sakarya ilitam Din Eğitimi 11.Hafta
 

ÖĞRETMENLİK VE DKAB ÖĞRETMENİ YETİŞTİRME

1- ÖĞRETMENLİK VE ÖĞRETMEN YETİŞTİRME SİSTEMİ

1789 sayılı Milli Eğitim Kanunu’nun 43. maddesinde, “Öğretmenlik, Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir. Öğretmenler bu görevlerini Türk Milli Eğitiminin amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak ifa etmekle yükümlüdürler. Öğretmenlik mesleğine hazırlık genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon ile sağlanır” şeklinde ifade edilmektedir.Genel kültür, meslek bilgisi ve alan bilgisi, öğretmenliğin üç temel boyutunu oluşturmaktadır.



Türkiye’de öğretmen yetiştirme konusu 1848’de Darülmuallim adıyla İstanbul’da kurulan öğretmen okulu temel alındığında yaklaşık 160 yıllık bir tarihsel geçmişe sahiptir.

1923-1946 döneminde Cumhuriyetten öncesinden kalan “Öğretmen Okulları” ve “Yüksek Öğretmen Okulları” yeni döneme uygun olarak yapılandırılmıştır. Ortaokullara öğretmen yetiştirmek üzere kurulan “Gazi Eğitim Enstitüsü” daha sonra kurulacak “Eğitim Enstitüleri” için bir model oluşturmuştur. Ayrıca köy okullarına öğretmen yetiştirilmesi kapsamında “Köy Öğretmen Enstitüleri” modeli denenmiştir.

1982 YÖK Kanunu ile birlikte öğretmen yetiştirmek üniversite çatısı altında toplanmıştır.Çünkü daha önceden öğretmen yetiştirme büyük oranda üniversite dışında Milli Eğitim bakanlığına bağlı yüksek öğretmen okulları tarafından karşılanmaktaydı. 1982’den günümüze kadar öğretmen yetiştirmede en kayda değer değişim ise 1997 yılındaki “Eğitim Fakültelerinin Yeniden Yapılandırılması”dır.

2007 yılı itibariyle üniversitelerin örgün eğitim lisans programlarında okuyan 733.140 öğrencinin % 23’ü (171.794) eğitim fakültelerinde eğitim görmektedir. .



2- TÜRKİYE’DE DKAB DERSİ ÖĞRETMENLERİ

Cumhuriyet döneminde ilkokullar için 1924 yılında hazırlanmış ilk programda din eğitimine haftada iki saat olmak üzere “Kur'an-ı Kerim ve Din Dersleri” adıyla yer verilen ders diğer dersleri de okutan ilkokul öğretmenleri tarafından verilmiştir. Bu öğretmenler ise adı 1924-25 öğretim yılında muallim mektebi, 1935’te ise öğretmen okulu olarak değiştirilen Darulmuallimin ile 1927’de açılan Köy Öğretmen Okulları ve 1940’da açılan Köy Enstitülerinde yetiştirilmiştir. Öğretmen okullarının 1931 yılına ait programından din dersleri çıkartılmıştır.



İlköğretim ikinci kademe (ortaokul) ve liseye öğretmen yetiştirmek için 1924 yılında Dârü’l-Fünûn’da İlahiyat Fakültesi açılmış ancak ilk mezunlarını 1927 yılında veren bu fakülte mezunları öğretmen olarak atanamamışlardır.

İlköğretmen Okulları Cumhuriyetin başlangıcından 1974 yılına kadar ilkokullara öğretmen yetiştirme işlevini sürdürmüşlerdir.

14 Haziran 1973 tarihinde çıkartılan 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu ile birlikte bu okullar öğretmen yetiştirme görevini yüksek öğretim kurumlarına devretmişlerdir.



1974-75 öğretim yılından itibaren İki Yıllık Eğitim Enstitüleri açılmış, programlarında dördüncü yarıyılda haftada 2 saatlik “Din Bilgisi Öğretimi” adı altında bir derse yer verilmiştir.1983’te dersin adı “Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi” şeklinde değişmiş 1989-1990 yılında “Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi” olarak belirlenmiştir.

1949 yılında Ankara Üniversitesi’ne bağlı bir İlahiyat Fakültesi açılmıştır. 1951’de İmam Hatip Okulunun açılmaya başlaması, 1956 yılında ise ortaokul ve dengi okulların 1. ve 2. Sınıflarına Din Bilgisi dersinin konulması din dersi öğretmenine duyulan ihtiyacı gündeme getirmiştir.

1959-1960 öğretim yılında İstanbul’da dört yıllık Yüksek İslam Enstitüsünün açılmasına karar verilmiştir. İstanbul’dan sonra Konya , Kayseri , İzmir , Erzurum Bursa , Samsun ve Yozgat`ta Yüksek İslam Enstitüleri açılmıştır.

Bu enstitüler 23.05.1980 tarih ve 70 sayılı Talim Terbiye Kurulu kararıyla çıkartılmış olan yönetmelikte, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı dört yıl süreli, yüksek dereceli eğitim-öğretim ve araştırma yapan; İmam Hatip Liselerine meslek ve ahlak dersi, temel eğitim ikinci kademe (ortaokul) ve orta öğretim kurumlarına din ve ahlak dersi öğretmeni yetiştiren kurumlar olarak vasıflandırılmıştır.

Ortaöğretime din dersi öğretmeni yetiştiren kurumlar olan İlahiyat Fakültesi, Yüksek İslam Enstitüleri ve İslami İlimler Fakültesi 1982 yılında tek bir isim altında toplanarak İlahiyat Fakültesi haline getirilmiştir.

1989 yılında İlahiyat Fakülteleri resmen “öğretmen ve eğitim uzmanı yetiştiren yükseköğretim kurumları” olarak kabul edilmiştir (20215 sayılı Resmi Gazete, Temmuz 1989).



3- İLAHİYAT FAKÜLTELERİNİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI

İlahiyat Fakültelerinde istihdam alanı dikkate alınmaksızın tek bir program uygulamaktaydı. Fakülte mezunları kendi alanlarında aşağıda belirtilen üç sahada görev almaktaydı.

1. Diyanet İşleri Başkanlığı Teşkilatında müftü, vaiz, idareci, Kur'an Kursu öğretici vb.

2. İlk ve orta dereceli okullarda Din Kültürü ve Ahlak bilgisi öğretmeni

3. İmam-Hatip Liselerinde meslek dersleri öğretmeni

Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK), 11.07.1997 tarihinde aldığı 97.23.1660 sayılı kararla İlahiyat Fakültelerinin programlarını yeniden düzenlemiştir. Büyük ölçüde öğretmen yetiştirmede Fen-Edebiyat-Eğitim Fakültesi modelinden esinlenen yeni düzenleme ile tek programla üç alana eleman yetiştiren İlahiyat programı kaldırılmış, yerine istihdam alanını dikkate alan branşlaşmaya gidilmiştir.İlahiyat Fakültelerindeki hazırlık sınıfı kaldırılmış ilahiyat programına ek olarak Ankara, Çukurova, Dicle, Dokuz Eylül, Erciyes, İstanbul, Marmara, Ondokuz Mayıs, Selçuk ve Uludağ Üniversitelerine bağlı İlahiyat Fakültelerinde 4 yıllık İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği programı açılmış ve 1998-1999 eğitim öğretime başlanmıştır.

Aynı zamanda ilköğretim DKAB dersi öğretmeni yetiştiren programla ortaöğretime DKAB öğretmeni yetiştiren program birbirinden ayrılmış, ortaöğretime DKAB öğretmeni yetiştirmek üzere Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde üç yarıyıl süreli Tezsiz Yüksek Lisans Programı açılmıştır.Yakın dönemde başta Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi olmak üzere bazı İlahiyatlarda da bu program açılmış öğrenim süresi 3 yarıyıldan 2 yarıyıla indirilmiştir.

İlahiyat Lisans Programında pedagojik formasyon dersleri yer almamakta ve mezunlarına yalnızca Diyanet İşleri Başkanlığı'nda görev alma imkanı tanınmaktadır.İlahiyat Lisans Programı uygulayan İlahiyat FakültelerindeTemel İslam Bilimleri, Felsefe ve Din Bilimleri ve İslam Tarihi ve Sanatları şeklindeki akademik yapılanma aynen korunmuştur. Ancak bünyesinde İlköğretim DKAB Programı uygulayan İlahiyat Fakültelerine bu üç akademik bölüme İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği Bölümü ilave edilmiştir. 2009 yılında yapılan bir değişiklikle bazı ilahiyat fakültelerinde hazırlık sınıfı tekrar zorunlu hale getirilmiştir.



26.05.2006 Yükseköğretim Genel Kurulu Toplantısında alınan karar gereğince İlköğretim DKAB Öğretmenliği Bölümü 2006-2007 eğitim-öğretim yılında Eğitim Fakültesi bünyesine alınmış ve yeni bir öğretim programı hazırlanmıştır.DKAB öğretmenliği programında din ile ilgili alan dersleri oranının % 55 gibi bir seviyeye düşürülmesi eleştirilere sebep olmuştur.



Yüksek Öğretim Kurulu 2009 yılında başvuruda bulunan beş üniversitenin Fen-Edebiyat Fakültesi bölümleriyle birlikte İlahiyat Fakültesi lisans öğrenimi esnasında da pedagojik formasyon alarak öğretmenlik hakkını elde etmesine izin vermiştir.

2009 itibariyle ilköğretim okullarında görev yapan DKAB öğretmen sayısı 14.585,ortaöğretim okullarında istihdam edilen öğretmen sayısı ise 4914’tür. İlk ve ortaöğretimde görev yapan DKAB öğretmenlerin toplamı ise 19.499’dur. ilk ve ortaöğretimde toplam kadın DKAB öğretmenlerin sayısı 4.564’tür.Erkek öğretmenlerin toplam sayısı ise 14.845’tir. Bu verilere göre kadın DKAB öğretmenlerinin toplam öğretmenlere oranının % 23 düzeyinde olduğu anlaşılmaktadır