cuzem 3. dönem dini hitabet özet
 

DİNİ HİTABET
Güzel söz söyleme sanat

Diğer bir tanıma göre hitabet, bir topluluk karşısında bilgi vermek, öğütte bulunmak, onları bir fikre inandırmak, bir konuda ikna etmek, bazen heyecenlandırıp duygulandırmak, bazen de harekete geçirmek için yapılan beliğ, heyecanlı ve tesirli konuşmadır. Bu konuşmaya Hitabet , konuşan kişiye de Hatip denir.
HİTABET ÇEŞİTLERİ
a- Konuları Bakımından Hitabet Çeşitleri
-Siyasi Hitabet: Devlet adamı ve siyasetçilerin değişik zaman ve mekanlarda yapmış oldukları konuşmalardır.
-Askeri Hitabet: Genellikle komutan konumunda bulunan bir kişinin, askerlerini gayrete getirmek ve heyecanlandırmak için yaptıkları motive edici konuşmalardır.
-Akademik Hitabet: Bilimsel konuların ele alındığı konuşmalar.
- Hukuki Hitabet: Mahkeme ortamında yapılan konuşmalar. Hakim, avukat vb.
- Dini Hitabet: Din hizmetleri alanında uzman kişiler veya ilahiyatçılar tarafından yapılan dinî içerikli konuşmalardır.
b- Şekilleri Bakımından Hitabet Çeşitleri
-Nutuk: İnsanları herhangi bir konuda heyecanlandırmak, harekete geçirmek veya bir şeye inandırmak için yapılan konuşmalardır. Nutukta duygu ön plandadır.
- Hitabe: Herhangi bir konuyu veciz ve etkileyici ifadelerle bir dinleyici kitlesine kısa ve heyecanlı bir üslupla anlatmaktır. Cuma hutbesi
- Sohbet: Farklı konulardaki fikir ve düşüncelerin, samimi ve sıcak bir ifadeyle anlatılmasıdır. Sohbetler genelde küçük mekânlarda, az sayıda insan kitlesine yapılan konuşmalardır.
- Konferans: Herhangi bir konuyu, bir fikri ya da bir tezi izah etmek için yapılan bilimsel ve akademik konuşmalardır.
-Tören Konuşmaları: Önemli bir gün, olay veya bir kişiyi anmak amacıyla; önemli bir işin başlaması veya bitmesinden dolayı yapılan konuşmalardır. Törenlerde genelde yazılı bir metinden kısa ve öz bir konuşma -Açık Oturum: Bir konu hakkında, alanında uzman olan insanların tartışması, konuyu değişik yönleriyle ele alması, tenkit yoluyla karşılıklı olarak konunun işlenmesidir.
- Panel: Alanında uzman olan birkaç kişinin, bir konunun değişik yönlerini sırasıyla anlatması şeklinde gerçekleştirilir. Panel sonrasında dinleyicilerin soruları cevaplandırılır.
- Münazara: Karşılıklı olarak iki grubun, bir konuyu tartışmalarıdır. Gruplar konunun birbirine zıt iki yönünü savunurlar.
- Sempozyum: Bir konunun değişik yönleri hakkında, konunun uzmanlarının peşpeşe konuşmalar yapmalarıdır (Tebliğlerin sunulması),(müzâkere).
- Monoloğ: Genelde güncel konularda, esprili bir üslupla bir kişinin konuşma yapmasıdır.
- Diyaloğ: İki kişinin, sahnede karşılıklı konuşmasıdır.
-Brifing: Sözlükte “bilgilendirme” anlamına gelen brifing, bir kurum ya da kuruluşun yetkilisinin, devlet yöneticilerine veya üst düzey yetkililere metne dayalı olarak yaptığı konuşmadır.

Önemli: 633 sayılı Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki kanunda Din Görevlisinin görevleri
KURANDA HİTABET KONUSUNDAKİ PRENSİPLER
1.Etkili ve güzel konuşmak.
2. Delil ile konuşmak.
3. Güvenilir kaynaklardan yararlanmak.
4. Yumuşak konuşmak.
5. Güzel ve yapıcı konuşmak.
6. Söz davranış bütünlüğü.
7. Saldırgan üsluptan kaçınmak.
= CAMİ CEMAATİ TANIMA =
1-Demografik Özellikler Açısından Cemaat.
-Çocukluk -Cinsiyet - Mesleki durumu
-Gençlik -Psikilojik farklılıklar -Dinleyici sayısı
-Yaşlılık -Kültürel farklılıklar -İkamet yeri
- Yetişkinlik -Eğitim -Sosyal Arka plan ve siyasi görüş




*Yaşlılar daha fazla tutucu ve gelenekçi iken gençler daha fazla yeniliklere açıktır. Orta yaşlarda ise her iki aşırı ucun ortasında yer alır.
*Yaş faktörü öğrenmenin amacına da etki eder. Çocukların öğrenmeleri büyük ölçüde “konu merkezli” iken, yetişkinlerin öğrenmeleri daha çok “problem merkezli” dir. “Bu benim için niçin önemlidir?” sorusu, yetişkinlerin bilgi edinmedeki temel sorusudur.
Cinsiyet: Kadın ve erkekler arasındaki en temel biyolojik farklılık, beyin alanında görülmektedir. Erkekler daha çok sağ, kadınlar ise sol yarımkürelerini kullanırlar.
- Kadınlar günde 12-13.000, erkekler ise, 6.000 kelime konuşma kapasitesine sahiptirler.
- Kadınlar duyguları anlama ve empati kurma konusunda erkeklerden daha başarılıdırlar. Zira kadınlar, “kadınsal içgüdü” denilen özellikleriyle konuşma sırasında kelimeler ve cümlelerden öte, sözel olmayan işaretlerin de farkına varırlar.
Erkekler; güç, yetenek, etkililik ve başarı kadınlar: sevgi, güzellik, iletişim ve insanî ilişkiler
Herhangi bir problem karşısında, “Kadın için önemli olan içini dökmek iken, erkek için önemli olan sonuç bulmaktır.”

* Özel konuşmalarda daha çok doğallığa önem verilirken, kalabalık gruplara yönelik konuşmalarda daha çok amaçlı ve düzenli bir konuşma yapılır.

2- Psikolojik Özellikleri Açısından Cemaat
-İnançlar
- Tutumlar
-Cemaat
Ortak nokta bulma, cemaat açısından önemli ve son adımdır.

3- Din Görevlisine Karşı Tutumları Açısından Cemaat
Retorik sürecin temelini, “fikirleri insanlara, insanları da fikirlere ayarlama” prensibi oluşturmaktadır.
3 çeşit dinleyici vardır.
a-Piyade dinleyiciler: Birbirlerine karşı her hangi muayyen bağları olmayan, rast gele bir araya gelmiş cemaattir. Din görevlisi, onların ilgisini çekebilmelidir.
b-Pasif dinleyiciler: Başlangıçta konuşmaya karşı ilgilidirler ama her an ilgilileri dağılabilirdin görevlisi onların ilgilerini sürdürmeye çalışmalıdır.
c-Seçkin dinleyiciler: Bunlar konuşmacıya amaç ve bağlılık açısından o kadar bağlanmışlardır ki, onlara yapılacak şey, sadece konuşmaktır. Zira onların ikna olmaya ihtiyaçları yoktur, sadece yönlendirme ve bilgilendirme yeterlidir.

Dinleyicilerin Konulara Karşı tutumları
-Lehde olan dinleyiciler
- Karşı Dinleyiciler
- Kararsız Dinleyiciler
- İlgisiz dinleyiciler

4- Ortam ve Çevre Açısından Cemaat
Ortamın fizikî ve sosyo-psikolojik olmak üzere iki yönü vardır.
Bir din görevlisinin her hangi bir ortamda konuşma yapmadan önce, aşağıdaki soruları sorup, ona göre davranması gerekir.
-Konuşma ne zaman yapılacak?
-Konuşma nerede yapılacak?
-Konuşma yapmak için ne tür alet edevata ihtiyaç vardır?
-Konuşmadan beklenenler nelerdir?
-Hakim olan kural ve âdetler nelerdir?
-Bir araya gelmenin amacı nedir?
*Tüm bu ön incelemelerden sonra, din görevlisinin dikkat etmesi gereken diğer önemli bir husus da, meselelere kendi görüş açısından değil, cemaatin görüş açısından bakmasıdır.
*Din görevlisi sürekli olarak kendisine şu soruları sormalıdır: “Eğer cemaatin yerinde ben olsaydım, kendimi nasıl hissederdim? Onların sahip oldukları arka planla ben konuyu ne derece anlardım? Onların tecrübesine sahip olsaydım, şu konuştuklarım bana mantıklı ve makul gelir miydi? Bu anlatılanlar bana ilginç gelir miydi? Son olarak da : benim konuşma amacımın bu ortamla olan ilgisi nedir? Başarılar arkadaşlar 