Vahiy Yönünden Sünnet
 

Vahiy Yönünden Sünnet:

Şunu iyice belirtmek isterizki, sünnet hiç şüphesiz vahy mahsuludur. Hiç mümkün müdür ki, Kuran-ı Kerim vahy olsun da, hükümlerinin beyanı ve buna göre uygulama şekli beşeri bir keyfiyete bırakılmış olsun. Böyle bir eyleme müsade edilseydi, vaz edilen hükümlerin vahy olmaktan çıkması için yeterli bir sebep olurdu ki, buda uygulama şekliyle beraber Allahın (c.c.) dini olmazdı. Halbuki sünnetin vahyiliğini ispatlayan bir çok deliller mevcuttur. Bunları sırasıyla görelim.

1. Kuran-ı Kerimdeki deliller:
a) Cenab-ı Hak Kuran-ı Kerimde: "Ey Peygamber hanımları, evinizde okunan ayetleri ve hikmeti hatırlayınız"[1][1] buyurmaktadır.
Ayet-i Kerimeden anlaşıldığına göre hikmet, ayetlerden ayrı birşeydir ve okunmaktadır. Buradaki hikmetin sünnetten başka birşey olması düşünülemez.
b) "Biz sana kitabı ve hikmeti indirdik ve bilmediklerinide öğrettik".[2][2]
İkinci ayet-i Kerimede ise, hikmet Kuran gibi indirilmektedir. Öyleyse sünnetin karşılığı olan bu hikmet anlaşıldığı üzere vahyedilmektedir.
c) "Ey Peygamber (s.a.v.) acele etmek için dilini hareket ettirme, onun (Kuran) toplanması ve okunması bize aittir". Biz sana onu okuduğumuz zaman onun kıraatına tabi ol, ondan sonra onun açıklanması yine bize aittir.[3][3]
Burada çok açık bir ifade ile Cenab-ı Hak, vahy yoluyla Kuran-ı Hz. Peygambere ilka ettirdikten sonra, yine o Kuranın açıklanmasını Peygamber vasıtasıyla ona ait olduğunu vurgulamıştıe. Böylelikle Kuranın beyanı olan sünnetinde vahy yolla geldiği anlaşılmaktadır.
d) "Biz sana, insanlar arasında Allahın gösterdiği şekilde hükmedesin diye Kitabı indirdik"[4][4].
Yine bu ayeti Kerimede Allah (c.c.), indirmiş olduğu kitabı, Peygamber (s.a.v.)e gösterdiği şekilde hükmede bilsin diye gönderildiğini bildirirken Kuranı Kerime izafeten hüküm verme şekli Allah tarafından gösterilmesi, yine sünnetin vahyi mahsülü oluşunu gösterir.
e) "Eğer bir şeyde çekişirseniz, onu Allaha ve Rasulune havale ediniz"[5][5] demesiyle, ihtilaf ve çekişmenin bu iki vahyin dışında olduğunu ve bunun ancak vahyi mahsülü olan kaynaklarla çözüleceğini bildiriyor. Eğer sünnet vahyi olmayıp Kuranın beşeri bir yorumu olsaydı, beşerin ihtilafinı çözmek için ona havale etmezdi. Bilakis Kuranın vahyile yetinirdi.

2) Sünnetten deliller:
a) Resulullah (s.a.v.): "Size Allah (c.c.)ın kitabı ve onun elçisinin sünneti olmak üzere iki şey bıraktım. Onlara sarıldığınız müddetçe ebediyyen sapıklığa düşmeyeceksiniz"[6][6] sözüyle Kuran ve sünnetin, dinin iki temel vahyi kaynağı olduğunu vurgular. Çünkü sünnetin Kurandan sonra kendisine sarıldığında sapıtmama garantisi olarak gösterilmesi, ancak vahyi ve hidayet kaynağı olmasıyla izah edilebilinir.
b) Hz. Peygamberin, " Haberiniz olsun, bana Kuran ve onunla birlikte misli verildi" [7][7]demesi, sünnetin vahyi yönüyle Kuranın mesabesinde olduğunu gösterir.
c) Evzai (öl.187) Hasan b. Atiyyeden şöyle dediğini nakleder: "Vahy, Resulullaha (s.a.v.) inerdi. Onu tefsir eden sünneti de ona Cebrail getirirdi"[8][8].
Diğer bir rivayette ise, "Cebrail Resulullaha (s.a.v.), aynen Kuran-ı indirdiği gibi sünnetide indirdi ve ona Kuran-ı öğrettiği gibi onu da öğretirdi"[9][9] gibi, Seleften nakledilen rivayetlerde sünnetin ne şekilde vahyedildiği belirtilmiştir. Bununla beraber Kurandan ayrı olarak vahyedilen sünnetin Kuran-ı beyan etmesi dışında, sünneti bize öğreten Hz. Peygamberin, bir beşer olarak, dünya görüşüne sahip olması gerekir. Buna ek olarak bazı beşeri hallerinin bulunması da beşer olduğunun bir göstergesidir. Bunların vahy dışında kalması gayet tabiidir. Binaenaleyh Nebevi sünnetin, nelerin vahiyden olduğu ve nelerinde vahyin dışında kaldığını bilmek için bir ayırıma gitmemiz kaçınılmazdır. Bu ayırım da şöyledir:
1. Peygamber olarak Hz.Muhammed (s.a.v.)
2. İnsan olarak Hz.Muhammed (s.a.v.)
Bu şekilde yaptığımız ayırımının delili, şu ayeti kerimede yer almaktadır: " Ey Resulum, deki; "Ben de sizin gibi bir beşerim, ancak bana vahyolunuyor"[10][10]. Görüldüğü gibi, ayetin birinci kısmı onun insan olma yönünü, ikinci kısmı ise, kendisine vahyedilmesi hasebiyle Peygamber olma yönünü ele almaktadır. Dolayısıyla Hz. Peygamberin sahib olduğu bilgiyi böylelikle ikiye ayırıyoruz: Bunlarda vahye dayanan bilgiyle, yaşadığı toplumdan aldığı, tecrübeye dayanan bilgidir. Bu bağlamda vahye dayalı sünnet içerisine giren ve girmeyen sahaları görelim.
a) Vahyin içine giren sahalar:
1) Helal ve Haramlar
2) İbadetler
3) Ukubat (hadler)
4) Muamelat (akidler)
5) Ahlaki konular
6) Akideye ve gaybiyata ait konular
7) Hz. Peygamberin (s.a.v.) hususi halleri
Bu gibi sahalar veya konular Kuran-ı Kerimde geçmesine rağmen bunların tafsilatı ve beyan edilmesi sünnete bırakılmıştır. Ayrıca sünnet, Kuranda geçen bu konularla ilgili müstekil hükümler getirme yetkisine sahip olmuştur.
b) Vahyin dışında kalan sahalar:
1) Yaratılışla ilgili haller. (Bunlar beşeri hallerdir. Oturup kalkma, yeme içme, nefsi ve bedeni ihtiyaçlar ve benzeri durumlar)
2) İstişareye açık konular. (Hakkında her hangi bir nas gelmemiş ve müslümanların müşaveresine bırakılmış idari ve içtimai konular)
3) Kaza-i hükümlerde hakimin tasarrufları. (yani içtihadları)
4) Dünya işleri. (Ordu tanzimi, ziraat işleri, eğitim metodları, tıbbı müdahaleler ve tedavi usülleri, yeni teknolojiden istifade etme ve tecrübeye dayanan uygulamalar)
Bunlara delil olarak, hurma ağaçlarını aşılama kıssasında "Siz dünya işlerini benden daha iyi bilirsiniz"[11][11]demesiyle Hz. Peygamber, bunları vahyin dışına çıkarmıştır. Yine başka bir delilde; Bedir savaşına giderken Peygamber (s.a.v.)in orduyu indirdiği mevkiinin vahye dayanmadığını öğrenen ve akabinde Peygamber (s.a.v.)in; "Harp hileden ibarettir."demesinden ve bunun kendi görüşü olduğunu beyan etttikten sonra; Hubab b. el-Münzirinin itirazı dolayısıyla Hz. Peygamberin ordunun mevkii değiştirmeleri "[12][12] gibi rivayetler açıkça bu gibi sahaların vahyin dışında kaldığını göstermektedir.
Ancak mezkur sahalar her ne kadar vahyin dışında kalıp, bunların tasarruf ve uygulanmasında ferd ve topluma muhayyerlik verilmişse de bazı durumlarda şeri müdahale söz konusu olabilmektedir. Şayet mubah olan işlerden biri, vahyile ilgili bir hükümle bağlantısı olursa, şeri hükmün gereğini uygulamak durumundayız. Örneğin; yeni teknolojinin nimetlerinden biri olan internetin faydalı ve müsbet yönlerinden istifade ederken, zararlı ve menfi yönleri bizi, şeri bir mahzurla karşı karşıya getirebilir. Dolayısıyla bu bağlantıyı çok iyi kurmak zorundayız.



________________________________________
[1][1] Ahzab, 34.
[2][2] Nisa, 113.
[3][3] Kiyame, 17-19.
[4][4] Nisa, 105.
[5][5] Nısa, 59.
[6][6] el-Hakim, Müstedrek; Malik, Muvatta, .
[7][7] Ebu Davud, Sünen, n° 4604
[8][8] ed-Darimi,
[9][9] es-Suyut, Miftahul-Cenne,
[10][10] Kehf, 110.
[11][11] Sahih-i Müslim, .
[12][12] Siretubni Hişam, .


ALINTI