Medineweb Forum/Huzur Adresi - ısıran çocuklar

Yapılan araştırmalar sonucunda bilimadamları “çocukların davranışlarını değiştirmede rol oynayan en önemli unsurların ödül verme, göz ardı etme, zaman verme” olduğu konusunda rapor vermişlerdir.

Peki, çocuklar neden ısırıyorlar, ısırmayı nereden öğreniyorlar?

• Bazı çocukların yaşadıkları olaylarla başa çıkacak yetileri henüz gelişmemiş olabilir. Sorunlarla ve duygularla başa çıkma öğrenilen bir durumdur ve çocuklar başa çıkma yöntemlerini öncelikle anne ...ve babalarından ve daha sonra yakın çeverelerindeki insanlardan öğrenirler. Başa çıkamadıkları duruma örnek vermek gerekirse, bir yetişkinin dikkatini çekmek ya da arkadaşlarından birinin oyuncağını almak olabilir. Bu gibi durumlarda bir çok çocuk ne yapacağını bilemez ve ısırma, vurma, çekirştirme gibi yanlış davranışlara başvurabilir. Bu çocuklara, duygularını ifade edebilmeleri için doğru anlatım dilini öğretmek gereklidir.

Bunun için anne ve babaların ve öğretmenlerin “ben dili”ni iyi bilmeleri ve çocuklara çok küçük yaşlarından itibaren kullanmaları, çocukların büyürken kendilerini daha rahat ifade etmeleri olanağını sağlar. Çocuklar doğru ve istenen davranışları uyguladıklarında, bunun farkında olmak ve pozitif pekiştireçler (sevgi sözleri, sarılıp öpme, alkışlama, ayrıcalık tanıma) kullanmak, yeni davranışların kullanım sürelerini arttıracak ve devamını sağlayacaktır.

• Bazı çocuklar kendilerini tehlikede hissedince saldırganlaşırlar ve ısırmaya yönelebilirler. Kendilerini çaresiz ve kontrolü kaybetmiş hissetmektedirler. Ve tekrar kontrolü ele almak isterler. Bu çocuklara etkin dinleme uygulanmalı ve şefkat, ilgi ve sevgi gösterilmelidir.

• Bazı çocuklar otonomi ve kontrol etme ihtiyacı içindedirler. Eğer ısırarak, almayı bekledikleri cevabı alıyorlarsa (ilgi gibi), yanlış davranışları ebeveynleri ya da çevrelerindeki yetişkin tarafından pekiştirilmiş olur. Böylece istediği olmadığı her durumdaki tepkisi etrafındakileri ısırma olur.Bu çocukların pozitif davranışları pekiştirilmeli ve ısırmadığı durumlarda da yeterli ilgiyi görebilmeli. Böylece ilgi görmek için ısırmaya ihtiyaç duymayacaklardır.

Isıran çocuğa ne yapılabilir?

İşe yarayan disiplin” isimli kitabında Dr. Thomas Gordon “ceza çocuklardaki saldırgan davranışları engellemez, tersine arttırır” diyor.

• Isıran çocuk ne yaptığını anlasın diye ısırmayın ve fiziksel ceza vermeyin. Bu, çocuğa duygularla başa çıkmada saldırganlığın geçerli olduğu mesajını verecektir ve onun yanlış davranmasını haklı kılacaktır.

• Sakin kalın ve olay öncesi çocuğun ne yaşadığını ve nasıl hissettiğini bulmaya çalışın.

• Enerjisini harcayabileceği durumlar yaratın. Onunla oyun oynayabileceğiniz zamanlar ayarlayın.

• Ona daha fazla ilgi, şefkat ve sevgi gösterin.

• Olumlu her davranışını fark edin, fark ettiğinizi söyleyin ve ödüllendirin.

• Arkadaşlarıyla ısırmadan ve kavga etmeden geçirdiği oyunları için onu övün, sarılın, okşayın ve memnuniyetinizi belirtin. Hatta, yıldız, gülen surat, ayrıcalık gibi ödüller verin.

• Saldırgan davranışların kabul edilmediğini iyice anlatın. Neden hayal kırıklığına uğradığınızı anlatın.

• Kural koyun ve kuralları düzenli olarak uygulayın.

• Zaman verme metodunu kullanın. Yaşına uygun olarak, belirli bir süre ayrı otursun (2-5 dakika arası). Saldırgan davranışının ardından neden yanlış yaptığını, nasıl davranması gerektiğini ayrı oturduğu alanda konuşun. Yaptığı yanlış davranış karşısında düşünmesi ve sakinleşmesi için 2 dakika oturacağını söyleyin. Zaman tutun ve zaman bitiminde zamanının dolduğunu ona söyleyin. Belki bu 2 dakika içinde anne ve babanın siniri, kızgınlığı geçmeyecektir ama çocukların zaman mefhumları pek yok. Bu nedenle uzun süreli oturtmak, istediğimiz sonuca ulaştırmayacağı gibi çocuk sıkılıp kalkmaya çalışacaktır.

• Başka bir metot olarak, vermiş olduğunuz ayrıcalığı geri alabilirsiniz. Eğer yuvadaysa bu ayrıcalık sınıf başkanlığı olabilir. Yalnız, ayrıcalığın ne kadar süreyle geri alındığı ve ne durumda tekrar kazanabileceği çocuğa bildirilmelidir. Ancak umudun, hedefin olduğu yerde çocuk belli bir davranışı değiştirmek için motive olabilir.

• Çocuğa doğru davranışın ne olduğu anlatılmalı ve bir şey istediğinde arkadaşına vurmak, ısırmak yerine size gelip söylemesi tembih edilmeli ve uygulamaları olarak bu durum çocuğa yaşatılmalı. Çocuklarda bazı kavramlar henüz gelişmediğinden, “acıyor, canın acır, düşersin, şöyle olur, böyle olur” diye uyarmak pek yararlı olmuyor. Ama yaşadıkları ve gördükleri zaman unutmuyorlar.

En önemlisi bu davranışları çocuklara uygulamak için, ebeveyn ve öğretmenlerin özellikle etkin dinleme ve ben dilini içeren iletişim becerileri tekniklerini uygulamaları, çocukların istenen olumlu davranışları göstermeleri, kendilerini iyi ifade etmeleri ve iyi ilişkiler kurmaları bakımından önemli ve gereklidir.

alıntıdır

Arzu Yeşilleten
Uzm Psikolojik Danışman
Kaynaklar: Natioanal Assocaitaion for the Education of Young Children