Bir Öğretim Tekniği:Drama
 

BİR ÖĞRETİM TEKNİĞİ OLARAK DRAMA YÖNTEMİ VE YARATICI DRAMA

Eğitimde yeni arayışlar, bireylerin yaratıcılığının geliştirilmesine yöneldiğinde, eski öğretim yöntemleri yerine daha çağdaş hangi yöntemler konulabilir diye sorulduğunda, karşımıza çıkanlar; aktif öğretim yöntemi, rol oyama, dramatizasyon yaratıcı drama gibi etkin yöntemlerdir.



Yaratıcı drama, doğaçlama, rol oynama vb. tiyatro ya da drama tekniklerinden yararlanarak, bir grup çalışması içinde, bireylerin bir yaşantıyı, bir olayı, bir fikri, kimi zaman bir soyut kavramı ya da davranışı, gözlem, deneyim, duygu ve yaşantıların gözden geçirildiği süreçlerde anlamlandırılması, canlandırılmasıdır.

Yaratıcı drama tiyatro formlarını kullanır, özünde de oyunculuk kavramının kökündeki "oyun" kavramı bulunur. Tıpkı bir tiyatro ürününün sahneye konuş süreçlerinde yaşandığı gibi, drama çalışmalarında da katılımcılar belli bir atmosferi; oyun oynamadan duyulan hazzı paylaşırlar.

Oyun yalnızca çocuğa özgü bir olgu değildir. Yetişkinlerin de değişik formlarda bir çok oyunları olduğu, bunlardan zevk aldıkları bir gerçektir. Yaratıcı drama ortamında bireyler oyun oynayarak yeniden içlerindeki çocuğu yakalayabilirler ki bu da spontanlığı yakalamak demek olur. Spontanlık ise yaratıcılığın gelişmesinde en önemli faktörlerden biridir. Birey başkalarıyla dramatik oyun oynarken, diğerlerinin de kendisine benzeyen veya farklı olan fikir veya hisleri olduğunun farkına varır. Çeşitli rol .çalışmalarında kendini başkalarının yerine koymayı öğrenir. Bu bireyin kendini ve başkalarını tanımasında, anlamasında ve gizli yönlerini keşfetmesinde önemli bir etkendir ve giderek empati gücünün gelişmesine katkıda bulunur.

Drama yaşantısaldır; çocuklarla birlikte öğretmen de neşeli, hoş drama yaşantılarına sahip olabilir. Öğretmen, çocukların şaşırtıcı, özgün, yaratıcı düşüncelerinden yararlanabilir. Drama, en çok çocuğun öznel dünyası ve kişiliği hakkında ipuçları verir. Drama ve doğaçlamalarda içtenlik ve doğallık çocukların temel özellikleridir.

Literatürde dramanın katılanlarda empati kurma becerisini geliştirdiği yer almaktadır. Drama empatiyi geliştirir, ancak uzun süreli ve bir sürece dayalı olarak gerçekleştirilebilirse. Ben merkezcilikten diğergamlığa geçişte drama etkili bir öğretim yöntemidir. Ancak empatik olmak için, çocuğun erken yaşta empatik anne, baba, öğretmen, yakın aile bireyleri ve em-patik bir çevresinin de olması gerekir. Böylece, dramadaki empatik tutum ve davranışlar pekişir. Drama tek başına sihirli bir değnek değildir.

Uzun süreli drama deneyimi olan çocuklar, dramaya yeni başlayan bir yetişkinden daha yaratıcı ürünler ortaya koyabilmektedir. Önemli olan, dramada birlikte yaşanan süre ve süreçtir. Grup çok yetkin ise örneğin Ara Güler fotoğraflarından yola çıkarak da sosyodramatik oyunlar yaratılabilir. Aşağıda böylesi bir çalışmadan örnekler görebilirsiniz:

- Patron (6 yaş, erkek çocuk): "2000 dolar karşılığında ne istersiniz?"

- İşçiler (6 yaşta erkek çocuklar): "Cep telefonu, bilgisayar"

- İşçiler sürekli çalışır, sonra; "Çalışmak çok zor, yorucu", "Para kazanmak çok zor" derler.

Yaratıcı drama alanını kullanan öğretmen ya da drama öğretmeninin, drama etiği denilen ve dramayı öğretenlerin uyması gerekli olan kuralları da bilmesi ve uygulaması yararlıdır. Bunlar; öğretmenin demokratik bir kişiliğe sahip olması, dramada yaşanan tüm süreçten sorumlu olması, grubu olumlu yönde geliştirmesi, empatik olması, güven duygusunu geliştirmesi, dramanın sınırlarını bilmesi ve çocukta evrensel değer sistemini geliştirmeye çalışması gibi kurallardır.

Drama, okulöncesinden başlayarak çocuk edebiyatı, çocuk tiyatrosu ve tüm diğer sanatlar gibi çocukların düş dünyasını besler ve geliştirir. Ancak iyi yetişmiş, çocuğa saygılı ve yaşamın merkezine önce çocuğu koyan öğretmen ya da öğretmenlerle drama, çocukları ve dünyayı daha iyi anlamamızı sağlar.

Yaratıcı drama hem zihinsel hem de kişilik özelliklerinin oluşturulmasında temel eğitim modeli olarak karşımıza çıkmaktadır. Drama yoluyla birey kendi yaşantılarından yola çıkarak daha büyük keşifler yapar. Drama etkinliklerine aktif olarak katılarak yeni ve farklı öğrenme yolları bulur.

Yaratıcı dramanın bir öğrenme yolu olarak en önemli varlığı, zihinsel, sosyal ve psikomotor yeteneklerle bütünleşmiş olmasıdır. Her öğrenme şeklinde bulunan pek çok beceri yaratıcı dramaya katılım yoluyla elde edilir. Yaratıcı drama etkinliklerinde katılımcı diğerleriyle birlikte düşünür, hisseder ve haraket eder .

Yaratıcı drama çalışmaları duyguların, düşlem gücünün, imgelem yetisinin, imgesel düşüncenin, düşlerin öğrenme sürecine katılmasını olanaklı kılar. Drama etkinlikleri grup çalışmaları biçiminde y ürütülür. Birey konu ya da konuları grup içi etkileşim yoluyla ve yaşayarak öğrenir.

Yaratıcı drama etkin ve etkili bir grup çalışmasıdır. Bir iletişim, etkileşim olgusu, yaşayarak, yaparak öğrenme sürecidir. Temel hedef, daha hoşgörülü birbirlerini anlayan, daha demokratik insanlar yetiştirmektir.

RE: Bir Öğretim Tekniği:Drama
 

YARATICI DRAMA;

• Günlük sıkıntılardan kurtulup deşarj olmayı

• Olaylara olgulara eleştirel bakabilmeyi

• Yaratıcılığı ve estetik duyguları geliştirmeyi

• Sosyalleşmeyi, işbirliği yapabilme becerisini

• Toplulukla çalışma yeteneğini, katılımcılığı

• Toplumsal duyarlılığın artmasını,

• İletişim becerilerini geliştirmeyi, özgüvenin artmasını

• Utangaçlık, çekingenlik v.b. gibi olumsuz duygulardan arınmayı

• Ruhsal olarak sağlıklı bir birey olmayı

• Hayal gücünü geliştirmeyi

• Kendini tanımayı-keşfetmeyi-geliştirmeyi ve daha iyi ifade etmeyi

• Özgürce düşünebilmeyi ve düşündüklerini söyleyebilmeyi

• Düzgün konuşabilme becerisinin gelişmesini

• Verileni olduğu gibi kabullenmeden çok, araştırıcı olmayı hedefler.



DRAMA 1

SINIF: 4

ÜNİTE I. Din ve Ahlak Hakkında Neler Biliyorum?

KONU: Allah’a Şükür

OYUNUN TEMASI: Bilgisayarı bozulan çocuk çok üzgündür. Çünkü babası şehrin en iyi tamircilerine götürmüş ancak bilgisayarı tamir olmamıştır.

SAHNE: Sınıftaki masalardan biri ortaya çekilir. Üzerine bilgisayarı canlandırmak üzere bir çanta veya klasör konulur. Öğretmen sandalyesi yanına konulur.

ETKİNLİKLER: (Çocuk Sinirli ve üzgün bilgisayarın düğmelerini bilinçsizce karıştırıyor) -Hadi ! Hadi! Çalış,ne olur! Çalışsana ne olur! Hadi, hadi ya! (Sinirli ve üzgün sandalyeden kalkan çocuk çaresizlik içerisinde ellerini başının arasına alıp oflayıp,puflar. Sonra birden yerinden kalkar yere yumulur,secdeye kapanır. Yüksek sesle dua etmeye başlar.) – Allah’ım ne olur! Bilgisayarım yap. Senden başka yapacak kimse kalmadı. Ne olur Allah’ım yap! Ne olur yap! Ne olur! (Bilgisayardan değişik sesler gelmeye başlar. Az sonra başını secdeden kaldıran çocuk sevinçten çığlık atar. ) - Allah’ım sana çok şükür! Allah’ım sana çok şükür!

DEĞERLENDİRME: Öğretmen oyunu canlandıran çocuğa: Niçin Allah’a dua etme ihtiyacı hissettin? Biz sadece zor durumda kaldığımızda ve çaresiz olduğumuzda mı dua ederiz? Bilgisayar çalışmaya başlayınca niçin Allah’a şükretme ihtiyacı hissettin? Şükretmesek olmaz mıydı? vb. sorularla konuyu açmaya ve öğrencileri konu üzerinde fikir sahibi yapmaya çalışır. Konuyu toparlayarak özetler ve dersi bitirir.





DRAMA 2

SINIF : 4

ÜNİTE 1. Din ve Ahlak Hakkında Neler Biliyorum?

KONU : Din Güzel Ahlaktır.

OYUNUN TEMASI: Bir eve misafir gelen iki kadın , evin kızının yaşı küçük olmasına rağmen çok güzel davranışlarını ve hamaratlığını görüp, takdir ediyorlar.

SAHNE:Senaryo sahibi istediği arkadaşlarını seçer ve sahneyi istediği gibi düzenler. Dört kız öğrenci sahnede yer alır. Bunlardan ikisi misafir, birisi anne, diğeri kız çocuğu rolündedir. Sahne sınıf imkanlarıyla düzenlenir.

ETKİNLİK: (Kapı çalınır. Kız kapıyı açar. Misafirleri buyur eder. Anne misafirleri odaya alır. Hoş-beşten sonra kız ikramlarda bulunur. Önce kahve, ardından çikolata,kolonya, çay vb. ikramları sunar. Misafirleri tatlı dille, nezaketle ağırlar. Misafir kadın diğerine: - Ay ne ahlaklı bir kız. Çok hanımefendi! der. Misafirler aynı nezaketle uğurlanır.

DEĞERLENDİRME: Öğretmen misafir kadına :Niçin “ahlaklı” kelimesini özellikle seçtin?

Kız hangi yönden ahlaklı kabul edilir? Ahlaklı insanın davranışları nelerdir? V.b. sorularıyla konuyu irdeleyerek öğrencileri yönlendirir.



KAYNAKLAR

OKVURAN, Ayşe (2001). Drama Öğretmeninin Yetişimi Sorunsalı. Öğretmen Dünyası Dergisi, Özel Dosya: Eğitimde Yaratıcı Drama. Yıl 22, Sayı 257, Ankara.

OKVURAN, A. "Yaratıcı Drama Eğitiminin Empatik Eğilim Düzeylerine Etkisi" Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, A. Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü. Aııkara:l993.

ÖMEROĞLLI, E. "Yaratıcı Dramanın Zeka Gelişimine Etkisi" Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, H.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara : 1 990.

ÖNDER, Alev. (1999). Yaşayarak Öğrenme İçin Eğitici Drama. Kuramsal Temellerle Uygulama Teknikleri ve Örnekleri. Epsilon Yayıncılık. İstanbul.

ÖZDEMİR, Emin. (1965). Uygulamalı Dramatizasyon. MEB Öğretmeni İş Başında Yetiştirme Bürosu Yayını. Ankara.

SAN, İ "Eğitimde Yaratıcı Drama" A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 2, Ankara : 1990.

SAN, İ. "Eğitimde Yaşayarak Öğrenme Yöntemi ve Estetik Bir Süreç Olarak Yaratıcı Drama" Eğitimde Nitelik Geliştirme Sempozyumu, Kültür Koleji Yayınları. İstanbul : 1991.

SAN, İ. "Yaratıcı Drama. Eğitsel Boyutları" Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi 1.İzmir Kongresi, Bildiri, 1991

SAN, İ., ve diğerleri. 5.Uluslararası Eğitimde Yaratıcı Drama Seminere Drama ve Öğrenim Bilgisi. Türk-Alman Kültür İşleri Kurulu Yayın Dizisi, No:5, Ankara:1994

SAN, İnci. (1996). Yaratıcılığı Geliştiren Bir Yöntem ve Yaratıcı Bireyi Yetiştiren Bir Disiplin: Eğitsel Yaratıcı Drama. Yeni Türkiye Dergisi. Eğitim Özel Sayısı. Ocak-Şubat 1996. Yıl 2. Sayı 7. İstanbul

SAĞLAM, Tülin. (1997). Eğitimde Drama ve Türk Çocuklarının Ritüel Nitelikli Oyunlarının Eğitimde Dramada Kullanımı. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.