Şafii mezhebine göre, kaza orucu borcu olan kimse, nafile oruç tutabilir mi?
 

Üzerinde kaza orucu bulunan kişinin, zimmetten kurtulmak için bu kaza oruçlarını tutmakta acele etmesi ve başladıktan sonra da peş peşe sürdürme-si müstehap olur

Böyle yapmaz da kaza oruçlarını tutmayı geciktirir veya peş peşe değil de aralıklı olarak tutarsa, sahih olmakla birlikte menduba muhale-fet etmiş olur

Hanefi mezhebine göre ramazanın tutulmayan veya bozulan orucunu, belli bir vakte bağlı olmaksızın geniş zaman içinde kaza etmek vaciptir Kaza-ları ikinci ramazanın girişine kadar erteleyen kişi günahkâr olmaz

Yalnız meşru mazereti olmaksızın ramazan orucunu kasten bozan kişi-nin bunu acilen kaza etmesi vaciptir Ayrıca bir sonraki ramazana, geçen ramazandan kazaya kalmış günler sayısınca yaklaşılmış ise, bu takdirde kaza-ya kalan oruçları acilen tutmak da vacip olur (Şirbînî, Mugni'l-Muhtâc, 2/187)

Zimmetinde ramazan orucunun kazası bulunan kişinin bu orucunu kaza etmeden nafile oruç tutması mekruhtur

Bir kişi zimmetinde bulunan kaza oruçlarını tutmaz da ikinci ramazan ayı girerse, bu durumda kazaya ek olarak fidye vermesi de gerekir Fidye, her bir günün orucu için bir fakire yemek yedirmektir
Hanefi mezhebine göre bir sonraki ramazan ayı girinceye kadar kaza oruçlarını tutmamış olan kişinin fidye vermesi gerekmez

Bu geciktirme bir mazeretten ötürü olsa da olmasa da aynı hükme tâbidir

Fidye ancak ikinci ramazanın girişinden önce kaza etme imkânı bulup da kaza etmeyen kişinin üzerine vacip olur Kaza etme imkânını bulmadan bir sonraki ramazan ayına girilse bile fidye vermek gerekmez Kaza oruçlarını tu-tamamış olan kişinin fidye borcu, yılların tekerrürü ile katlanarak artar


Mehmet Keskin, Büyük Şafii İlmihali, s 328

Orucu Bozmanın Cezası: Kaza Ve Kefaret / Kazâ ve Keffâret Nedir?
 

Orucu Bozmanın Cezası: Kaza Ve Kefaret

Oruç, niyet edip tutmaya başlamakla mükellef üzerine borç olmuştur. Bu sebeble, meşrû' bir mâzeret olmadıkça başlanmış orucu bozmak günahtır. Ayrıca bozulan orucun sonradan gününe gün kazâ edilmesi de lâzımdır. Farz olan Ramazan orucunu kasden bozmakta ise kazâ ile birlikte fazladan bir de keffaret denilen iki kamerî ay (yaklaşık 60 gün) aralıksız oruç tutmak cezası vardır.
Kazâ ve Keffâret Nedir?

Kazâ: Hiç tutulmayan veya tutulmaya başlanıp da bozulan bir orucu sonradan günü gününe tutmaktır.
Keffâret ise: Kasden bozduğu bir günlük Ramazan orucu yerine, ceza olarak iki ay birbiri ardınca oruç tutmaktır. Bu cezayı, yaşlılık, zayıflık ve hastalıktan dolayı yerine getiremeyen kimse, 60 fakiri sabah ve akşam olarak iki öğün doyurur. Doyurmak; yedirmek suretiyle olacağı gibi, yemek parasını fakirin eline vermekle de olur. 60 fakir yerine bir fakiri, 60 gün doyurmak da câizdir.
Oruç tutmaya bedenî gücü yetmediği gibi fakiri doyurmaya da mâli gücü kâfi gelmeyen bir kimseden ise, keffaret cezası kalkar. Artık onun yapacağı şey, Allah'tan af ve mağfiret dilemektir.


Mehmet Dikmen

Orucu Bozup Hem Kazâ Hem de Keffareti Gerektiren Haller
 

Aşağıda sayılacak hususlardan herhangi birini mecbur kalmadan, zorlanmadan, unutma durumu olmadan isteyerek işleyen bir kimse için hem kazâ, hem de keffaret lâzım gelir:

1 - Cinsî münasebette bulunmak

2 - Yemek, içmek veya ilâç yutmak

3 - Ağzına ihtiyarsız giren yağmur, dolu ve kar suyunu isteyerek yutmak

4 - Tütün içmek, tütün veya benzeri bir tütsü maddesini yakıp dumanını içine çekmek

5 - Enfiye çekmek

6 - İçyağı, pastırma veya çiğ et yemek

7 - Susam tanesi kadar bir şey`i ağzına alıp yutmak veya çiğneyerek yemek

8 - Azıcık tuz yemek (Çok tuz yemek ise, sadece kazâyı gerektirir)

9 - Zevcesinin veya sevdiği bir kimsenin tükrüğünü, ağız suyunu yutmak Bu saydığımız şeylerde, bedenin tedâvisi veya tegaddîsi (gıdalanması ve beslenmesi) veyahut telezzüzü (zevk ve lezzet alması) vardır Bu sebeble kazâ ile beraber keffâreti de gerektirir