[Yitiksevda]

Kıyamet-i Suğra: Mecazi Kıyamet/Bireylerin Ölümü

Bir kişinin ölümü de bir tür Kıyamet'tir. En'am Sûresi'nde Kıyamet'i inkar eden kişilerin ölümü ve bu esnada duyacağı pişmanlık şöyle beyan edilmiştir: "Allah'ın karşısına çıkacaklarını inkar edenler gerçekten hüsrana uğrayacaklardır. Nihayet Saat onlara ansızın gelince, (günah) yüklerini arkalarına yüklenerek 'o konuda yaptığımız büyük ihmallerden ötürü vah bize' diyecekler. Dikkat edin o yüklenecekleri (günahların ağırlığı) ne kötüdür!" (En'am, 6/31)

Bütün insanlığın ölümü ve yeryüzündeki insan yaşamının ölümü anlamındaki kozmolojik yönü ağır basan büyük Kıyametle, tek tek bireylerin ve toplumların ölümü ya da helak olması anlamındaki küçük Kıyamet Kur'an'da adeta birbiriyle özdeşleşmiş şekilde anlatılmıştır. Mesela, Semûd, Âd ve Mısır halkının başlarına gelen helaklerle büyük Kıyametin kopacağı gün insanların başlarına gelecekler karşılaştırmalı olarak, sanki iç içe aynı anda yaşanan gerçeklermiş gibi anlatılmıştır.4

Hadislerde 'sâat' kelimesi "tek tek insanların ölümü" anlamında kullanılmıştır,5 ki bu yorum Kur'an'ın beyanlarına son derece uygun bir mahiyet arz etmektedir. Kur'an'ın beyanlarında Kıyamet, ferdi ölüm kadar yakındır; ölümle sanki eş zamanlıdır yeniden diriliş. Kıyamet Sûresi'nde insanın ferdi ölümü ile tüm insanlığın bir anda ölümü olan Kıyamet birbiriyle karşılaştırılarak, benzetilerek anlatılmıştır. (Kıyamet, 75/26-33)

İnsanın can çekiştiği an ölüm sarhoşluğu içindeyken nihai gerçekliği anladığı an, artık geri dönülmez bir andır. (Kaf, 50/19) Bu ferdi ecel ile toplumsal ecelin gerçekleşeceği ilk Sûr'un üfürüldüğü an sanki aynı anda gerçekleşmiştir; o kadar iç içe anlatılmıştır. (Kaf, 50/19-20)

Ferdi ölümle toplumsal ölümün başka benzer noktaları da vardır. İnsanların bireysel ölümü esnasında, ya da Kıyamet sahnesinde gayb perdelerinin kalkmasıyla bazı ayetler göreceklerini, ancak bu görmenin yeis anı olduğu için kurtuluşa götüren bir görme olamayacağı beyan edilmiştir. (En'am, 6/158)

Ferdi ölümle tüm canlıların ölümünün birbirine benzetildiği ayetleri karşılaştıracağımız bir başka konu da azap konusudur. Musibetle, helakle gelen dünyevi azap ile uhrevi azap arasında bir benzerlik söz konusudur. Dünyada kaçınılmaz olarak insanın başına gelen felaketlerle ahirette başa gelecek olan azap arasında benzerlik ikisinin de ansızın ve hak edildiği şekilde gerçekleşmiş olmasıdır (Yunus, 10/46; Zümer, 39/25-26)

Bir tür küçük kıyamet olan ilahi azap, suçluların başına bir gece vakti ya da güpegündüz "ansızın" gelir; büyük Kıyamet de öyle (Yunus, 10/49-50) Kur'an'da dünyevi helaklerin hemen ardından, uhrevi helak olan ebedi azap tasvirlerine geçilmesi, muhataplar açısından ikisi arasında benzerlik kurma, kıyaslama imkanı vermektedir. (Hud, 11/102)