Medineweb Forum/Huzur Adresi - Leyl Suresinde İki İnsan Tipi:Muttaki ve Şaki

LEYL SURESİ'NDE İKİ İNSAN TİPİ: MUTTAKİ ve ŞAKİ

"Oku, Rabb'in nihayetsiz kerem sahibidir." 96/3

Muttaki: Korunup-sakınan. Takva sahibi, Allah'a karşı isyana götürücü şeylerden titizlikle kaçınan, farzları yerine getirmede bütün gücünü kullanarak özen gösteren, imanında oldukça duyarlı olan mümin kişi. İttika eden, sakınan, çekinen. Allah'tan korkan.Şaki: Bahtsız, fena hareketli, haylaz, habis, haydut, yol kesen.

Kur'an-ı Kerim'in bir çok yerinde muttaki ve şaki insanlardan söz edilir. Ancak burada söz konusu insan tipleri, yazı başlığından da görüldüğü gibi Leyl suresi içinde incelenecek ve muttaki insanlarla ilgili olarak Bakara suresinin ilk altı ayeti ele alınacaktır
Rahman Rahim Allah'ın adıyla
1-Andolsun bürüyüp, örttüğü zaman geceye,
2-Açıldığı zaman gündüze,
3-Erkeği ve dişiyi yaratana,
4-Gerçekten sizin çabalarınız, farklı farklıdır.
5-Ancak kim verir ve sakınırsa (muttaki olursa)
6-Ve en güzeli tasdik ederse
7-Biz de onu en kolaya muvaffak kılarız.
8-Fakat kim de cimri davranır müstağnilik ederse,
9-Ve en güzeli yalanlarsa,
10-Biz de ona en güç olanı kolaylaştıracağız.
11-Kendisi çukura yuvarlandığı zaman onu malı kurtaramaz. (Malı, zenginliği asla kendisine fayda vermez.)
12-Muhakkak hidayeti göstermek bize aittir.
13-Muhakkak ki ahiret de ula da bizimdir.
14-Ben sizi alevlendikçe alevlenen ateşle uyardım.
15-Oraya en azgın (en şaki) den başkası girmez.
16-O ki, yalanlayıp yüz çevirmiştir.
17-En çok sakınan (En MUTTAKİ) ise, ondan uzak tutulur.
18-O ki, (Allah yolunda) malını vererek arınır.
19-Ve o verdiğinin karşılığında hiç kimseden bir nimet beklemez.
20-Ancak yüce Rabb'inden yüz bulmak ve O'nun rızası için verir.
21-Ve kendisi de ileride razı olacaktır.
(Leyl Suresi)
Buraya meal olarak aldığımız Leyl suresi, muttaki ve şaki olan insanları önemli özellikleri ile önümüze seriyorlar.

Muttaki insanın özellikleri:
1- (Ayet: 6) En güzeli tasdik edendir.
2- (Ayet: 7) Allah tarafından en kolaya muvaffak kılınandır.
3- (Ayet: 17) Şiddetli ateşten uzaklaştırılandır.
4- (Ayet: 1 Allah yolunda mal harcayarak arınandır.
5- (Ayet: 19) Verdiğinin karşılığında hiç kimseden bir karşılık beklemeyendir.
6- (Ayet: 20) Malını Rabb'inden yüz bulmak ve O'nun rızasını kazanmak için verendir.
7- Ayet: 21) Kendisi de Allah tarafından razı edilecek olandır.Bunlara ek olarak burada Bakara süresindeki muttaki insanın tanımını ;
1- Elif, Lam, Mim.
2- İşte o kitap, O'nda hiç şüphe yok, MUTTAKİLER için hidayet kaynağıdır
3- Ki onlar gaybe inanırlar, salatı ikame ederler ve kendilerine rızık olarak verdiklerimizden infak ederler.
4- Onlar sana indirilene de, senden evvel indirilenlere de inanırlar. Ahirete ise kesin bir bilgi ile inanırlar.
5- İşte bunlar Rabb'lerinden bir hidayet üzerindedirler. Ve kurtuluşa erenler de bunlardır.
Hem Leyl suresinde, hem de Bakara suresinin buraya aldığımız ayetlerinde görülen çok önemli bir durum var: Takvanın söz konusu olduğu yerde muhakkak infak olayı karşımıza çıkıyor. Evet, Allah'ın kendisine verdiği rızıktan Allah yolunda infak etmek Müslüman için hayatında her zaman ve yerde yerine getirilmesi kaçınılmaz bir ibadettir. Müslüman hem infakta bulunacak, hem karşılığında kimseden bir şey beklemeyecek. İnfakını sadece Allah'ın rızasını kazanmak için ve bunu umarak yapacak. İşte İslam kardeşliğinin, muttakiliğin ve Müslümanca yaşamanın temel şartlarından birisi budur. Bu korkunç bir espridir. Anlayıp hayatında uygulayabilene ne mutlu! Bu çarpıcı esprinin pratikte ortaya çıkması oranında, dünyada şakiliğin belinin kırılacağını hatırlatmayı gerekli görüyoruz.

Şaki insanın özellikleri:1- (Ayet: Cimri davranıp, müstağnilik edendir.
2- (Ayet: 9) En güzeli yalanlayandır.
3-(Ayet: 10) Güçlük sıkıntı ve azaba kolayca uğratılandır.
4- (Ayet: 11) Çukura yuvarlandığında malı kendisine fayda vermeyendir.
5- (Ayet: 15) Şiddetli ateşe atılandır.
6- (Ayet: 16) Yalanlayıp, yüz çevirendir.
Bunlara ek olarak Regulû Ekrem (s)'in şaki ile ilgili bir tanımını buraya almak çok yerinde olacaktır.

"İmam Ahmed İbn Hanbel der ki: Bize Hasan İbn Musa... Ebu Hureyre'den nakletti ki; resulullah (s.a.) şöyle buyurmuş: Şakiden başkası cehenneme girmez. Şaki kimdir denilince, buyurmuş ki: Allah'ın emrine itaat olmayan her ameli işleyen, Allah'a isyanı terketmeyen kişidir."[3]

Muttaki ve şaki insanın özellikleri birbiri ile karşılaştırılınca; bu iki insan tipinin birbirinin karşıtı olduğu hemen görülür. İnsanlık tarihi içinde birey ve toplum olarak mutlak ve şaki insanlar hep varolagelmiştir. Bu insanlar üzerinde araştırma yapan herkes kabul eder ki; muttaki olan insan insanlığın yüz akı, şaki insan ise insanlığın yüzkarasıdır. Şaki kavramının anlamlarına baktığımızda; Bu kavram ile anlatılan insanların sürekli şer güçleri temsil ettiklerini görüyoruz.

İnsanın insanca yaşayabilmesi, ancak insanı ve bütün varlıkları yaratan Allah'a inanması ve O'nun emirleri doğrultusunda hayatını sürdürmesi ile mümkündür. Şakilerin her tarafa kurdukları tuzakları dağıtmak için, muttakilerin Kur'an'ın yol göstericiliğinde, Resulullah (s)'in çizgisinde her alanda birlikte mücadele etmeleri gerekmektedir.

Ey insan!

Muttakilik insanı cennete, şakilik ise cehenneme götürmekte. Ebedi mutluluk diyarında sonsuza kadar rahat bir hayat varken, neden yolculuk alevlendikçe alevlenen ateşe?..

"O ki, malını vererek arınır. Ve o verdiğinin karşılığında hiç kimseden bir nimet beklemez- Ancak yüce Rabb'inden yüz bulmak ve O'nun rızası için verir. Ve kendisi de ileride razı olacaktır."

MUSTAFA DEMİR Kalem Dergisi

[1] Fi zilal-il-Kur'an, cilt 16, sa: 245
[2] Muttaki ve şaki ile ilgili bkz. sure/ayet: 2/177,189; 5/87; 7/26; 9/17, 18, 107, 109; 25/72, 76; 28/55, 83; 30/30; 33/35; 39/33,34; 70/15,35; 98/5; 21/117; 11/106; 23/106
[3][3] Hadislerle Kur'an-ı Kerim tefsiri, İbn Kesir, cilt: 15, sa: 8492