Üniversiteyi okumak için baş açmak caiz mi?
 

Cevabımız

Değerli Kardeşimiz;

Başı, hangi zaruri hallerde açmanın caiz olduğu bellidir Bunun dışındaki durumlarda başını açan kimse günahkar olur

Önce, kadınların başlarını örtmelerinin dinî yönüne bakalım Bu hususta Kur'ân-ı Kerimde iki âyet mevcuttur Bu âyetlerde Cenab-ı Hak gayet açık bir şekilde meâlen şöyle buyurmaktadır:

Ey Peygamber! Hanımlarına, kızlarına ve mü'minlerin hanımlarına söyle, evlerinden çıktıklarında dış örtülerini üzerlerine alsınlar"

"Mü'min kadınlara da söyle, gözlerini haramdan sakınsınlar, namuslarını da korusunlar, zînetlerini açmasınlar, bunlardan görünen kısmı müstesnadır Başörtülerini de yakalarının üzerini kapatacak şekilde iyice örtsünler"

Âyetlerde mü'min kadınların nasıl örtünecekleri, hangi yerlerini açabilecekleri açıkça belirtilmiyor Fakat şu mealdeki hadîs-i şerif âyetleri tefsir ediyor Peygamberimiz (asm) baldızı Hz Esma'ya hitaben şöyle buyurmuştu:

Ey Esma! Bir kadın âdet görmeye başlayınca el ve yüzünden başka yerini yabancılara göstermesi caiz değildir"

Demek ki, buluğ çağma gelmiş olan Müslüman bir hanımın başını kapatması hem Allah'ın hem de Peygamberin emridir Yani yüz kısmı açık kalacak şekilde başın kalan kısmını, boyun ve göğüsleri örtmek farz-ı ayındır Açmak ise bir farzın terki sayıldığından haramdır Zaten âyetten de açıkça anlaşılacağı gibi "ırz ve namusun korunması" başı örtmenin bir hikmeti, aynı zamanda bir sebebi sayılmaktadır Başlarını açan kadınlar ırz ve namuslarım muhafaza etseler de, bu 'Allah'ın emrine uygun bir koruma sayılmamaktadır Allah ve Resulünün emrini dinlemediği için günahkâr olmakta, büyük bir mesuliyet altına girmiş bulunmaktadır

Bir mü'min kadın için baş açık gezmek haram ve günah olduğuna göre, bu mesuliyetten kurtulmak için ne yapabilir? Yapılacak şey bellidir Başını kapattığı zaman hayatî bir tehlike veya yanık ve benzeri sıhhî bir mahzurla karşılaşacaksa, o tehlike ve mahzur geçinceye kadar açık bırakılabilir Fakat böyle bir durum yoksa, kapatmak gerekir

Kapatmayınca ne olur? Başta da söylediğimiz gibi günahkâr olur Günahkâr olan kimse, bu günahından kurtulmak için tevbe istiğfar eder, Allah'tan affını diler

Al-i İmran suresinde şu mealdeki bir ayeti kerime yer almaktadır:

"Ve bir günah işledikleri veya nefislerine zulmettikleri zaman, Allah'ı anarak günahlarının bağışlanmasını isteyenler, hem de yaptıkları günahta bile bile ısrar etmemiş olanlar—İşte onların mükâfatı, Rablerinden bir mağfiret, ağaçları altından ırmaklar akan Cennetlerdir Orada ebedi olarak kalacaklardır Güzel amel yapanların mükâfatı ne güzeldir"4

Demek ki, bir tövbenin kabul olması, bir günahın affa liyakat kazanması için hiçbir mazeret yokken o günahta ısrar edilmemesi şartı aranmaktadır Bir insan sadece nefsini yenemediğini, çevresinin nasıl karşılayacağını bahane ederek bir haramı işlemeye devam ederse ne olur? Bu husustaki bir hadisin meali şöyledir:

"Mü'min bir günah işlediği zaman kalbinde siyah bir nokta belirir Eğer o günahtan el çeker, Allah'tan günahı*nın affını dilerse, kalbi o siyah noktadan temizlenir Eğer günaha devam ederse, o siyahlık artar İşte Kur'ân'da ge*çen 'günahın kalbi kaplaması' bu mânâdadır"5

Evet, "Her bir günah içinde küfre gidecek bir yol var*dır" sözü mühim bir gerçeği dile getiriyor Şöyle ki, bir gü*nahı işlemeye devam eden insan zamanla o günaha alışır, terk edemez bir hale gelir Bu alışkanlık onu gün geçtikçe daha büyük manevî tehlikelere sürükler Günahın uhrevî bir cezasının olmayacağına inanmaya, hattâ Cehennemin bile olmaması gerektiğine kadar gider Yani kalpte yer tutan o günah tohumu zaman içinde—Allah korusun yeşillenerek bir zakkum ağacı haline dönüşebilir6

Böyle bir tehlikeye maruz kalmamak ve şeytanın kinlerine kanmamak için bir an önce tövbeyi icap ettirecek günahı terk ederek insanın kendine çeki düzen vermesi gerekir

Böylece hem Allah'ın emrini her şeyin üstünde kabul ederek bir farzı işlemiş olursunuz, hem de size "başınızı örtmemek" için vesvese veren şeytanı reddetmiş olursunuz Zaten bir Müslüman hem Allah'ın rızasını kazanma*ya çalışacak, hem de bazı haramları işleyerek şeytanı "küstürmemek" gibi gülünç bir duruma düşecek, bu mümkün değildir

1Ahzab Sûresi, 59
2Nur Sûresi, 31
3Ebû Davud, Libas: 33
4Âl-i İmrân Sûresi, 135-136
5İbni Mace, Zühd:29
6-Lem'alar, s 7; Mesnevî-iNuriye, s 115
Kaynak: Mehmet Paksu, Sünnet ve Aile
Selam ve dua ile

Okumak için baş açmak günah mı?
 

Bilindiği gibi Nur sûresi'nin 31 ve Ahzab suresi'nin 33, 35 ve 59'uncu ayetlerinde kadınların örtünmeleri, vücutlarının zinet yerlerini yabancılara göstermemeleri emredilmektedir Bu konuda birçok hadis de vardır Ama bu hadisleri burada nakletmeye lüzum görmüyoruz

Kadının bütün vücudunun avret olup olmadığı hususu da mezhepler arasında ihtilaflıdır Şafiî ve Hanbelî mezheplerine göre kadının istisnasız tüm vücudu avret kabul edildiği halde Hanefî ve Malikîmezheplerinde eller ve yüzün fitne korkusu olmadığı takdirde avretolmadığı belirtilmiştir (1)

Tedavi gibi bazı zaruret hallerinde yabancı birisi bir kadının avret kabul edilen bir uzvuna zaruret miktarmca ve tedavinin gerekdiği mahalli geçmemek şartıyla bakabilir(2) Allah, Kurân-ı Kerîm'de kadınların vücutlarını örtmelerini emredip başkalarına göstermelerini yasakladığına göre onların avret mahallerini yabancıların görebileceği şekilde açmaları haramdır Zaruret olmadıkça avret sayılan bir uzvun tamamını ya da bir kısmını açamazlar

Zaruret, yasak bir şeyi yapmadığı takdirde helaki veya helake yaklaşmayı gerekli kılan şeydir (3) Ali Haydar Mecelle Şerhi'nde zarureti aynen şu şekilde tarif etmiştir: "Zaruret; memnu tenavületmediği takdirde helaki müstelzim olan haldir" (4)

Buna göre İslâm'a hizmet etmek gayesiyle de olsa İslâm'a taban tabana zıt düşen, kadının namahrem yerlerini ve avretini açmaya zorlayan okullarda okumanın zaruret kabul edilmesi mümkün değildir

Ayrıca kadınların mutlaka bilmesi gereken şeyleri, avretlerini açmayı gerektirmeyen okul ve kurslardan öğrenmeleri pekala mümkündür İslâm hizmeti böyle bir yol ile ifa edilemez Ayrıca İslâm tarihi hiçbir resmî tahsili olmadığı halde kendisini özel olarak yetiştirip İslâm'a ve ilme hizmet eden kadınlarla doludur Şüphesiz kadınların avret açma ve ihtilat gibi İslâm'ın yasakladığı şeyler olmazsa okutulmaları gerekli ve okumaları zaruridir, bunda büyük faydalar da vardır Ama bu haramı işlemeyi tecviz edemez

Bilindiği gibi "Zararları gidermek, maslahatları celb etmekten evladır" diye meşhur bir fıkıh kaidesi vardır İslâm'ın yasaklara gösterdiği itina, emirlere gösterdiği itinadan daha büyüktür Hz Peygamber bir hadîsinde: "Ben size bir şey emrettiğim zaman ondan gücünüzün yettiği kadarını yapınız Bir şeyden nehyettiğim zaman da ondan kaçınınız" buyurur

Bundan dolayı meşakkati defetmek için vacibi terk etmek caizdir, ama günahları, özellikle büyük günahları işlemekte müsamaha yoktur Bezzazî'nin ifadesine göre avret yerini örtecek bir şey bulamayan kimse, nehir kenarında da olsa istincayı terk eder Çünkü yasak, emre tercih edilir Kadına gusül gerekse ve erkeklerden gizlenecek bir yer bulamazsa guslü terkeder (5)

Demek oluyor ki, bir haramı işlememek için farz bile terkedilir O halde sadece umulan bir maslahat için nassların haram kıldığı bir şeyin işlenmesi tecviz edilemez Bize göre bu her okul için aynıdır Müslümanların, kadınların başlarını açabilmeleri için İslâm'ın hükümlerini zorlayacakları yerde, kadınların İslâmî kıyafetler içerisinde okuyabilmelerinin çarelerini araştırıp bu yolda gayret sarfetmeleri gerekir

1-Kitabu'1-Fıkh âlâ Mezâbili'l Erbaa 1/192 Sâbûnî, Tefsirû Ayât'il-Ahkâm c 2 s 381
2-el-Merginânî, el-Hidâye, c 4, s 84
3-Suyûtî, el-Eşbah ven-Nezâir, s 94
4-Ali Haydar, Dürerü'l-Hakkâm Şerhu Mecelletü'l-Ahkâm, Muk 22 Mdd nin şerhi
5-İbnu Nüceym el-Eşbâh ve'n-Nezâir, s 90-91

Halil GÜNENÇ, Günümüz Meselelerine Fetvalar II180
Selam ve dua ile
Sorularla İslamiyet Editör