Medineweb Forum/Huzur Adresi - Din Sosyolojisi Ünite 1 Din Sosyolojisinin Doğuşu ve Gelişimi

DİN SOSYOLOJİSİNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ
Dini-sosyal gerçekliği anlamaya çalışmak, din sosyolojisinin en önemli yöntemsel çabasıdır.

SOSYOLOJİ
Sosyolojinin sistemleşmesi, kurumsallaşması ve kendini felsefeden sıyırarak bağımsız bir bilim haline gelmesi 19.yy’ın ortalarında gerçekleşmiştir.
Sosyoloji kelimesi ilk defa Aguste Comte tarafından kullanılmıştır.
Dilimize önce, İlm-i İctima ve İctimaiyat olarak çevrilmiştir.
Sanayi devrimi hangi olaylara sebep olmuştur?
-Anayasaların değişmesine
-Toplumların temellerini sarsan devrim ve ayaklanmaların patlak vermesine
-Politik ve ekonomik çalkantılara
-Toplumsal yapıda köklü değişikliklere
-Mülkiyet düzeninin alt üst olmasına
-Yeni bir sosyal tabakalaşmaya
Sosyoloji 19. Yy da ilkin Fransa’da bunalımlar içinde kıvranan toplumun sorunlarına çözüm üretmek için ortaya çıkmış ve kısa sürede diğer ülkelere yayılmıştır.

Konu
Sosyolojinin konusu insan toplumlarıdır. Toplumu ve orada meydana gelen sosyal olayları inceler.
Diğer sosyal bilimler toplumsal hayatın farklı yönlerini ayrı ayrı incelerken, sosyoloji toplumu bir bütün olarak ele alır.

Özel Sosyolojiler
Genel sosyoloji, sosyoloji biliminin tanımı, konusu, alanı, yöntemi, diğer bilim dalları ile ilişkiler, sosyoloji ekolleri gibi teorik temellerini araştırma konusu yaparken, özel sosyoloji dalları da toplumun ve toplumsal hayatın belirli bir yönünün sosyolojik araştırılmasıdır.
Din sosyolojisi de sosyolojinin özel bir dalıdır.

DİN SOSYOLOJİSİ
Din sosyolojisi terimi ilk defa Emile Durkheim 1899’da bir yazısında kullanılmıştır.
Din sosyolojisinin 20. Yy’ın başında kurulmuştur.

Konu
20. yy’ın başlarında, aynı zamanda sistematik ve bağımsız din sosyolojisinin de kurucusu kabul edilen Max Weber, kendisinden öncekilerin aksine din sosyolojisinin görevinin, dinin özünü, kaynağını, doğasını veya dini değerlerin doğruluk ve yanlışlığını araştırmak olmayıp, din-toplum ilişkileri bağlamında, din ile diğer sosyal kurumlar arasındaki karşılıklı etkileşimi, dini inançlardan kaynağını alan sosyal davranışların incelenmesi olduğunu söyleyerek yeni bir sosyoloji anlayışının öncülüğünü yapmıştır.
Din sosyolojisinin en temel konuları?
-Din ve toplum ilişkileri
-Dinin hayatın toplum üzerindeki etkileri
-Toplumsal hayatın din ve dini hayat üzerindeki etkileri
-Dini cemaatler
-Dini Kurumlar/Örgütlenmeler

Bilimler Sınıflamasındaki Konumu
Bilim dalımızın, bilimler arasındaki konumunu belirleyebilmek için, çağımızda bilim alanında yadırganmayan bir sınıflamaya göre, bilimleri 3’e ayırmak mümkündür.
1-Doğa Bilimleri(Fizik,Kimya,Biyoloji,Astronomi vb)
2-İnsan Bilimleri(Tarih,Antropoloji,Sosyoloji,Psikoloji,Si yaset Bilimi vb)
3-Din Bilimleri(Dinler Tarihi, Din Sosyolojisi,Din Psikolojisi vb)
Din sosyolojisinin, bir yandan toplumun incelenmesi bir yandan dinin incelenmesine dayalı iki kanatlı durumu, onun insan bilimleri ile din bilimleri arasında bulunmasını zorunlu kılar.

Özel Din Sosyolojileri
Genel din sosyolojisi, konu, yöntem, teorik temellerin araştırılmasının yanı sıra, bütün dinlerin din ve toplum ilişkileri ve etkileşimi bağlamında inaçları, pratikleri, grupları ve örgütlenmelerinin genel ve karşılaştırmalı incelemesini yaparken, özel din sosyolojileri, belli bir dinin, dini grubun, doğuş, gelişim ve örgütlenmeleri ile oradaki dini sosyal olayları araştırma ve açıklamayı kendine konu edinmiştir.Hristiyan din sosyolojisi, İslam din sosyolojisi gibi.

YÖNTEM VE TEKNİKLER
Din sosyolojisi, sosyolojinin yöntem ve yaklaşımlarının dini-sosyal alana uygulanmasıdır.
Sosyolojik bir araştırmada, din sosyolojisi incelemelerinde kullanılan üç aşamalı uygulama;
1-Gözlemleme
2-Karşılaştırma
3-Açıklama

1-Gözlemleme
Sosyolojik bir araştırmada ilk aşama gözlemlemedir.Bir toplum olayını gözlemlerken o olayla ilgili düşünce, duygu ve inançlarımızı işe karıştırmak doğru sonuçlara varmamızı engeller. Biyolojik ve ruhsal olaylarla karıştırılmaması, sosyal olmayan olaylardan ayırt edilerek incelenmesi gerekir.
Sosyal gözlem iki şekilde yapılır.
1-Dolaylı(vasıtalı) gözlem
2-Dolaysız(vasıtasız) gözlem
Dolaylı Gözlem
Tarihin verileriyle yani belgelerle yapılan geçmişle ilgili bir gözlemdir.Batıda Max Weber İslam dünyasında İbn Haldun başta olmak üzere din sosyologları bu yöntemi kullanmışlardır.
Sosyoloji araştırmalarında dolaylı gözlem yapacak araştırmacı için 3 çeşit materyal vardır.
1-Sözlü gelenekler:Masallar,efsaneler,atasözleri..
2-Yazılı belgeler:Arşiv belgeleri,fetvalar,fermanlar..
3-Şekillenmiş anıtlar:Halı,kilim,hat..
Dolaysız Gözlem
Günümüz toplumlarını doğrudan doğruya veya birinci elden yerinde izlemek ve incelemektir.Dolaysız gözlemin kendine özgü bir tekniği vardır. Öğrenme,hazırlanma,sezgi,
Başıca Araştırma Teknikleri
Alan(Saha) Araştırması:Le Play’e göre sosyologlar masa başı sosyoloji yapmamalı, halkın içine karışmalıdır.
Monografi:Sınırları belirlenmiş,tek bir konunun, küçük grupların ya da örnek bir olayın tüm değişkenleriyle dar boyutlu ve derinlemesine incelenmesidir.Köy,şehir monografileri, kan davası gibi örnek olayları ele alıp inceleyen monografiler örnek olarak zikredilebilir.
Monografiyi ilk kullanan Le Play olmuştur.
Anket:Geniş kitleler üzerinde uygulanması durumunda kamuoyu araştırması adını alır.
Mülakat:Çoğunlukla yüz yüze yapılmakta ise de telefon veya internet ortamında görüntülü konuşma ile de yapılabilir.
2-Karşılaştırma
Bilimsel sonuçlara erişmede somut ve tek bir olayla yetinilmesi önemli bir eksikliktir.Mutlaka başka zaman ve mekanlarda karşılaşılan olgularla karşılaştırmalar yapılması, inceleme konusunu anlama, açıklama ve genellemelere gidilebilmesi için gereklidir.
Üç çeşit karşılaştırmadan söz edilebilir.Tarihi,etnolojik ve istatistik
Tarihi karşılaştırmalarda, dinler tarihi, karşılaştırmalı dinler tarihi ve diğer dini ilimlerin verilerinden hareket edilir.Etnolojik ve antropolojik karşılaştırmalar ise farklı kültür ve medeniyet düzeyine sahip toplumların din ve toplum ilişkilerinin ve dini hayatlarının araştırılmasında ve anlaşılmasında din sosyologlarınca yararlanılan kaynaklardır.İstatistikler de bir gözlem tekniği olarak di sosyolojisi araştırmalarına önemli katkı sağlar.

3-Açıklama
Din sosyolojisinde incelenen olayın gözlemlenmesi ve karşılaştırılmasından sonra açıklama ile sonuçlanması gerekir.
Din sosyolojisi araştırılmalarında en önemi iş bilimsel ölçütler doğrultusunda ele alınan olayı doğru anlamak, incelemek, açıklamak ve yorumlayabilmektir.
Dini sosyal olaylar kendi bağlamı içinde yani manevi bağlamından koparılmadan incelenmeli ve açıklanmalıdır. Dinin kendine özgü varlığı ve dinamizmini görmezden gelerek kuramlar geliştirenler yanılgıya düşmüşlerdir.A.Comte’un pozitivist felsefesinden kaynaklanan bir anlayışla ruhani ve manevi gelişmelerin maddi şartların bir sonucu sayılması bu durumun tipik bir örneğidir.
Comte’un dini, toplumların bir fonksiyonu olarak görmesi
K.Marks’ın dini, toplumun iktisadi hayatın bir sonucu olarak görmesi
E.Durkheim’in dini toplumsal şartlarda arayarak kaynağını toplumun kolektif vicdanından aldığını ileri sürmesi
S.Freud’un din hayatını nevruz olarak açıklamak istemesi de bu yanılgının tipik örneklerindendir. Bütün bunlar dini, din ve toplum ilişkilerini yanlış ve tek nedenli yorumlamanın sonuçlarıdır.

DİN SOSYOLOJİSİNİN KISA TARİHİ
Öncüler
İnsanlık tarihinin dinle başladığı, kutsal kitaplar kadar felsefe ve bilim araştırmalarının da bize öğrettiği bir gerçektir.
İlkçağ Yunan Düşüncesi
Din sosyolojisi açısından en orijinal görüşlere Eflatun’da rastlanır.
Eflatun sofistlerin ‘’herşeyin ölçüsü insandır’’ ilkesinin aksine ‘’herşeyin ölçüsü tanrıdır’’ diyerek işe başlamakta ve bu görüşü üzerine bütün bir felsefe,ahlak ve siyaset sistemini kurduktan sonra, bu sistemin temeline de dini yerleştirmektedir.
‘Devlet’ ve ‘Kanunlar’ din sosyolojisi açısından dikkati çeken iki önemli eseridir.
Sosyolojinin öncülerinden hatta ilk kurucularından biri olarak kabul edilen Aristo’nun din üzerine görüşleri daha çok ****fizik ve psikolojik temellere dayanmaktadır.
Hıristiyan Ortaçağı
Dinin inanç sistemini felsefi bir şekilde açıklamak ihtiyacından Hıristiyan Teolojisi doğmuştur.Bu dönemin toplum görüşlerinin çerçevesini biri mistik diğeri de skolastik iki dünya görüşü oluşturmaktadır.Bu dönemde ideal toplum örneği ‘görünmeyen alem’ dir. İçinde yaşadığımız alem gölgeden ibarettir be geçicidir.
Kurucular
Marks, dini ayrıntılı olarak incelemesine karşın, daha sonra dine sosyolojik açıdan getirilen yaklaşımlarda etkili olan, sosyolojinin üç klasik kuramcısından birisidir.(Marks,durkheim,weber)
Auguste Comte
19. yy Darwin’in evrim teorisinin sosyal bilimlere uygulandığı bir dönemdir.
Sosyolojinin isim babası Comte, pozitivist felsefenin de en önde gelen isimlerindendir.O, pozitivist yöntemin bilimler için zorunlu olduğunu, gözleme, deneye ve yasaların tespitine dayanan bu yöntemin, teolojik ve ****fizik alanlara da yayılması gerektiğini söyler.
Emile Durkheim
Din sosyolojisi terimini ilk defa kullanan Durkheim’dir.
Sosyoloji anlayışı itibariyle Comte’nin pozitivist felsefesinin etkisi altında kalan Durkheim, dinin toplumsallığı üzerinde durmakta, dinin özünü ve başlangıcını tamamen sosyal şartlardan hareketle açıklamaktadır.
Durkheim, dinlerin evriminden daha çok, dinin kökeni sorununu araştırır.
Max Weber
Din sosyolojisinin 19. Yy’da olduğu gibi, dinin kökeninin, gelişimini araştıran bir bilim değil, dini davranışların ya da dinden kaynaklanan sosyal davranışların bilimi olması gerektiğini söyler.
Diğer Sosyologlar
M.weber’e ilk önemli katkı arkadaşı Ernest Troeltsch’den gelmiştir.
Asıl sistematik din sosyolojisi I. Dünya Savaşı’nı izleyen yıllarda Max Weber’in öğrencisi Joachim Wach tarafından kurulmuştur.
Wach din sosyolojisini din biliminden ayrı düşünülmeyecek bir disiplin olarak görmüştür.
M.Webwe ve J.Wach’ın yolunu izleyen diğer bir din sosyoloğu da Gustave Mensching’dir.

*Bu hizmet [Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...] ailesine mahsustur. Sitenin ismi ve Ravza'm ismi kaldırılmamak şartıyla kopyası, alıntısı, çalıntısı helaldir.*