Midye yemek haram mı?
 

Midye yemek Hanefi mezhebine göre caiz değildir Zaruri bir hal yoksa yememek evladır

“Taze et yemeniz için denizi sizin hizmetinize veren Allah’tır”1 mealindeki âyet-i kerime ile “Denizde avlanmak ve onları yemek size helâl kılındı ki; hem size hem de yolcu olanlarınıza faydalı olsun”2 mealindeki âyet, denizlerin birer ilâhî nimet deposu olduğunu ve onlardan insanların faydalanabileceğini ifade etmektedir

Âyet-i kerimelerde, Cenab-ı Hak belirli bir kısmını haramlaştırmadan ve başka hayvanlar gibi boğazlanma şartını koşmadan, bütün deniz hayvanlarının helâl olduğunu bildirmekte, kullarına kolaylığı ve genişliği temin etmektedir Hattâ mümkün mertebe hayvana eziyet vermekten kaçınılması kaydıyla, onları yakalamak için insana herşeyi kullanabilme müsaadesini vermektedir

Bilindiği gibi, yaşadıkları yerler bakımından hayvanlar kara ve deniz hayvanları olmak üzere ikiye ayrılır Karada yaşayan hayvanların hangilerinin yenip yenmeyeceği fıkıh kitaplarında belirtilmiş, ayrılmıştır Denizde yaşayan hayvanların hangilerinin yenilmesinin helâl, hangilerinin haram olduğu hususunda ise mezhepler arasında farklı görüşler mevcuttur

Yukarıda meallerini verdiğimiz âyet-i kerimeden hareket eden Şâfiî, Mâlikî ve Hanbelî mezhebi âlemlerine göre, deniz hayvanlarının, yani suyun içinden başka bir yerde yaşayamayan hayvanların hepsi, nerede bulunursa bulunsun, ister balık şeklinde olsun, isterse başka cins ve şekide bulunsun, helâldir, yenebilir Yine aynı mezheplere göre, bu hayvanların isimlerinin farklı olması, diri veya ölü olması; yakalayanların Müslüman veya gayrimüslim olması hükmü değiştirmez

Mâlikî mezhebi hiçbir deniz hayvanını istisna kılmazken, Hanbelî mezhebi yılan balığını habis saydığı için; Şâfiî mezhebi de kurbağa, yengeç ve timsah gibi hem denizde, hem de karada yaşayabilen hayvanların etinin yenilmesini haram olarak vasıflandırmaktadır
Hanefî mezhebine göre ise, balık sûretinde olmayan deniz hayvanlarının etlerini yemek haramdır Buna göre, daima suda yaşayan, suda barınan hayvanlardan her çeşit balık eti yenebilir Kalkan balığı, sazan balığı, yunus balığı, yılan balığı bu kabildendir Fakat, diğer su hayvanları caiz değildir Midye, istiridye, istakoz ve yengeç gibi hayvanların yenilmesi helâl olarak kabul edilmemektedir, haram sayılmaktadır3

Bu esaslara göre, midye, istiridye gibi deniz hayvanları Şâfiî, Mâlikî ve Hanbeli mezheplerine göre yenebilirken, Hanefî mezhebine göre yenilmemektedir Hanefî mezhebinin haram saymasının sebebi, bu çeşit hayvanları gerek görünüş, gerekse yenen kısımları itibariyle hoş olmaması, çirkin ve pis sayılmasıdır

1 Nahl Sûresi, 14
2 Mâide Sûresi, 96
3 el-Mezâhibu’l-Erbaa, 2: 5

Mehmed Paksu Helal – Haram

Midye, istiridye, ıstakoz, yengeç yenir; kımız, kefir içilir mi?
 

Midye, istiridye, ıstakoz, yengeç yenir kımız, kefir içilir mi?

Yengeç, midye, istiridye, ıstakoz, karides gibi deniz ürünleri yenir mi? At eti yemenin dinen sakıncası var mı?
Kımız ve kefir içilebilir mi? mezheplerin bu konulara bakış açıları nasıldır?






Soru: Bazı balıkçılar sattıkları balıkların yanında midye, istiridye, ıstakoz, salyangoz, yengeç gibi çeşitli deniz ürünlerini de satıyorlar Kimileri bunların yenmeyeceğini söylerken kimileri de yenmesinde mahzur olmadığını söylüyorlar Bu deniz ürünleri yenir mi?

***

Cevap: Bazılarının bunları yiyişleri mezheplerinin gereği olabilir Şöyle ki: Hanefilere göre, denizde yaşayan balık çeşitlerinin tümü de yenir Yeter ki balık cinsi olsun, başka bir cinsten olmasın Bu sebeple yılan balığı, yunus balığı gibi balık çeşitlerinin hepsi de yenen cinsten sayılırlar Ancak balık gibi denizde yaşadığı halde balık cinsine dahil olmayan habis, yani pis sayılanlar da vardır Onlar yenmezler

Nitekim: Kaplumbağa, kurbağa, yengeç, midye, istiridye, ıstakoz, karides yenmeyenler cinsine dahildirler

Ancak Şafi ve Maliki'de denizde yaşayan temiz deniz ürünü geniş tutulmuş, suda yaşayanların hepsi de balık cinsi gibi temizdir, yenir, sadece timsah yenmez, denmiştir Bu itibarla Şafi'de, ıstakoz, istiridye, midye ve benzerleri deniz mahlukları temiz kabul edilmiş, yenenlerden sayılmıştır Demek ki bunları yiyenler diğer hak mezheplerin görüşüyle amel ederek yemiş olmaktalar

Bu konuda değerli bir Hanefi fıkıh kitabı Nimet-ül İslam'da şöyle deniliyor:

- Balık cinsinden olmayan deniz mahlukları temiz olmadıkları için yenmezler Midye, istiridye, ıstakoz gibi

Büyük İslam İlmihali'nde şöyle denilmektedir:

- Devamlı olarak suda yaşayan balıklar yenir Fakat diğer su hayvanları habis (pis) sayılır, yenmezler Mesela, yengeçler, midyeler, istiridyeler, ıstakozlar helal değildirler" Anlaşılan odur ki, Hanefi'nin temiz saymayıp da yenmeyenler arasında kabul ettiği midye, istiridye, ıstakoz gibi deniz ürünlerini yemeye alışanlar, bunları temiz kabul eden Şafi'nin görüşüyle amel ederek yemiş oluyorlar Bu sebeple bir hak mezhebin görüşüne göre hareket etmiş sayıldıklarından kendilerini dini hükümlerin dışına çıkmış görmezler Bu da mezheplerin sağladığı bir genişlik ve kolaylık olarak dikkatimizi çeker, bize huzur verir

Bunlar deniz ürünleri için verilen hükümlerdir Bir de kara havyalarının yenmeyenleri vardır Onları da şöyle sıralayabiliriz:

- Kirpi, köstebek, kaplumbağa, salyangoz, fare, akrep, kurbağa

Bu yenmeyenlere yırtıcı hayvanlar da ilave edilir:

- Kurt, sansar, sırtlan, aslan, kaplan, fil, maymun, sincap, gelincik ve azı dişleriyle avlanan tüm yırtıcı hayvanlar da yenmeyenlerdendirler

***

Soru: Türkistan'a gidenler at eti ile kımızı yemeklerin en başında bulmaktalar Ülkemizde ise at eti yenmez, kımız içilmez diyenler olduğu gibi, at eti yenir, kımız da içilir diyenler vardır Durum nedir?

İmam-Azam'a göre at eti mekruh sayılmıştır Ancak diğer iki imamla Hanbeli mezhebine göre at eti yenir, sütü olan kımız da içilir Şartı: Kımızın sarhoşluk verecek dereceye gelinceye kadar bekletilmemesidir Nitekim aynı şeyi kefir için de söylemek mümkündür Bunların sarhoşluk verecek dereceye getirilmeden içilmesinde mahzur olmaz Ancak uzun zaman bekletilip de içeni sarhoş edecek duruma getirilince haramlık başlar İçilmesi caiz olmayanlar cinsine girmiş olur

Aslında bu ölçü tüm içecekler için geçerlidir Özel bir ameliyeden geçirilerek sarhoş edici hale getirilen tüm içecekler için haramlık söz konusudur

Bir içeceğin haramlığı sabit olması için (renginde, tadında, kokusunda) alkol bulunduğu yolunda bir delil bulunması, yahut da içenleri sarhoş ediyor olması gerekir Böyle bir işaret yoksa (tadında, renginde, kokusunda) alkol anlaşılmıyor, içenleri de sarhoş etmiyorsa, haram olduğunu ispatlayacak delil de bulunmuyor demektir Buna rağmen şüphe ettiklerinden uzak kalanlar elbette tercihlerini daha sağlam yapmış olur
Ahmet Şahin'in köşe yazısı

RE: Midye, istiridye, ıstakoz, yengeç yenir; kımız, kefir içilir mi?
 

Midye


Midye yemek Hanefi mezhebine göre caiz değildir Zaruri bir hal yoksa yememek evladır

“Taze et yemeniz için denizi sizin hizmetinize veren Allah’tır”1 mealindeki âyet-i kerime ile “Denizde avlanmak ve onları yemek size helâl kılındı ki; hem size hem de yolcu olanlarınıza faydalı olsun”2 mealindeki âyet, denizlerin birer ilâhî nimet deposu olduğunu ve onlardan insanların faydalanabileceğini ifade etmektedir

Âyet-i kerimelerde, Cenab-ı Hak belirli bir kısmını haramlaştırmadan ve başka hayvanlar gibi boğazlanma şartını koşmadan, bütün deniz hayvanlarının helâl olduğunu bildirmekte, kullarına kolaylığı ve genişliği temin etmektedir Hattâ mümkün mertebe hayvana eziyet vermekten kaçınılması kaydıyla, onları yakalamak için insana herşeyi kullanabilme müsaadesini vermektedir

Bilindiği gibi, yaşadıkları yerler bakımından hayvanlar kara ve deniz hayvanları olmak üzere ikiye ayrılır Karada yaşayan hayvanların hangilerinin yenip yenmeyeceği fıkıh kitaplarında belirtilmiş, ayrılmıştır Denizde yaşayan hayvanların hangilerinin yenilmesinin helâl, hangilerinin haram olduğu hususunda ise mezhepler arasında farklı görüşler mevcuttur

Yukarıda meallerini verdiğimiz âyet-i kerimeden hareket eden Şâfiî, Mâlikî ve Hanbelî mezhebi âlemlerine göre, deniz hayvanlarının, yani suyun içinden başka bir yerde yaşayamayan hayvanların hepsi, nerede bulunursa bulunsun, ister balık şeklinde olsun, isterse başka cins ve şekide bulunsun, helâldir, yenebilir Yine aynı mezheplere göre, bu hayvanların isimlerinin farklı olması, diri veya ölü olması; yakalayanların Müslüman veya gayrimüslim olması hükmü değiştirmez

Mâlikî mezhebi hiçbir deniz hayvanını istisna kılmazken, Hanbelî mezhebi yılan balığını habis saydığı için; Şâfiî mezhebi de kurbağa, yengeç ve timsah gibi hem denizde, hem de karada yaşayabilen hayvanların etinin yenilmesini haram olarak vasıflandırmaktadır
Hanefî mezhebine göre ise, balık sûretinde olmayan deniz hayvanlarının etlerini yemek haramdır Buna göre, daima suda yaşayan, suda barınan hayvanlardan her çeşit balık eti yenebilir Kalkan balığı, sazan balığı, yunus balığı, yılan balığı bu kabildendir Fakat, diğer su hayvanları caiz değildir Midye, istiridye, istakoz ve yengeç gibi hayvanların yenilmesi helâl olarak kabul edilmemektedir, haram sayılmaktadır3

Bu esaslara göre, midye, istiridye gibi deniz hayvanları Şâfiî, Mâlikî ve Hanbeli mezheplerine göre yenebilirken, Hanefî mezhebine göre yenilmemektedir Hanefî mezhebinin haram saymasının sebebi, bu çeşit hayvanları gerek görünüş, gerekse yenen kısımları itibariyle hoş olmaması, çirkin ve pis sayılmasıdır

1 Nahl Sûresi, 14
2 Mâide Sûresi, 96
3 el-Mezâhibu’l-Erbaa, 2: 5

Mehmed Paksu Helal – Haram