Türkiye’nin Toprak Çeşitleri(KPSS)
 

Türkiye’nin Toprak Çeşitleri


Kayaların ufalanması sonucu meydana gelen ve içinde organik madde ,çeşitli minerallerle canlıların bulunduğu yeryüzü örtüsüne toprak denir.Toprak oluşumunda ; anakaya ,iklim, yer şekilleri,zaman ve biyolojik unsurlar etkili olmaktadır. Toprak anakayanın çözünmesi sonucu oluşur.Çözünme iki yoldan gerçekleşir.
Fiziksel (Mekanik ) Çözünme
Günlük sıcaklık farklarının fazla olduğu karasal iklimlerde görülmektedir. Türkiye’de İç Anadolu Bölgesi,Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde etkilidir.
Kimyasal Çözünme
Nemli ve ılıman iklimin görüldüğü kıyı kesimlerde daha fazla görülür.Özellikle Doğu Karadeniz kıyılarında etkilidir.

Toprak Hozrizonları (Katmanları)
Anakayanın çözünmesi sonucunda farklı özelliklerin görüldüğü toprak katmanları görülür.Buna göre ;
A Katmanı : Canlıların bulunduğu en üst katmandır.
B Katmanı : Kireç,tuz ve ağır metallerin biriktiği katmandır.
C Katmanı : Ana kayaya geçiş katmanıdır.
D Katmanı : Ana kayanın bulunduğu katmandır

Humus
Toprağın en üstünde bitki atıklarının çürümesi ile oluşmuş ince koyu renkli organik maddelerdir.
Humuslu toprakların verimi yüksektir.
Humus bitkinin gür olduğu yerde çok olur.
Karadeniz’in doğusunda bitki çok olmasına rağmen humusun az olmasının sebebi toprağın aşırı yıkanmasıdır.
Humus,alüvyon,Lös,moren gibi taşınmış topraklarda olmaz.Buna rağmen taşınmış toprakların verimli olmasının sebebi mineral bakımından zengin olmasıdır.

TOPRAK ÇEŞİTLERİ TÜRKİYE DAĞILIMI

TOPRAK OLUŞUMUNDA ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER

TOPRAK OLUŞUMUNDA ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER

İklim
Sıcaklık koşulları, nem ve yağış koşulları toprak oluşumunda etkilidir.
Karadeniz ikliminde aşırı yağış olduğu için Kahverengi orman topraklarının görülmesi
Yarı kurak bölgelerde tuzlu ve kireçli toprakların görülmesi

Yer şekilleri
Yer şekilleri toprak oluşumunu erozyon, eğim ve engebe özellikleri ile etkiler.
Eğim arttıkça erozyon artar ve toprak oluşumu zorlaşır.
Eğimin az olduğu yerlerde toprak oluşumu daha kolay gerçekleşir. Toprak daha derin bir yapıya sahip olur.

Kayaçların özelliği
Yumuşak ve çözülmeye dirençsiz kayaçlarda ayrışma daha çabuk olacağı için toprak oluşumu hızlanır.
Çözülmeye dirençli topraklarda ayrışma daha geç olur ve toprak oluşumu yavaşlar.

Canlılar
Canlı kalıntıları toprağa karışarak toprağın organik madde bakımından zengin olmasını sağlar.

Toprak Çeşitleri
Taşınmış (Azonal) Topraklar

Verimlidirler. (Fakat minerallerden oluştukları için)
Bulundukları bölgelerin iklimlerini tam olarak yansıtmazlar.(Bu durum taşınmanın farklı iklim bölgelerinden olmasının sonucudur.)
Çeşitleri
Alüvyal Toprak : Taşıyıcı kuvvet akarsudur.Delta ovalarında yaygındır.Geçirimli yapıda olu p tarım için elverişlidir.
Lös : Rüzgarın etkisiyle oluşur.
Moren Toprakları : Buzulların taşınması ile meydana gelir.Türkiye’de dağların yüksek kesimlerinde bulunur.

Yerli Topraklar

Nemli Bölge Toprakları
Yıkanma fazladır.
Tuz ,Kireç oranı azdır.
Demir birikimi fazladır.
Karadeniz bölgesinde yaygındır.
Türleri
Laterit Topraklar : Doğu Karadeniz kıyısında görülür.Verimi düşüktür.

Podzol Topraklar : Batı Karadeniz’de yer alır.Soğuk ve nemli bölge topraklarıdır.

Terra-Rossa Topraklar : Kırmızı topraklarda denilir.Bileşimlerinde ki demir oksit nedeni ile kırmızı topraklardır.Akdeniz iklim bölgelerinde görülür.

Kahverengi Orman Toprakları : Verimlidirler.Orman kuşağının altındaki topraklardır.

Kurak ve Yarı Kurak Bölge Toprakları
Yıkanma azdır.
Tuz,Kireç oranı fazladır.
İç Anadolu,Güneydoğu Anadolu,Doğu Anadolu bölgeleri ile İç Batı Anadolu , Ergene bölümlerinde yaygındır.
Çeşitleri
Çernezyom (Kara) Toprak : Verimleri aşırı humus nedeni ile oldukça fazladır.Erzurum-Kars çevresinde görülür.İlkim koşulları nedeni ile üzerinde tarımsal faaliyet azdır.
Kestane Renkli Bozkır Topraklar : Karasal iklim bölgelerinde yaygındır.Üzerlerinde genellikle tahıl tarımı yapılmaktadır. Türkiye’de en yaygın toprak türüdür.

Alüvyal topraklar , taşınmış yani azonal topraklardır. Akarsular içlerinde aşındırıcı etkisiyle taşıdığı toprakları ve materyalleri eğimiz azaldığı ,akış hızının düştüğü ve sığ alanlarda biriktirir.

Bu tür biriken verimli topraklara alüvyal toprak denir.

Ülkemizdeki alüvyal topraklar için delta ovalarına bakmak yeterlidir. Bafra ,Çarşamba ,Çukurova ... gibi tüm delta ovalarımızı alüvyal topraklarla oluşmuştur.