Sakarya İlitam & Büyük Selçuklu Devleti
 

BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ
*1040 YILINDA
*HOROSAN DA
SELÇUK BEY TARAFINDAN
*1.BAŞKENT NİŞABUR 2. BAŞKENT REY
Oğuzların KINIK boyuna mensupturlar
kurucusu selçuk bey daha önce oğuz yabgu devletinde SUBAŞIlık görevi yapmıs
*Selçuk bey samanılerın etkısıyle islamıyetı kabul etmıs,DOKAK soyundan ıslamıyetı kabul eden ılk kısı
***TÜRK TARİHİ AÇISINDAN DEVLET SIRALAMASI
1)HUNLAR 2)GÖKTÜRKLER 3)SELÇUKLULAR
***İSLAMİYET ACISINDAN DEVLET SIRALAMASI
1)EMEVİLER 2)ABBASİLER 3)SELÇUKLULAR
Büyük selçuklularla Gazneliler arasında 3 savas olmus üçünü de selçuklular kazanmıs
1.NESA
2.SERAHS
3.DANDANAKAN
GAZNELİLERin ilk 2 savasta yenılmesının sebebı gazneli mahmudun oglu mesut un Hindistan seferlerıne onem verıp selçukluları onemsememesıdır
ilk iki yenilgiden sonra farkına varıp kuvvet toplayarak DANDANAKAN savasına katılıyor ama B.SELÇUKLU güç sahibi oldugu için savası bır kez daha GAZNELILER kaybedıyor.
*DANDANAKAN SAVAŞI 1040
***SAMANİLER ,KARAHANLILAR, GAZNELİLER,SELÇUKLULAR aynı dönemın devletlerıdır.
DANDANAKAN SAVASININ ÖNEMİ
B.SELÇUKLU DEVLETI SIYASI OLARAK KURULMUSTUR
*baskent SELÇUK BEY ZAMANINDA NİŞABUR
TUGRUL BEY ZAMANINDA REY
*******TUGRUL BEY
TUGRUL BEYLE CAGRI BEY ILK HUKUMDARLAR OLARAK KABUL EDILIYOR
YANİ Bİ SELÇUKLUNUN ILK HUKUMDARI TUGRUL BEY
****b. selçuklularda ikta anlayışı var bu anlayısa gore fethedılen yer fetheden komutanındır anlayısı BU DEVLETIN YIKILIS SEBEBLERINDEN BIRI
TUGRUL BEY NELER YAPMIS???
1)Büveyhiogullarının (şii) kökünü kurutmus
2)baskentı Nişabur dan Rey e tasımıs
3)halife onu tanıdıgını gostermek için ona hil'at gıydırmıs kılıç kusatmıs sancak ve tac giydirmiş
****Çağrı beyle tugrul bey hiç taht kavgası yapmamıs hep ıyı gecınmısler bunun nedenı tugrul beyın cocugunun olmamasıdır.
*Maveraunnehır bolgesınde ortya cıkan bazı sıkıntılar sonrasında tugrul ve cagrı bey yenı yer arayısına gırıyor daha elverıslı topraklar ıcın
*tugrul bey çöle dogru -cagrı bey de horosan uzerınden anadoluya dogru ılerlıyor
B.SELÇUKLU DEVLETINDE
*İSLAMdunyasının lıderlıgını yapmıs
*abbası halıfelıgının korumasını ustlenmıs
*ıslamıyetı yaymak ve turkmenlere yurt bulmak ıcın anadoluya akınlar duzenlenmıs
*****bizanslılarla selçuklular arasında 1048 de pasınler savası olmus bu ıkı devlet arasındakı ılk buyuk savastır
tugrul bey olunce yerıne cagrının oglu arparslan gecıyo
aslında dıger oglu olan suleyman daha buyuk ve ılk o gecıyo ama halıfe onu tanımıyo ve alparslan taht ıcın mucadele edıp alıyo bu da kısa bı surede oldugunda alparslan sayılıyo
****malazgırt savası 1071 de oluyo selçuklunun basında arparslan var dıger taraf ıse bızanslılar ve bu savası da b. selçuklu kazanıyo bu savasın önemı ANADLUNUN KAPILARI TÜRKLERE ACILIYOR
ALPARSLAN MALAZGİRTTEN SONRA İKTA SISTEMINI GETIRIYO AMACI
1)fetihlerı hızlandırmak
2)anadolunun fethını tamamlamak
3)turkmenlere yer bulmak
alparslan ölünce yerıne oglu MELİKŞAH gecıyo
MELİKŞAH ZAMANINDA B.SELÇUKLU
*EN GENIS SINIRLARINA ULASIYOR
*EN PARLAK DONEMINI YASIYOR
*****NİZAMÜLMÜLK****
1-Alparslan ve Melikşah dönemının önemli vezırıdır
2-SİYASETNAME adlı eserı vardır bu eserde krahanlıların ,gaznelılerın samanılerın yonetımı hakkında bılgı verırken bır devlet yonetımı nasıl olmalının uzerınde durur * Sultan Melikşah ıtafendır
3-devlet taşlilatlanmasını saglayan kısıdır
4-şii hareketının yayılıp öne cıkması ıcın kurulan medreselere karsın sünniliği empoze eden medreseler acmıstır
*batınılıgın (şiiliğin) merkezi ALAMUT (kale) dur.
B.SELÇUKLUNUN ÖZELLİKLERİ
1-ön asyayı orta asyalı kavımlre baglamıstır
2-anadoluyu oğuz turklerının vatanı yapmıs
3-bizansın ,surıyenın gerı kalan kısmını ve mısır ı almasını önlmiştir
4-siysi istikrarları adil idareleri sayesınde hakımıyetı altında bulunan ırak iran surıye ve anadolunun sosyal ve ekonomıde gelışmesını saglamıslardır
5- anadolunun ıslam dunyasına katılmasını saglamıslardır
6- karadenızın kuzeyındekı ulkelerın ve ipek yolunun tıcaretının gelısmesınde önemli rol oynamıslardır
7-sünnilik iran da selçuklular sayesınde gelışmştır
8-çesıtlı yerlerde medreseler acarak ılım ve kulturde gelısme saglamıslardır
*melikşah olunce devlet zayıflıyo ve yıkılma surecı baslıyo
YIKILMA SEBEPLERI
1-
taht kavgaları
2-fethedılen yerler fethedenn dır anlayısı
3-haclı seferlerının olumsz etkısı
4-batınılerın zararlı calısmaları
5-atabeylerın otorıte zayıfladıktan sonra bagımsız hareket etmelerı
SOSYO-EKONOMI-KULTUREL HAYAT
*halka REAYA deniliyor ve 3 e ayrılıyor 1-göçebe 2- sehırlı 3- köylu
*şehirler 3 kısımdan olusuyo 1-iç kale 2-dıs mahalle 3- asıl sehır
*toprak 3 e ayrılıyo 1-haracı 2- öşri 3- miri (hazıneye aıt topraga miri denıyo)
***ilk selcuklu hastanesı (bimaristan) nizamülmülk zamanında nişabur da acılıyor
*serahsi
*zemahşeri
*hoca ahmed yesevı
* ömer hayyam
*gazali
*hattabı
*fahrettın razı
*cüveyni
*mevlana
*tusi
*abdülkadır ı geylanı
*nasrabadi
*şirazi
dönemın alımları
*dönemde farscaya önem verılmıs yazısmalar edebıyet bu dılle yapılmıs (müthiş bir iran tesiri var)
arapca önemını kaybetmıs ama egıtım dılı oalrak kullanılmıs
**SEBK-İ SELÇUKİ denilen bır edebı tarz olusmus
****MELİKŞAH ın emriyle ÖMER HAYYAM CELALİ TAKVİMİNİ hazırlamıs
****melikşahın ölümünden sonra su beylikler ortaya cıkmıs
saltuklular
artuklular
mengücekliler
danışmentliler
çaka beyliği
ANADOLU SELÇUKLULARI
İSİMLERİ
1-SELACIKA-İ RUM
2-DİYAR-I RUM
3-anadolu selcukluları
4- türkiye selçukluları
*1075- 1308 yılları arasınad yasamıs
b.selçukluda 1040-1157 arasında yasamıstı
*merkez İZNİK te kurulmus
*SÜLEYMAN ŞAH tarafından
arslan yabgu>kutalmış>süleyman şah
>1.kılıç arslan ve 1.mesut sonra 1. mesutun oglu 2. kılıç arslan sonra onun oglu keyhusrev...
* malazgırt savasından sonra en cok fetıh yapan süleyman sah tır
*bizansın içinde bulundugu buhranlı durumdan faydalanarak devletın sınırlarını İSTANBUL A kadar genısletmıs
*süleyman sah zamanın da göçebe olan oguzlar anadolu ya gelıyorlar
*****bizansın dini ve ekonomık baskısından kacan emevı ve suryanıler selçukluların hosgoru polıtıkasıyla hımaye altına gırıyorlar
1.KILIÇ ARSLAN
1.haclı seferıne karsı dırenc gosterse de İZNİK haclıların elıne gecmesıı engeleyemıyor
baskentı KONYA ya tasıyo
1. mesut
****AVRUPALILAR ANADOLUYA TÜRKİYE DEMEYE BASLIYOR
***para basılarak ekonomıkk bagımsızlık elde edılıyo
2.KILIÇ ARSLAN
1176 bizanslılarla MİRYOKEFELON SAVASI YAPILIYOR VE KAZANILIYOR
****bu savas sonucunda ANADOLU KESIN OLARAK TÜRK YURDU OLUYO
2. KILIÇ ARSLAN
1-altın para darpettırmıs
2-medrese kervansaray yaptırmıs kendı adına
3-kendısıne kıtap ıtaf edılmıs
4- hayatının son donemınde ulkeyı 11 oglu arasında paylastırmıs
1.GIYASEDDIN KEYHÜSREV
***VENEDIKLILERLE ILK TICARI ANLASMA IMZALANIYO
GENEL>antaya sınop ve alanya nın sudak lımanları alınıyo ve hem karadenız de hem de akdenız de kı tıcarette soz sahıbı oluyoruz
1. ALAADDIN KEYKUBAT
MOGOL TEHLIKESI ORTAYA CIKMIS
DEVLET EN GUCLU DEVIRLERINI YASAMIS
a. selcukluları ve harzemsahlar arasında 1230 da yassıcimen savası olmus selcuklular kazanmıs
alaaddın keykubat oldukten sonra
*BABAİLER (BAB*I İSHAK) isyanı ortaya cıkıyove bastırılıyo bu devletı zayıflatıyo ,,,bu ısyanı harzemsahlar cıkarıp uzerımıze salıyorlar
*devletın zayıfladıgını goren mogollar anadoluya gırıyorlar
***yani mogol istilasının sebebı bab-ı ishak isyanı
1243 de mogollarla a.selçukluları arasında kösedag savası yapılıyo
SAVASIN SONUCLARI
1-a.selçuklu devletı yıkılıs surecıne gırıyo
2-anadolu da sıyası bırlık bozuluyo
3-anadolu da beylıkler kuruluyo
4-mogollar anadoluyu ıstıla edıyo
5-tarım sanat tıcaret gerılıyo
***devleti zayılatan bab-ı ıshak isyanı
****devletı yıkan kösedağ savaşı
daha sonra kurulan beylıkler
*karamanogulları
*aydınogullerı
*menteseogulları
*germiyanogulları
*dulkadırogulları
*candaroguları
*hamidogulları
.......
SOSYO -EKONOMI-KULTUR -SIYASI
***AHİLİK TEŞKİLATI var
mesleki egıtım verıyor ama dını yonu de var
****İLK MADENİ PARA 1.MESUT
İLK ALTIN PARA 2. KILIÇ ARSLAN
***aşık paşa
*yunus emre
mevlana
*nasreddın hoca
*hoca dehhanı
hacı bektaşi veli(MAKALAT)
yunus emre(risaaletünnushiyye)
battal gazı destanı
danısmentname
bunlar da eser
****yesevilik,nakşilik ,bektaşilik,mevlevilik bu dönem de yayılmıs
5 TANE SELÇUKLU VAR BUNLAR SIRASIYLA
1-B.SELÇUKLU
2-A.SELÇUKLU
3-KİRMAN
4-SURİYE
5-IRAK
KİRMAN
*kavurt tarafından iranın kirman bölgesınde
SURİYE
tutuş tarafından dımaşk te
IRAK
muhammed bin tapar tarfından ırak ta
*****SELÇUKLULARDA "KUT" ANLAYISI VAR (HÜKÜMDARLIK TANRI TARAFINDAN VERILIYOR)