Mekki ve Medeni Olan Sureler Ve Bazı Durumlar
 

Mekke’de Nazil Olan Sureler:


Alak, Kalem, Müzzemmil, Müddessir, Fatiha, Leheb, Tekvir, A’la, Leyl, Fecr, Duha, İnşirah, Asr, Adiyat, Kevser, Tekasür, Maun, Kâfirun, Fil, Felak, Nas, İhlas, Necm, Abese, Kadir, Şems, Buruc, Tin, Kureyş, Karia, Kıyamet, Hümeze, Mürselat, Kaf, Beled, Tarık, Kamer, Sad, A’raf, Cin, Yasin, Furkan, Fatır, Meryem, Taha, Vakıa, Şuara, Neml, Kasas, İsra, Yunus, Hud, Yusuf, Hicr, En’am, Saffat, Lokman, Sebe’, Zümer, Mü’min, Fussilet, Şura, Zuhruf, Duhan, Casiye, Ahkaf, Zariyat, Ğaşiye, Kehf, Nahl, Nuh, İbrahim, Enbiya, Mü’minun, Secde, Tur, Mülk, Hakka, Mearic, Nebe’, Naziat, İnfitar, İnşikak, Rum, Ankebut, Mutaffifin.



8- Medine’de Nazil Olan Sureler:


Bakara, Enfal, Al-i İmran, Ahzab, Mümtehine, Nisa, Zelzele, Hadid, Muhammed, Ra’d, Rahman, İnsan, Talak, Beyyine, Haşr, Nur, Hacc, Münafikun, Mücadele, Hucurat, Tahrim, Teğabun, Saf, Cum’a, Feth, Maide, Tevbe, Nasr.[197]



9- Hakkında İhtilaf Edilen Sureler:


Mekke’de veya Medine’de indiği konusunda ihtilaf edilen sureler şunlardır: Fatiha, Ra’d, Rahman, Saf, Teğabun, Mutaffifin, Kadr, Beyyine, Zelzele, İhlas, Felak, Nas.[198]



10- Medeni Surelerdeki Mekki Ayetler:


Surenin Mekki veya Medeni diye adlandırılmasıyla onun tamamıyla böyle olduğu kasdedilmez. Bazen Mekki surede bazı Medeni ayetler, Medeni olanda da bazı Mekki ayetler bulunabilir. Lakin bu, ayetlerinin ekserisine göre, çoğunluk bakımından bir vasıflandırmadır. Bunun içindir ki onları adlandırmada: Falan sure Mekki’dir, ancak şu ayet Medeni’dir ve falan sure Medeni’dir, ancak şu ayet Mekki’dir, diye varid olur. Nitekim biz bunu mushaflarda görmekteyiz. Medeni surelerdeki Mekki ayetlere misallerden biri, Medeni olan Enfal suresi olup alimlerden çoğu Yüce Allah’ın şu kavlini ondan istisna etmişlerdir:

“Hani bir vakit o inkar edenler, seni tutup bağlamaları, öldürmeleri ya da çıkarmaları için sana tuzak kuruyorlardı. Onlar tuzak kurarlarken Allah da tuzak kuruyordu. Allah tuzakların en iyisini kurar.” (Enfal: 8/30)

Mukatil bu ayet hakkında demiştir ki: Bu ayet, Mekke’de indi, zahiri de böyledir. Çünkü o, müşriklerin, hicretten önce Rasulullah hakkında danışıp görüştükleri sırada Daru’n-Nedve’de konuşulanları içermektedir. Bazısı şu ayeti de istisna etmiştir:

“Ey Nebi! Sana ve sana uyan mü’minlere Allah yeter.” (Enfal: 8/64)

Nitekim Bezzar, İbn Abbas’dan bu ayetin, Ömer İbn Hattab müslüman olduğu zaman indiğini nakletmiştir.[199]



11- Mekki Surelerdeki Medeni Ayetler:


Mekki surelerdeki Medeni ayetlere misallerden biri, En’am Suresi’dir. İbn Abbas demiştir ki bu sure Mekke’de, bir kerede toptan indi. Sure Mekki olup, ancak ondan üç ayet Medine’de inmiştir (En’am: 6/151-153). Hacc suresi Mekki olup ancak 19. ayetin başından itibaren üç ayet Medine’de nazil olmuştur (Hacc: 22/19-21).[200]



12- Mekke’de İnip Hükmü Medeni Olan Ayetler:


Alimler buna, Yüce Allah’ın şu kavli ile misal vermektedirler:

“Ey insanlar! Doğrusu biz sizi bir erkekle bir dişiden yarattık. Ve birbirinizle tanışmanız için sizi kavimlere ve kabilelere ayırdık. Muhakkak ki Allah yanında en değerli olanınız, O’ndan en çok korkanınızdır. Şüphesiz Allah Alim’dir, Habir’dir.” (Hucurat: 49/13)

Çünkü bu ayet, fetih günü Mekke’de nazil olmuştur. Hicretten sonra nazil olduğu için Medeni’dir. Bu ayetteki hitab geneldir. Bu gibi ayetleri alimler, Mekki diye adlandırmadıkları gibi, özel bir biçimde Medeni diye de adlandırmıyorlar. Ancak onlar bu gibi ayetler hakkında: Mekke’de inip hükmü Medeni olan, diyorlar.[201]



13- Medine’de İnip Hükmü Mekki Olan Ayetler:


Alimler buna da Mümtahine suresi ile misal veriyorlar. Çünkü bu sure Medine’de inmiş olup mekan itibariyle Medeni’dir. Fakat içindeki hitap Mekke halkının müşriklerine yönelmiştir. Berae suresinin başı da bunun gibi Medine’de inmiş olup, içindeki hitap, Mekke halkının müşrikleri içindir.[202]



14- Medeni Olanda Mekki Nüzule Benzeyenler:


Alimler bununla, Medeni surelerde bulunan, üslubu, özellikleri ve genel niteliği bakımından Mekki sureler tarzında gelmiş olan ayetleri kasdediyor. Medeni olan Enfal suresindeki Yüce Allah’ın şu sözü bunun misallerindendir: “Hani bir zamanlar: ‘Ey Allah’ım! Eğer bu Kitab senin katından gelmiş bir gerçekse üzerimize gökten taş yağdır, yahut bize elem verici bir azap getir.” demişlerdi.” (Enfal: 8/32) Çünkü müşriklerin azabı acele istemeleri Mekke’de idi.[203]



15- Mekki Olanda Medeni Nüzule Benzeyenler:


Alimler bununla, yukarıda geçen nev’iye mukabil olanı kasdedip buna Necm suresindeki Yüce Allah’ın şu sözü ile misal veriyorlar. Suyuti demiştir ki: “Fevahiş” hakkında had, yani mukadder şer’i ceza bulunan her günahtır. “Kebair”, akibeti cehennem ateşi olan her günahtır. “Lemem” ise, bu iki had arasındaki günahlardır. Mekke’de ne had, ne de benzeri (şer’i ceza) yoktu.[204]



16- Mekke’den Medine’ye Taşınanlar:


A’la suresi bunun misallerindendir. Buhari, Bera İbn Azib’in şöyle dediğini nakletmiştir: “Rasulullah’ın ashabından bize ilk gelenler; Mus’ab İbni Umeyr ve İbni Ümmi Mektum’dur. Bu ikisi bize Kur’an okutmaya başladılar. Sonra Ammar, Bilal ve Sa’d geldi. Sonra Ömer İbni Hattab, yirmi kişi ile hicret edip geldi. Sonra Rasulullah (Ebu Bekir ve Amir İbn Füheyre ile hicret edip) geldi. Artık ben Medine halkını, Rasulullah’ın gelmesine sevindiği gibi bir şeye sevindiğini görmedim. Hatta (Beni Neccar’dan) genç kızlar, Rasulullah geldi, diyerek sevindiler. Ben de Rasulullah henüz hicret etmeden önce –Mufassal’dan sayılan surelerle beraber- A’la suresini okumuştum.” Bu mana, muhacirlerin taşıyıp Ensar’a öğrettikleri her Kur’an için doğrudur.[205]



17- Medine’den Mekke’ye Taşınanlar:


Berae suresinin başlangıcı bunun misallerindendir. Şöyle ki, Rasulullah (s.a.v.) Ebu Bekr’i, hicri dokuzuncu yılda, hacca emir tayin etti. Berae suresinin baş tarafı nazil olunca Rasulullah bunu, Ebu Bekr’e kavuşup müşriklere tebliğ etmesi için Ali b. Ebi Talib’e görev olarak yükledi. Ali de müşrikler arasında bu ayetleri ilan edip, bu yıldan sonra hiç bir müşriğin haccedemeyeceğini onlara tebliğ etti.[206]