Tahsis
 

Tahsis:


Hükmü genel olan bir nassın daha sonraki bir delil, bir işaret veya bir icma ile hükmünün, lafzın kapsadığı bütün fertlere değil de, belirli fertlere has olduğunun belirtilmesidir. Bu da genellik ifade eden amm bir lafzın özel (hass) bir emir ile açıklanmasıdır. Allah’ın şu sözü gibi: “Allah çocuklarınız hakkında size erkeğe iki dişinin hissesi kadar vasiyet eder.” (Nisa: 4/11) Bu amm olan bir lafızdır. Fakat Allah bunu hadislerle tahsis etmiştir. Şöyle ki, ayetteki “Evlad” kelimesi kafir olan çocukları da kapsar. Rasulullah’ın: “İki ayrı dine sahip olanlar birbirlerine mirasçı olamazlar.”[337] hadisi bu hükmü müslüman olan çocuklara, “Katil için miras yoktur.”[338] hadisi de ana-baba katli olmayan çocuklara tahsis etmiştir.[339]

Neshde, bazı zamanlarda hükmün tahsisine benzeyen bir şey tahsisde ise, fertlerin bazısından hükmün kaldırılmasına benzeyen bir şey vardır. İşte şu zikrettiğimiz şeyler birbirine benzemektedirler. Bu benzerlikten dolayı bazı alimler şeriatta neshin vukuunu inkar etmişlerdir ve nesh olarak zikredilen şeyler tahsisten başka birşey olmadığı zannına kapılmışlardır.[340]



Nesh İle Tahsis Arasındaki Fark:


Tahsis; kasdedilen şeyleri belirtmek, nesh ise amellerin zamanının bitip başlama tarihini belirtmektir.[341] Emredilen şey bir tek olduğu zaman tahsis olmaz. Çünkü bir tek şeyden bir çok şey çıkarmak mantıksızdır. Nesh ise bunun aksidir. Çünkü tek başına olan hüküm nesh ile kaldırılabilir. Nesh olunan şeylerle bir daha ebediyyen amel edilmez. Fakat tahsis bunun tersidir. Çünkü tahsis edilen hükümle amel edilir. Tahsis ictihat ve kıyas ile mümkündür. Fakat nesh ancak nass ile sabit olur. Kur’an ve sünnet dışındaki şeylerle nesh olmaz. Çünkü onlarda yalan olabilir. Nesh içinde haber ifade eden nasslar da olmaz. Çünkü o zaman haber yalan olmuş olur. Fakat haberlerde tahsis olur.[342]

RE: Tahsis
 

Hükmü genel olan bir nassın daha sonraki bir delil, bir işaret veya bir icma ile hükmünün, lafzın kapsadığı bütün fertlere değil de, belirli fertlere has olduğunun belirtilmesidir.