Medineweb Forum/Huzur Adresi - Medineweb inkılap tarihi konu özetleri 3. ünite

I. MEŞRUTİYET DÖNEMİ’NDE SİYASET

-Tanzimat’la başlamış olan kalkınma projelerinden istenilen sonuçlar alınamamıştır

-1876 yılında ilan edilen Kanun-i Esasi ile Osmanlı Devleti, islam Dinini resmi din olarak kabul etmiştir

-Hükümdara da “ahkâm-ı şer’iye”yi yürütme görevi verilmiştir

-Ayan Meclisine islami ilkelere aykırı yasaların reddedileceği maddesi konulmuştur

-Aydın ve devlet adamları arasında Osmanlıcılığın yanı sıra islamcılık politikasının da taraftar bulmaya başladığı görülmektedir.Osmanlıcılığın iflas etmesi İslamcılığın öne çıkmasına neden oldu.

-Bu dönemde genel olarak;Osmanlıcılık,İslamcılık,Türkçülük birlikte uygulanmaya çalışılsa da İslamcılık öne çıkmıştır.

İslamcılık politikasının gelişiminde;

-Osmanlı Devleti’nin iç bünyesinde meydana gelen gelişmelerin yanı sıra Batılı devletlerin takip etmiş oldukları emperyalist politikalar ,

-Müslümanların hakim millet konumundan, horlanan ve azınlıklardan da aşağı bir duruma düşürüldüğüne inanması ve buna tepkileri,basın ve aydınlar›n da katkıları,

-Ayrıca ekonomik alandaki gerilemeler de etkili olmuştur.

NOT:II.Abdülhamit döneminin öne çıkan iki politikası ;İslamcılık ve denge politikasıdır.

İslamcılık Politikasının Hedefleri:

1-Osmanlı tebasını İslam bayrağı altında toplamak

2-Dış Müslümanları halifelik etrafında birleştirmek

3-Sünnilik ile Şiilik arasında birliği sağlama

4-Araplar arasında yayılmaya başlayan milliyetçilik düşüncesinin önüne geçme

İslamcılığın Uygulanışı:

-İletişime önem verildi.Diğer İslam ülkeleri ile bağlantı kurmak için 30 bin km’lik telgraf hattı düşendi

-Dergi ve gazeteler çıkarıldı.

-Bu dergi ve gazetelerde yayınlanan yazı dizileri ile halk bilgilendirildi.

-İslam dünyasında dayanışmayı geliştirmek için tarikatlardan yararlanıldı

-Afrika’da islamiyetin yayılmasına çalışıldı

-Vakit ve El Cevaib gazeteleri çıkarıldı

-Demiryolu ağı genişletildi.Hicaz demiryolları yapıldı

II.Abdülhamit döneminde ayrıca;

-Japonya ile iyi ilişkiler kuruldu burada İslamiyet yayılmaya çalışıldı

-Yatırımlar daha çok Anadolu’ya yapıldı

-Dış politikada denge siyaseti öne çıktı ve İngiltere ve Rusya’ya karşı Almanya ile yakınlaşıldı.

I.Meşrutiyet Döneminde Eğitim ve Kültür Faaliyetleri:

-Kanun-u Esasinin üç maddesi eğitimle ilgilidir.(bu maddelerle;eğitimin herkes için özgürce yapılacağı ,her Osmanlı vatandaşının genel ve özel eğitim yapmaya özgür olduğu,okulların eğitim yöntemine dokunulmayacağı garanti altına alındı)

-Medreseler korunmakla birlikte modern okullar yapıldı

-Yeni açılan okulların programlarına din dersleri ile birlikte pozitif bilimler de konulmuştur

-Yapılan eğitim programlarında batıdan etkilenilse de Osmanlı İslam ögeleri de bu programlara konuldu.

-İlköğretimde istenilen sonuç alınamadı ancak Rüştiye ,idadi,ve sultanilerin sayısı oldukça arttı

-Eğitim tüm Anadolu’ya yayıldı

-Günümüzdeki Türkiye genelindeki belli başlı liseler bu dönemde yapıldı (Ankara Erkek Lisesi,Antalya lisesi,Balıkesir lisesi,Bursa lsesi,Denizli lisesi,Diyarbakır lisesi,Kabataş erkek lisesi vs.)

-Kız liseleri ve özürlüler okulu açıldı

-Meslek okulları açıldı

-Tıbbiye,hukuk,polis mektepleri açıldı

-1889’da sağırlar körler ve dilsizler okulu açıldı

NOT:II.Abdülhamit döneminde camiden çok okul yapılmıştır.

Eğitim Teşkilatı ve Öğretim kademeleri:

-1879’da Maarif teşkilatı yeniden düzenlendi.(Fransa örnek alındı)

-İlköğretim zorunluluğuna önem verildi

-Eğitim kademeleri;İbtidai (ilkokul),Rüştiye (ortaokul),İdadi(lise) , Sultani (yüksekokul) ve Daülfünun (üniversite) olarak düzenlendi.

-Zor ekonomik şartlara rağmen yeni okullara kaynak temin edildi.

-Okul türü ve çeşitliliğini ve öğrenci sayısını artırmak amaçlandı.

II.Meşrutiyet Dönemi Seçimleri ve Meclis-i Mebusan Çalışmaları:

-II.Meşrutiyet döneminde dört genel seçim yapılmıştır.1908,1912,1914,1919

1908 Seçimleri:

-Sadece İttihat Terakki Fırkası katıldı.En verimli faaliyetler bu dönemde yapıldı. (cemiyetler,toplantı kanunu,kanun-u esasinin değiştirilmesi,)Kanun-u esasinin tamamen değiştirilmesi ve yeni bir anayasa yapma fikri 31 mart olayı nedeniyle rafa kaldırıldı.

-31 Mart olayı sonrası II.Abdülhamit tahttan indirildi.Yerine V.Mehmet Reşat tahta çıkarıldı.(mecliste oylanarak seçilen tek padişahtır)

-1909 değişiklikleri ile demokrasinin önü açıldı.Padişahın yetkileri azaltıldı,meclisin yetkileri artırıldı. Basın yayın özgürlüğü getirildi.

1912 Seçimleri:

-İlk çok partili seçimlerdir.(İttihat Terakki Fırkası ve Hürriyet ve İtilaf Fırkası katıldı)

-Tarihte sopalı seçimler olarak adlandırılmıştır.

1914 Seçimleri ve Meclis-i Mebusanı

-Sadece İttihat Terakki Fırkası katıldı.(Bab-ı Ali darbesinden sonra diğer partiler kapatıldı 1913)

-1914 meclisi,I.Dünya savaşı nedeniyle görüşmelerini daha çok harp ödeneği,asker alımları vb. konularında yapmıştır.

II.Meşrutiyet Dönemi Gelişmeleri:

-Genellikle ittihatçılar yönetime hakim olmuşlardır.

-İttihatçılar ,batı örneğine uygun parlamenter sistem kurmak istediler ancak başarısız oldular

-Eğitim çalışmalarına önem verildi ,medreselerde ıslahatlar yaptılar.

-Kadının sosyal hayata katılmaları için çaba sarfettiler

-Her alanda milli bir siyaset izlediler

-Bu dönemde Osmanlıcılık,İslamcılık,Türkçülük ve Batıcılık düşünceleri etkili olsa da daha çok Türkçülük öne çıktı.

-Ekonomide maliye bakanı Cavit Beyin önemli çalışmalarına rağmen bütçe açığı kapatılamadı (Almanya’dan borç alındı.)

-Bu dönemde;Trablusgarb ve Balkan savaşlarında zararları daha fazla ortaya çıkan ordunun siyasete karışması çok kötü sonuçlar doğurdu.

-Bab-ı Ali baskını ile İttihatçılar darbe yapmış ve yönetimi tamamen ele geçirmişlerdir.

-Ordunun modernizasyonu ve yeniden yapılandırılması işi Almanlara verildi.

II.Meşrutiyet Düzenlemelerinin Türk Çağdaşlaşmasına Katkıları

Bu dönemde;

-Miladi takvim kabul edildi

-İsviçre ve Almanya medeni kanunları tercüme ettirildi

-Hukuk-u Aile kararnamesi ile kadınlara yeni haklar verildi

-Çok partili hayat ve seçim geleneği bu dönemde ortaya çıktı

-Batı tarzı parlamenter sistem oluşturulmaya çalışıldı

-Millet egemenliği önem kazandı,meclis öne çıktı

-Siyasi müsteşarlıklar uygulaması ,uygulanan iki dereceli seçim sistemi, vb uygulamalar Cumhuriyet dönemi uygulamalarına örnek teşkil etmiştir.

Gayr-i Müslimler tüm bu düzenlemeler karşın çelişkili yaklaşımlardan geri durmamışlardır .Örnek;Liberal fikirleri Osmanlı toplumu için değil de Avrupa böyle olduğu için savunmuşlarıdır.

Trablusgarb Savaşı(1911-Osmanlı X İtalya)

Sebepleri:

-İtalya’nın sömürgecilik yarışına katılması

-Trablusgarp’ın İtalya’ya yakın ve savunmasız oluşu

Osmanlı devletinin savaşı yerel güçleri ayaklandırarak yapmayı düşünmüştür .Bu amaçla buraya bazı gönüllü komutanları ve askerleri göndermiştir.Mustafa Kemal ,gazeteci Şerif ,Enver Bey ise Hamdi takma adıyla bölgeye ulaşmış ve yerel güçleri harekete geçirmişlerdir.

Mustafa Kemal ilk defa bu savaşta Derne ve Topruk’ta İtalyanlara karşı savaşarak savaş tecrübesi kazanmıştır.

Uşi Anlaşması (1912)

İtalya ile Osmanlı arasında imzalanan bu anlaşma ile ;

-Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya bırakıldı,Rodos ve 12 ada Osmanlı’da kaldı,ancak Balkan savşları bitinceye kadar buraların İtalyan işgali altında kalması kabul edildi.

NOT:Bu anlaşma ile Osmanlı Kuzey Afrika’daki son toprağını da kaybetti.

I.Balkan Savaşı (1912-13)

Sırbistan+Karadağ+Yunanistan+Bulgaristan X Osmanlı Devleti

Sebepleri:

-Milliyetçilik düşüncesi

-Rusların kışkırtması

Osmanlı savaşı kaybetti.Osmanlının yenilmesinde;

-Orduya siyasetin karışması

-Ordunun yeni bir savaşa hazır olmaması

NOT:Şükrü paşa ve Kazım Karabekir Edirne’yi kahramanca savunmuşlardır.

Londra Antlaşması:Osmanlı bu anlaşma ile Midye-Enez sınırının doğusuna çekildi.

Bu savaş sonrasında Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti.

İttihatçılar Bab-ı Ali baskını ile yönetimi tamamen ele geçirdiler.

II.Balkan Savaşı(1913):

Sırbistan+Karadağ+Romanya+Yunanistan+Osmanlı X Bulgaristan

Sebebi:Balkan devletlerinin Osmanlı’dan aldıkları toprakları paylaşamamaları

Osmanlı başlattığı ileri harekat sonunda Edirne ve Kırklareli’yi kurtardılar.

Anlaşmalar:

İstanbul Anlaşması:Bulgaristan ile imzalanan bu anlaşma ile Bulgaristan’da kalan Türklerin hakları güvence altına alınmış ve bugünkü Türk-Bulgar sınırı çizilmiştir.

Atina Anlaşması:Yunanistan ile imzalanan bu anlaşma ile Girit,Yanya ,Selanik ,Yunanistan’a bırakıldı.

Genel olarak Balkan Savaşları sonunda;

-Arnavutluk.Ege adaları,Girit,Selanik,Makedonya ,Batı Trakya kaybedildi

-Türkler ilk defa Balkanlarda azınlık konumuna düştüler

-Balkanlardan yapılan göçler sonucu Osmanlı’nın demografik yapısı değişti.

hazırlayan=terakki