Medineweb Forum/Huzur Adresi - islam ahlak esasları 10. ünite çevre ahlakı

10. ÜNİTE ÇEVRE AHLAKI

*Çevre ahlakının ele aldığı konularla ilgili yaklaşık 500 ayet vardır.

*İbn Miskeveyn in Ahlakı olgunlaştırmaadlı eserinde ‘’Bitkiyi cansızlardan üstün kılan özellik ‘’ ve ‘’ hayvanların dereceleri ‘’ gibi bölüm başlıklarına rastlanırken,

*Ahmet Hamdi Aksekini ‘nin adı Ahlak ilmi ve İslam ahlakı kitabında ‘’Hayvanlara şefkat’’ gibi bölüm başlıkları vardır.

*Çevre konusunun bağımsız bir ahlak disiplini haline gelmesinin çevre sorunlarının küresel bir kriz halini aldığı 20. Yüzyılın son çeyreğinden itibaren başladığı bilinir.

*Çevre sorunlarının kaynağı çevre değil insandır.

*Yüzeysel ekolojiye göre bitki ve hayvan türleri gibi doğal çeşitlilik insanın kullanabileceği bir kaynak olarak yararlı görülürken ve korunması gerektiği savunulurken,

* derin ekolojiye göre doğal çeşitliliğinin her bir öğesinin insana sağladığı yarardan bağımsız olarak kendi özsel değeri vardır ve onlar bundan dolayı korunmalıdır

*Yine örneğin çevre kirliliği, yüzeysel ekolojiye göre ekonomik büyümeyi tehdit ediyorsa azaltılmalıdır;
*oysa derin ekolojiye göre çevre kirliliğinin azaltılması ekonomik büyümeden daha önce gelir ve buna bakılmaksızın azaltılmalıdır.

YARARLILIK (MENFAAT) KURAMI: İnsanın yarar ve zararıdır. Bu kuram büyük ölçüde insan merkezi (antroposentrik ) denilebilecek bir kuramdır.
* 2 temel ilkesi nimet ve ayet tir.

NİMET İLKESİ ’ ÇEVRE NİMETTİR ‘ *çevremizdeki varlıklar bizim için birer nimet ihtiyaçlarımızı karşılamaya ve kendilerinden istifade etmemize yönelik birer kaynaktır.
*Yerdeki gökteki bu nimetlerin sadece insanlar için değil, bütün canlılar içindir.
*En önemli nimetlerin başında su gelir.
*Buyrukları: Kirletme-İsraf etme.

AYET İLKESİ ‘ÇEVRE AYETTİR’: Ayet ilkesi her şeyden önce insanları çevreyi gözlemleyip düşünmeye (taakkul) ve bu derin düşünceden değerli ve doğru dersler çıkarmaya (tefekkür) çağırmaktadır.
*Buyruğu düşün-Ders al.

SORUMLULUK (MESULİYET) KURAMI: *Çevremizdeki varlıklara bizim faydamıza olup olmamaları açısından ziyade onların hakları ve bizim de onlara karşı ödevlerimiz görevlerimiz yükümlülük ve sorumluluklarımız açısından bakmayı esas alır.
*2 temel ilkesi emanet ve hilafettir.

EMANET İLKESİ ‘ÇEVRE BİZE EMANETTİR ‘ : Çevre insana emanettir; yani insan çevrenin asıl sahibi değildir, onu sadece emaneten kullanmaktadır.
*Özellikle ona zarar vermemek asıl sorumluluktur.
*Buyruğu hıyanet etme- koru.

HİLAFET İLKESİ ‘ Biz yeryüzünün halifeleriyiz’ : Hilafet ilkesinin gerektirdiği en önemli sorumluluklardan birincisi çevreyi imar etme ve geliştirme,
* ikincisi de çevreyle olan imtihanımızı denenmemizi sınanmamızı kazanmaktır.
*Buyruğu imar et- imtihanı kazan.

ERDEMLİLİK (FAZİLET) KURAMI:

*herhangi bir şeye ya da çevreye gönüllülük ve erdemlilik açısından bakmaktır.
*2 temel ilkesi merhamet ve muhabbettir.

MERHAMET İLKESİ: Çevreyle ve özellikle de çevremizdeki canlılarla ilişkimizde riayet etmemiz gereken en önemli erdemlerden biri merhamettir.
*Merhamet salim olmamak zulüm etmemek merhametsiz olmamaktır.
* Buyruğu zalim olma- merhametli ol

MUHABBET İLKESİ ‘ MUHABBET TÜM VARLIĞI KAPSAR‘: Muhabbet veya sevgi birçok erdemsizliğin önleyen birçok erdemi de kapsayan ve gerektiren en yüksek erdem ya da en yüksek erdemlerden biridir.
*Gerçek sevgi sevilene karşı yapılabilecek bütün kötülükleri de önler.
*Sevgi ile ilgili bu hususlar çevre sevgisi içinde geçerlidir.
*Sevgi canlı cansız tüm varlığı kapsar.
* Buyruğu sev - iyilik et

BİLGELİK (HİKMET) KURAMI:

*Bilgelik erdemli davranışlarında da ötesinde bir derinlik , sıradan insanlar bir yana , sorumluluğunu yerine getiren erdemli insanların bile kavrayış gücünü aşan biçimde , varlıklar , olaylar ve olguların arka planına vukufiyet ve bunun gerektirdiği gibi davranabilme, ama aynı zamanda bilgisinin sınırı konusu dan sıradan insandan bile daha mütevazi olabilme gibi üstün niteliklerin ortak adıdır
*.2 temel ilkesi ubudiyet ve kutsiyettir.

UBUDİYET İLKESİ ‘HER VARLIK ABİDTİR’ :

Ubudiyet ilkesi canlı cansız bütün varlıkları abid olarak görmek gerektiğini çağrıştıran bir ilkedir. Çünkü Kur’an-ı Kerim de defalarca çevredeki bütün varlıkların Allah’ ı tesbih ettiği ve O’na secde ettiği gibi hususlar açıkça belirtilmektedir. Buyruğu
*Abid olarak gör – takvada yarış.

KUTSİYET İLKESİ ‘HER VARLIK KUTSALDIR’

*Kutsiyet ilkesi doğadaki tüm varlıkların abit olmalarının da ötesinde kutsal bir değer taşıdıklarının kabulü anlamına gelir.

*Her yerin Allah ın olması ve Allah ın nurunu yansıtması her yere kutsalın yansıması ve ondan bir şeylerin taşıyıcısı olarak bakmanın mümkün meşru ve hatta makbul olduğunu göstermektedir.

* Bu da İslam çevre etiğinin en üst düzey ilkesidir.
*Buyruğu mescit bil – kutsal say

A-YARARLILIK(MENFAAT KURAMI)

1-NİMET İLKESİ(ÇEVRE NİMETTİR)
KİRLETME(BUYRUĞU)
İSRAF ETME

2-AYET İLKESİ(ÇEVRE AYETTİR)
DÜŞÜN
DERS AL

B-SORUMLULUK(MESULİYET) KURAMI

1-EMANET İLKESİ(ÇEVRE BİZE EMANETTİR)
HIYANET ETME
KORU
2-HİLAFET İLKESİ(BİZ YERYÜZÜNÜN HALİFELERİYİZ)
İMAR ET
İMTİHANI KAZAN

C-ERDEMLİLİK(FAZİLET) KURAMI

1-MERHAMET(MERHAMET TÜM CANLILARI KAPSAR)
ZALİM OLMA
MERHAMETLİ OL
2-MUHABBET İLKESİ(MUHABBET TÜM VARLIĞI KAPSAR)
SEV
İYİLİL ET

D-BİLGELİK(HİKMET) KURAMI

1-UBUDİYET İLKESİ(HER VARLIK ABİDTİR)
ABİD OLARAK GÖR
TAKVADA YARIŞ
2-KUTSİYET İLKESİ(HER VARLIK KUTSALDIR)
MESCİT BİL
KUTSAL SAY