ (yazacak), سَيُكْتَبُ (yazılacak);سَوْفَ يَكْتُبُ (yazacak), سَوْفَ يُكْتَبُ (yazılacak), gibi. Bu سَ ve سَوْفَ çekimde hiçbir değişiklik yapmadan fiili muzarinin her çekiminin başına geçebilir.



3- Fiili muzarinin başına لاَمُ مَفْتُوعَة (lamı meftuha – üstün lam) gelirse, Türkçeye “şimdiki zaman” ile tercüme edilir. Örnek: لَيَكْتُبُ (yazıyor), لَيُكْتَبُ (yazılıyor),gibi. Bu لَ harfi çekimde hiçbir değişiklik getirmeden fiili muzarinin her çekiminin başına geçebilir.

NEFY-İ HAL (MUZARİİ MENFİ)

Fiili muzarinin başına مَا geçerse (Nefyi hal) olup Türkçeye “şimdiki zamanın olumsuzu” ile tercüme edilir. Örnek: مَا يَكْتُبُ (yazmıyor), مَا يُكْتَبُ (yazılmıyor), gibi.

Bu مَا çekimde hiçbir değişiklik yapmadan fiili muzarinin her sigasının başına geçebilir.

NEFYİ İSTİKBAL NEFYİ MUZARİ

Fiili muzarinin başına لاَ geçerse Sibeveyh’e göre (Nefyi İstikbal) olup Türkçeye “geniş zamanın olumsuzu” iler tercüme edilir.

لاَ يَكْتُبُ (yazmaz), لاَ يِكْتَبُ (yazılmaz) gibi. Fakat İbni Malik’e göre (Nefyi Muzari) olup Türkçeye “geniş zamanın olumsuzu” veya “şimdiki zamanın olumsuzu” ile tercüme edilebilir.

لاَ يُكْتَبُ (yazmaz veya yazmıyor); لاَ يُكْتَبُ (yazılmaz veya yazılmıyor) gibi. Bu لاَ çekimde hiçbir değişiklik yapmadan fiili muzarinin her çekiminin başına geçebilir.

Cümle Örnekleri:

ماَذاَ تاْكُلُ فيِ الْفَطوُرِ ؟

Kahvaltıda ne yersin?
آكُلُ الْبَيْضَ.

Yumurta yerim.
وَ ماَذاَ تَشْرَبُ ؟ أَشْرَبُ اللَّبَنَ.

(Peki) Ne içersin ? Süt içerim.
ماَذاَ تَأْكُلُ فيِ الْعَشاَءِ ؟

Akşam yemeğinde ne yersin?
آكُلُ الْفاَكِهَةَ.

Meyve yerim.
ماَذاَ تَشْرَبُ ؟ أَشْرَبُ الْقَهْوَةَ.

Ne içersin? Kahve içerim.
أَخيِ يَشْرَبُ الْقَهْوَةَ داَئِماً.

(Erkek) Kardeşim daima kahve içer.
ماَذاَ تَرْسُمُ مَرْيَمُ ؟ تَرْسُمُ شَجَرَةً.

Meryem ne resm(i) yapıyor? Bir ağaç resmi yapıyor.

أَنْتِ تَرْسُميِنَ جَيِّداً.

Sen iyi resim yapıyorsun.
ماَذاَ تاْكُليِنَ فيِ الْغَداَءِ ؟

Öğle yemeğinde ne yersin?
آكُلُ الدَّجاَجَ أَوِ السَّمَكَ.

Tavuk veya balık yerim.
وَماَذاَ تَشْرَبيِنَ ؟ أَشْرَبُ الشاَّىَ أَوِ() الْعَصيِرَ.

(Peki) ne içersin? Çay veya meyve suyu içerim.
اَلْمُديِرُ يَنْزِلُ مِنَ السَّياَّرَةِ.

Müdür arabadan iniyor.
هَلْ تَعْرِفُ هَذاَ الْوَلَدَ ؟ نَعَمْ ، أَعْرِفُهُ.

Bu çocuğu tanıyor musun? Evet, onu tanıyorum.
هَلْ تَعْرِفُ الْمُدَرِّسِينَ فِي الْمَدْرَسَةِ ؟

Okuldaki öğretmenleri tanıyor musun?
نَعَمْ ، أَعْرِفُهُمْ.

Evet, onları tanıyorum.
هَلْ تَعْرِفُ هَذهِ الْبِنْتَ ؟

Bu kızı tanıyor musun?
نَعَمْ ، أَعْرِفُهاَ . هِيَ فاَطِمَةُ.

Evet, onu tanıyorum. O Fatıma’dır.
لِمَنْ تَكْتُبُ الرَّساَئِلَ ؟

Mektupları kimin için (kime) yazıyorsun ?
أَكْتُبُ الرَّساَئِلَ لِعاَئِلَتيِ وَلِأَصْدِقاَئيِ.

Mektupları ailem ve arkadaşlarım için yazıyorum.
أَناَ اَكْتُبُ لِعاَئِلَتيِ فَقَطْ.

Ben sadece ailem için yazıyorum.
هَلْ تَعْرِفُ هَذِهِ الْمُدَرِّسَةَ ؟

Bu öğretmeni tanıyor musun?
نَعَمْ ، أَعْرِفُهاَ. هِيَ عاَئِشَةُ.

Evet, onu tanıyorum. O Aişe’dir.
مَتَى تَرْجِعُ مِنَ الرِّحْلَةِ ؟

Geziden ne zaman dönüyorsun?
سَعيِدٌ يَعْمَلُ الشاَّيَ فيِ الْمَطْبَخِ.

Said mutfakta çay yapıyor.
بِماَذاَ يَلْعَبُ التَّلاَميِذُ ؟ هُمْ يَلْعَبُونَ بِالْكُرَةِ.

Öğrenciler ne ile oynuyor? Onlar top ile oynuyor.
هِشاَمٌ يَذْهَبُ مَعَ واَلِدِهِ إِلَى السُّوقِ مَساَءً.

Hişam babasıyla akşamleyin çarşıya gidiyor.
هَلْ تَذْهَبُ أُخْتُكَ إِلَى مَدْرَسَتِهاَ مُبَكِّرَةً.

Kızkardeşin okuluna erken mi gider?
ماَذاَ يَفْعَلُونَ فيِ الْمَسْجِدِ ؟

Mescidde ne yapıyorlar?
هُمْ يَدْرُسوُنَ الْعَرَبِيَّةَ.

Onlar Arapça tahsil ediyorlar.
هُنَّ يَحْفَظْنَ الْقُرْآنَ.

Onlar Kur’ân’ı ezberliyorlar.
هُمْ يَشْرَبوُنَ الشاَّىَ.

Onlar çay içiyorlar.
هُنَّ يَرْكَبْنَ الْحاَفِلَةَ.

Onlar otobüse biniyorlar.
يَذْهَبُ عَبْدُ اللَّهِ إِلَى الْمَصْنَعِ غَداً.

Abdullah yarın fabrikaya gidiyor.
أَيْنَ يَجْلِسُ الْوَلَدُ وَ واَلِدُهُ ؟

Çocuk ve babası nerede oturuyor?
يَجْلِساَنِ فِي الْغُرْفَةِ.

Odada oturuyorlar.
لِماَذاَ يَجْلِساَنِ فِي الْغُرْفَةِ ؟

Niçin odada oturuyorlar?
أَكْتُبُ الدَّرْسَ قَبْلَ النَّوْمِ

Dersi uykudan önce yazıyorum.
ماَذاَ يَفْعَلُ الطَّبِيبُ ؟

Doktor ne yapıyor?
هَلْ تَسْكُنُ وَحْدَكَ فِي الْغُرْفَةِ ؟

Odada tek başına mı oturuyorsun?
تَنْصَحُ الْمُعَلِّمَةُ التِّلْمِيذاَتِ.

Öğretmen kız öğrencilere nasihat ediyor.
تَشْكُرُ الْمُدِيرَةُ الطاَّلِبَتَيْنِ.

Müdür iki öğrenciye teşekkür ediyor.
إِنَّهُنَّ يَعْرِفْنَ الْخَبَرَ.

Gerçekten onlar haberi biliyorlar.
يَفْحَصُ الطَّبِيبُ الْوَلَدَ وَ يَسْأَلُهُ عَنْ مَرَضِهِ.

Doktor çocuğu muayene ediyor ve hastalığı hakkında soruyor.