Medineweb Forum/Huzur Adresi - Atauzem islam ahlak felsefesi özetleri 1-10. Ünite

10.ünite

FERDİ AHLAK VE AİLE AHLAKI

Ferdî Ahlak

Daha önceki ünitelerde pratik ahlâk‟ı (ameli ahlâk), teorik ahlâk‟ın (nazari ahlâk) ortaya koyduğu yasa ve ilkelerin uygulama alanı olduğunu anlatmıştık. Bilindiği gibi pratik ahlâkın; ferdî, dinî ve sosyal ahlâk vb. gibi uygulama alanları vardır. KiĢinin Kendisine KarĢı Görevleri Ferdî ahlâk iki kısımdan müteşekkildir.

a) Bireyin Kendi İç Dünyasından Doğan Ahlâki Davranışlar:

1- Nefsi Korumak:
2- Beden ve Ruh Terbiyesi:
3- Nefsin korunup ahlâki olgunluğa ulaşılabilmesi için, bireyde bir takım erdemlerin yerleşmesi ve yine bir takım kötü hasletlerden sakınması gerekmektedir.

b) Ferdîn Allah’la Olan Münasebetlerinden Doğan Ahlâki Davranışlar:

İnsanın Allah‟a karşı vazifelerinin başında şüphesiz Allah‟a iman gelir. İnsan bu noktada Allah‟ı zat ve sıfatları açısından tanımalı, O‟na eksiksiz bir şekilde itaat etmelidir. Bu sebeple olsa gerek İslam ahlâkçıları Allah‟a karşı vazifelerimizi, Allah‟ı bilmek ve Allah‟a ibadet etmek şeklinde iki kısma ayırmışlardır. Allah‟a karşı vazifelerimizin diğer bir boyutu da Allah ve resulüne itaat edip onları sevmektir. Ahlâkçılar “sevgi kalbin gıdasıdır” ilkesinden hareketle ezeli ve ebedi olan Allah‟ın sevgisinin, O‟nu seven hiçbir kimseyi mahzun ve bedbaht etmeyeceği fikrini ileri sürmüşlerdir. Allah‟a karşı görevlerimiz içinde ele alacağımız bir diğer alan da Allah‟ın nimetlerine şükür, kanaat, tevekkül ve kazaya rızadır. Aynı şekilde ahlâkçılar, kulun bir olay karşısında üzerine düşeni eksiksiz yapıp, sonra Allah‟a yönelmesi olarak ele aldıkları tevekkülün de, insanın manen yücelmesine, bir takım zorluklara tahammül edip, nankörlük etmemesine vesile olan erdemlerden biri olduğunda hemfikirdirler.

Aile Ahlakı

Aile müessesesini gerektiren sebepleri ve ailenin önemini şu şekilde belirleyebiliriz:

1- Kadın ve çocukların hak ve hukuklarının korunması ancak aile ortamında mümkün olur.
2- İnsan tabiatında gizli bulunan sosyal bir eğilim, tabii bir ihtiyaç ve karşılıklı sevgi sorunsuzca aile ortamında kendine yer bulur.
3- Aile ortamı, sosyal değerlerimizin yaşatılması ve bu değerlerin kuşaktan kuşağa aktarılması için gerekli bir kurumdur.
4- Şahsiyet, kimlik, karakter, kültürel yapı, kutsal değerlere saygı aile ocağında kazanılır.
5- İnsanın kendini rahat hissetmesi, kalbinin huzur içinde olması, kendine güvenmesi ve hayatın her alanında moralinin yerinde olabilmesi için sağlıklı bir aile ortamında yetişmesi gerekir.

Aile ve Evlilik

Ahlâk ilmiyle uğraşalar, ailenin evlilikle başladığını ifade etmişlerdir. Evlilik; aile kurmak üzere bir erkekle bir kadının kendi istekleriyle mensup oldukları inanç ve hükümetin geçerli olan hukuk ve mevzuat şartlarına uygun bir şekilde birleşmelerinden ibarettir. Evlilik bir alış-veriş, bir sözleşmedir. Bu alışverişin iki tarafı vardır. Bunlardan biri kadın, diğeri erkektir. Bu sözleşmenin iki ayrı kişiyi bir araya getirmesinin sebebi, tek insanın eksik oluşu, bir bütün haline gelebilmesi için, erkeğin bir kadına, kadının ise bir erkeğe olan ihtiyacıdır. Ahlâkçılara göre evlenmek, ne nefsi ve şehevi arzuları tatmin etmek, ne servet elde etmek, ne bir hizmetçi kadına sahip olmak, ne de nöbetçi bir kocayı elde etmektir. Evlilik bir takım hak ve görevlerle sorumluluk altına girmektir. Bu sorumluluk bilinci olmadıkça hiçbir tarafın haysiyet ve hürriyeti korunmuş olmaz. Evlilik kurumunun sorunsuzca devamı açısından ahlâkçılar eşler arasında maddi ve manevi bir denkliğin bulunmasına dikkat çekmişleridir. Ahlâki denklik esas olmakla birlikte ayrıca eşler arasındaki hak ve görevlerin rahatça yerine getirebilmesinin diğer gerekleri; eşlerin yaşça, malca, fikir ve bilgice, aile ve milletçe, mizaç, seciye, soy ve ahlâkça, iffet, fazilet, sıhhat ve güzellik yönlerinden de uygunluğunun bulunmasıyla doğrudan ilgilidir. Evliliğin devamı açısından gerekli olan esaslardan bir diğeri de, eşlerin bir araya gelmede, aile kurmada rızalarının bulunmasıdır.

Evlilikte Hak ve Görevler

1-Karı-Kocanın Birbirlerine karşı Hak ve Görevleri:

Ahlâkçılar eşler arasındaki hakları dünyevi, nefsanî ve uhrevi olmak üzere üç kısımda ele almışlardır. Dünyevi Haklar; helal yiyecek-giyecek, münasip bir ev, kötü muameleden sakınma, mihrini verme, hanımının rızkını izni olmadan harcamama, herhangi bir hataları olursa sabretmek, çocuk bakılamayacak kadar çok ise hizmetçi tutmak, evlilikle ilgili her işte adaletle hareket etmek, eşinin sıla-i rahîm yapmasına izin vermek vb.

Nefsanî Haklar; eşlerin birbirlerinin her türlü meşru nefsani arzularını eğer ciddi bir mania yoksa tatmin etmek

Uhrevi Haklar; eşine dinî bilgileri öğretmek, ibadetlerini düzenli olarak yerine getirmesi hususunda kolaylık sağlamak, eğer hanımı ehl-i kitap‟tan ise ona güzellikle İslam‟ı telkin etmek vs. Karı kocanın karşılıklı görevleri akıl, zekâ, anlayış ve irade üzerine kurulmuştur. Bu müessesede eşlerin karşılıklı olarak yapmaları gereken görevler sadakat, iç emniyet, saygı, sevgi, hürmet ve yardımlaşmadır. Aile üyeleri arasındaki temel görevlerden biri de yardımlaşma, istişare ve anlaşmadır. Kadın bedenen erkeğe eşit olmayabilir, ama bazılarının iddia ettiği gibi, zihnen ve ilmen eşit olmaması gibi bir şey ileri sürülemez. İslam kadını, dinî, sosyal, her türlü haktan faydalandırıp çeşitli görevlerle de onu erkekle denk saymaktadır. İslam kadını en fazla koruyan ve kollayan bir dindir. Kadınların haklarını çiğneyen İslam değil adetlerdir. Bu adetlere ancak İslam ile karşı çıkılabilir.

2-Ebeveynlerin Çocuklarına Karşı Görevleri:

İslam ahlâkı ebeveynlere üç önemli noktada sorumluluklar yüklemiştir. Bunlardan ilki; çocuğun maddi ihtiyaçlarının karşılanması, beslenme, giyim-kuşam, barınma ihtiyaçlarının giderilmesi. Anne ve babanın çocuğa karşı olan yükümlülüklerinden bir de ona sevgi ve şefkat göstermesidir. Anne babaların çocuklara karşı ödevlerinden bir diğeri de onların eğitimini sağlamalarıdır.

3-Çocukların Ebeveynlere Karşı Görevleri:

İslam ahlâkçıları, Kur‟an ve Sünnet‟ten aldıkları bilgiler doğrultusunda, anne ve baba hakkının diğer bütün yaratılmışların hakları içerisinde en önemlilerinden olduğunu ifade etmişlerdir. Rabbimiz İsra Süresi 23-24. Ayetlerde bu hususu önemle vurgulamış, anne babaya iyiliği emretmiş, kendilerine “öf” bile demeyin diye de uyarmıştır. Hz. Peygamber de “anne babası hayatta iken onları memnun etmeyen kimseye” beddua ederek konunun önemine dikkatimizi çekmiştir.

alıntıdır