|
TÜRKİYENİN AKARSULARI(KPSS) Toplam 1 Eklenti bulunuyor. Türkiye’nin Açık ve Kapalı Havzaları |
TÜRKİYENİN AKARSULARI |
Toplam 1 Eklenti bulunuyor. evet000 |
Toplam 2 Eklenti bulunuyor. ...... |
Karadeniz Akarsuları Yatak eğimleri, hidroelektrik enerji,aşındırma güçleri fazladır. Dar ve derin vadi içinde akmaktadır. Kızılırmak Yeşilırmak Bartın Çayı Kelkit çayı Filyos Doğankent çayı Çoruh İyidere Fırtına deresi Akdeniz Akarsuları En fazla akım kış aylarındadır. Ancak Manavgat, Eşen gibi akarsular karstik kaynakla beslendiği için yaz aylarında da akımları gürdür. Dalaman çayı Eşen çayı Manavgat Aksu Köprü Seyhan Ceyhan Asi |
Ege Akarsuları Eğimi, enerji potansiyeli ve aşındırması az olan akarsulardır.Menderes çizerler ve vadi tabanları geniştir. Bakırçay Gediz Büyük Menderes Küçük Menderes Marmara Akarsuları Eğimleri azdır. Dolayısıyla hidroelektrik potansiyelleri azdır. Meriç (Ergene) Sakarya Susurluk Orhaneli çayı Nilüfer çayı Gönen çayı |
İç Anadolu Akarsuları Sel rejimi özelliği olan akarsulardır. İlkbahar en fazla akıma ulaştıkları dönemdir. Çarşamba suyu Porsuk Sakarya Kızılırmak Samantı çayı Doğu Anadolu Akarsuları Kış aylarında yağışın kar şeklinde olması sonucu akımın en az olduğu dönem de kış aylarıdır. Fırat Aras Kura Karasu Murat Dicle Arpaçay Zap suyu |
Güneydoğu Anadolu Akarsuları Bu bölgede akarsular derin vadi içinde akar. Bu yüzden bölgede sulamadan direk olarak yararlanılmaz. Bu yüzden genelde baraj üzerinden sulama olur. Fırat Dicle |
Türkiye’de Akarsular ve Özellikleri Türkiye’de akarsular denge profilinden (yatak eğimi deniz seviyesine kadar yaklaşmış olan akarsular) uzaktır. Yüksek ve dağlık ülke olmamız bunun nedenidir. Ayrıca bu sebepten akarsularımızın yatak eğimleri, akış hızları, hidroelektrik enerji potansiyeli aşındırması fazladır. Dağların kıyı çizgisine ulaşımı ve Türkiye’nin yarımada şeklinde oluşu akarsu boylarını kısa yapmaktadır. Akarsularımızdan sulama, içme, balıkçılık, enerji üretimi ve su sporları alanlarında faydalanırız. Ülkemizde akımlar genelde ilkbaharda en fazla seviyeye ulaşır. Sebebi kışın yağan karların erimesidir. Çoruh, Dicle, Fırat, Aras ve Kura gibi akarsular ülkemiz sınırları içinde doğup, sınır dışındaki ülkelere dökülür. Asi ve Meriç nehri sınırlarımız dışında doğup ülkemizden geçerek denize dökülür. Yağış rejiminin düzensiz olması ve yağış biçimleri, ülkemizde akarsu rejimlerinin düzensiz olmasını sağlamıştır. Akarsu havzalarımızda ne kadar endüstriyel kuruluş varsa o bölgenin akarsuları daha kirlidir. Genelde doğu batı yönlü akışlar vardır. DEVAMI VAR |
Türkiye’de Akarsular ve Özellikleri Ege bölgesinde yatak eğimleri az olduğu için menderesler oluşur. Mendereslerin akış hızı, aşındırması, enerji potansiyelleri azdır. Yana doğru aşındırma ve biriktirme ise fazladır. Sınırlarımız içinde en büyük akarsu Kızılırmak, sınır dışını da katarsak en büyük akarsu Fırat’tır. Meriç Nehri Yunanistan ile, Aras Nehri de Ermenistan ile sınır olma özelliği taşıyan akarsularımızdır. Doğu Anadolu ve Karadeniz Bölgesi’nde yatak eğimleri fazladır. Bu yüzden akarsular derin vadiler şeklinde akar. Bu şekilde derin vadide akan akarsularımızda taşkınlar olmaz. Ancak Meriç Nehri bu özelliklerde olmadığı için hemen hemen her sene taşıyor. |
Havza Kpss coğrafya Türkiye’de Akarsular konusunda yer alan havza kavramı, bir akarsuyun kolları ile birlikte kapladığı alanı belirtir. Eğer akarsu denize ulaşabiliyorsa buna açık havza denir. Eğer akarsu denize ulaşamayıp başka bir yerde son buluyorsa buna da kapalı havza denir. Türkiye’de Açık Havzalar Kızılırmak Yeşilırmak Seyhan Ceyhan Asi Bakırçay Gediz Türkiye’de Kapalı Havzalar Tuz Gölü (Yağış olmadığından) Konya Kapalı Havzası (İklim ve yer şekillerinden) Van Gölü (Yer şekillerinden) Aras ve Kura (Hazar Gölü’ne döküldüklerinden) Göller yöresindeki Burdur, Acıgöl, Salda Gölü ve Yarışlı Gölü kapalı havzaları (Karstik arazi yapısı ve yer şekillerinden dolayı) |
[Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...] |
[Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...] |
En geniş kapalı havzalar İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesi’ndedir. |
[Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...] |
Toplam 1 Eklenti bulunuyor. engin eraydın videosundan notlar |
BESLENME KAYNAKLARINA GÖRE AKARSULAR Beslenme Kaynaklarına Göre Akarsular Yağmur Suları: Akdeniz ve Ege akarsuları Kar Erimeleri: Fırat, Dicle, Aras, Kura Sel Suları: İç Anadolu Akarsuları Yer Altı Suları: Manavgat, Köprüçay Göllerden Beslenenler: Susurluk (Ulubat, Manyas Gölü) Kovada (Eğirdir Gölü) Çarşamba Çayı (Beyşehir Gölü) Arpaçay (Çıldır Gölü) Karma Rejimli: Fırat, Dicle, Yeşilırmak, Kızılırmak, Sakarya, B. Menderes |
Döküldüğü Yere Göre Akarsular Açık Havza: Fırat, Dicle, Yeşilırmak, Kızılırmak, Sakarya, B. Menderes, Çoruh, Susurluk, Seyhan, Asi Kapalı Havza: Aras, Kura, Peçenek Çayı, Çarşamba Çayı |
Doğduğu ve Döküldüğü Yere Göre Akarsular Kaynağını Türkiye’den Alıp Yurtdışına Dökülen: Fırat, Dicle (Irak), Aras, Kura (Azerbaycan), Çoruh (Gürcistan) Kaynağını Yurtdışından Alıp Türkiye’de Denize Dökülen: Asi (Lübnan), Meriç (Bulgaristan) |
AKARSU BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ Akarsu Biriktirme Şekilleri 1. Irmak Adası Eğimin azaldığı yerde akarsuyun taşıdığı materyalleri üzerinde biriktirmesiyle oluşan adacıklardır. 2. Birikinti Konisi Yüksek bir alandan kaynağını alan akarsu eğimin azaldığı yerde taşıdığı materyalleri biriktirir. Bunun sonucunda oluşan yer şekline birikinti konisi denir. 3. Dağ Eteği Ovası Dağlık arazilerin yanlarındaki ovalarda oluşan birikinti konilerinin birleşmesiyle ortaya çıkar. |
4. Dağ İçi Ovası Birbirine karşı iki dağ arasında bulunan bir akarsuya doğru akan akarsuların oluşturduğu birikinti konilerinin birleşmesiyle oluşmuş ovalardır. 5. Taban Seviyesi Ovası Kara içine sokulan bir körfezin akarsular tarafından alüvyonlarla doldurulmasıyla ortaya çıkan ovalardır. 6. Delta Ovası Akarsuların taşıdıkları materyalleri deniz kıyısında biriktirmesi ile oluşan kıyı ovalarıdır. Delta oluşması için; kıta sahanlığı geniş, gelgit etkisi az, akarsuyun bol alüvyon taşıyor olması gereklidir. Türkiye’deki akarsular çoğunlukla delta oluşturmuştur. |
Akarsu Aşındırma Şekilleri 1) Vadi: Akarsuyun aktığı yatağa vadi denilir. Oluşumlarına göre vadiler 4’e ayrılır: Çentik Vadi: V şeklinde oluşan dar ve derin akarsu yataklarıdır.Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgelerinde yaygındır. Ülkemiz genç oluşumludur ve bu yüzden bu tür vadiler çok vardır. Boğaz Vadi (Yarma): Deniz ve kara seviyesindeki değişimlere bağlı olarak akarsuların açtığı derin boğaz görünümlü vadilerdir. Sakarya Nehri’nin oluşturduğu Geyve Boğazı buna örnektir. Kanyon Vadi: Boğaz vadiyle aynı özellikleri taşısa da, yamaçlarının basamak şeklinde olması ve genelde karstik araziler üzerinde olması yönüyle boğaz vadiden ayrılır. En çok Akdeniz Bölgesi’nde yer alır. Alüvyal Tabanlı Vadi: Eğimin azaldığı yerlerde yanal aşındırmayla oluşan vadilerdir. Ege Bölgesi’nde yer alan menderesler buna örnektir. |
2) Peribacaları: Volkanik yani tüflü arazilerde cılız bitki örtüsüyle beraber, rüzgarın da dolaylı etkisiyle akarsu ve sel sularının oluşturduğu şekillerdir. İç Anadolu Bölgesi’nde Orta Kızılırmak Bölümü’nde yer alır. Peribacaları oluşumunda hem iç kuvvetler hem de dış kuvvetler etkilidir. 3) Dev Kazanı: Akarsuların şelaleler oluşturduğu yerlerde görülür. Erzurum Tortum, Antalya Manavgat bunlara örnektir. 4) Menderes: Akarsuların eğimin azaldığı yerlerde büklümler yapması ile oluşan şekillerdir. Ege Bölgesi’nde yaygındır. |
5) Kırgıbayır (Badlans): Bitki örtüsünün cılız ve genelde kurak arazilerde sel sularının etkisiyle oluşan bozuk arazi yapısıdır. 6) Plato: Akarsuların derin vadilerle yardığı düzlüklerdir. 7) Peneplen (Yontukdüz): coğrafya dersinde akarsu aşındırma şekilleri içindeki en son şekil olan peneplen, deniz seviyesine yakın aşındırılmış hafif dalgalı düzlüklerdir. Ülkemiz genç oluşumlu olduğundan peneplen görülmez. Ancak bu şekle en yakın bölge Marmara Bölgesi’dir. |
Akarsu Rejimleri Akarsu rejimleri konusuna geçmeden önce rejimin tanımını yapalım. Bir akarsuyun yılın aylarına göre akıttığı su miktarının değişimlerine rejim denilmektedir. Akarsuların akım özelliklerine göre de farklı rejim tipleri ortaya çıkmaktadır. 1) Düzenli Rejim: coğrafya akarsu rejimleri içinde yer alan düzenli rejim, akarsuyun akımında yıl içinde bariz değişikliklerin olmadığı rejim türüdür. Bu tür akarsularda taşkın riski çok azdır. Ülkemizde Karadeniz Bölgesi’nde her mevsim yağışlı olduğu için düzenli rejime en çok bu bölgede rastlanmaktadır. 2) Düzensiz Rejim: Akarsuyun akımında yıl içinde önemli değişimlerin olduğu akarsu rejim türüdür. Bu tür akarsularda taşkın riski çok fazladır. Ülkemiz akarsuları genelde düzensiz rejime sahiptir. Kar erimeleri nedeniyle de en fazla akıma ilkbahar aylarında ulaşılmaktadır. |
* Türkiye’de Düzensiz Rejim Görülmesinin Sebepleri: Yağış Rejimi: Düzensiz yağış rejimi ülkemizde düzensiz akarsu rejimini de beraberinde getirmektedir. Yağış Biçimi: Kışın yağan karlar ilkbahar aylarında eriyerek akımın çoğalmasına sebebiyet verir. Barajlar: Akarsu üzerinde baraj yoksa fazla suların baraj olmadığı için bırakılamayacağından yıl içinde düzensiz rejim görülür. Beslenme Türü: Akarsularımızın beslenme türlerinin çeşitli olması da akarsu rejimlerinin düzensiz olmasına yol açar. Yağmur Sularıyla Beslenen Akarsular: En fazla Akdeniz’de görülür. Akdeniz’de kış ayları yağmur şeklinde yağışlarla geçtiği için akım artar. Yaz aylarında da kuraklık olduğu için akım düşer. Dolayısıyla düzensiz rejime sebebiyet verir. Kar ve Buz Sularıyla Beslenen Akarsular: Kızılırmak, Yeşilırmak, Aras, Kura, Dicle, Fırat gibi akarsular kış aylarındaki kar yağışlarının ilkbahar aylarında erimesi sonucu akımları artar. Dolayısıyla düzensiz rejim mevcuttur. Kaynak Sularıyla Beslenen Akarsular: Özellikle Manavgat ve Köprüçayı gibi karstik arazi üzerinde kaynak sularla beslenen akarsularda, yaz aylarında diğer akarsulara göre fazla akım değişikliği görünmez. Göl Kaynaklı Akarsular: M.Kemal Paşa çayı, Orhaneli çayı, Karasu ırmağı, Arpaçay, Çarşamba, Kovada gibi göl çanağındaki fazla sularla beslenen dışa akışı olan göllerden çıkan akarsulardır. Rejimleri yıl boyunca fazla değişmez. |
| SAAT: 20:56 |
vBulletin® Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
User Alert System provided by
Advanced User Tagging v3.2.6 (Lite) -
vBulletin Mods & Addons Copyright © 2024 DragonByte Technologies Ltd.