Zariyat Süresi İniş(Nüzul) Sebebi Rivayetleri
 

Zariyat Süresi Nüzul Sebebi

Mekke'de ve Ahkâf Sûresinden sonra nazil olmuştur[1]
Âyetlerinin adedi, altmıştır [2]

17 Onlar gecenin az bir kısmında uyurlardı
18 Seher vakitlerinde de istiğfar ederlerdi

Mücâhid bu âyet-i kerimelerin akşam ve yatsı namazlarını Hz Peygamber'le birlikte O'nun mescidinde kıldıktan sonra kendi mahalleleri olan Kuba'ya giden ensar hakkında nazil olduğunu söyler[3]
İbn Ebî Şeybe ve İbnu'l-Münzir'in Atâ'dan rivayetlerine göre bu âyet-i kerime nazil olduğunda bütün geceyi kıyam (namaz ve ibadet) ile geçirmeleri emrolunmuştu ve bu bazılarına ağır geliyordu Meselâ Ebu Zerr, bir asaya dayanmak zorunda kalıyordu Bu şekilde iki ay kaldılar, iki ay sonra onlara geceleri ibadetle geçirme konusunda ruhsat tanıyan "Ondan kolayınıza geleni okuyun" (Müzzemmil, 73/20) âyet-i kerimesi nazil oldu[4]

19 Onların mallarında yoksullar ve muhtaçlar için de bir hak vardır

Ayetin nüzul sebebi ile ilgili rivayetler:
1- İbni Cerîr ve İbni Ebî Hâtem, Sevrî'nin Kays ibn Müslim'den, onun da el-Hasan İbni Muhammed İbni el-Hanefiye'den rivayetine göre Hz Peygamber (sa) bir seriyye göndermiş ve onlar bir takım ganimetler elde etmişlerdi Bu arada ganimetin paylaşılmasında hazır bulunmayan bir grup geldi (de ganimetten pay istediler) ve işte bunun üzerine "Onların mallarında yoksul ve muhtaçlar için de bir hak vardır" âyet-i kerimesi nazil oldu[5]
2- İbn Kesîr bu rivayeti verdikten sonra buna göre âyet-i kerimenin Medine-i Münevvere'de nazil olmuş olması gerektiğini, halbuki Sûrenin tamamının Mekke'de nazil olduğunu ve âyetin hükmünün nüzulünden sonraki hadiselere şamil olduğunu söyler[6]
3- İbni Abbas'a göre maldaki bu hak zekâttan hariç, akrabayı görüp-gözetmek için veya misafire ikram için veya yolda kalmış zayıfı taşımak (imkânı olmayan yolda kalmışa ulaşım imkânı sunmak) veya bir yoksulun ihtiyacını gidermek için konul*muş bir haktır İbnül Arabî de: "Çünkü bu sure Mekkî'dir, halbuki zekât Medine'de farz kılındı" diyerek bu görüşü desteklemektedir [7]

54 Onlardan yüz çevir Artık sen kınanacak değilsin
55 Sen öğüt ver Çünkü öğüt mü 'minlere fayda verir

Ayetin nüzul sebebi ile ilgili rivayetler:
1- Bişr kanalıyla Katâde'den rivayete göre "Onlardan yüz çevir Artık sen kınanacak değilsin" âyet-i kerimesi nazil olduğunda bu, Rasûlullah (sa)'ın ashabına ağır gelmiş ve artık vahyin kesilip azabın hemen geleceğini sanmışlar da bunun üzerine Allah Tealâ: "Sen öğüt ver; çünkü öğüt mü'minlere fayda verir" âyet-i kerimesini indirmiş[8]
2- İbnu Münî', İbnu Râheveyh ve el-Heysem İbni Kelîb senetlerinde Mücâhid tarikından Ali'den (ra):anlattı:
“Zariyat: 51/54 âyeti indirilince, bizden kimse kalmadı herkes tehlikeyi anladı Çünkü Nebi Aleyhisseîâm'a bizden yüz çevirmesini emretti, “Öğüt ver çünkü öğüt mü’minlere fayda verir” Zariyat: 51/55 bizim nefislerimiz güzelleşti[9]


[1] Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/834

[2] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/621

[3] Kurtubî, age XVII,26 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/834

[4] Alûsî, age XVII,8 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/834

[5] İbnu Ebî Hatim, îbnu Cerîr; İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/622; Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/834 Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 14/16

[6] Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/834 İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/623 Abdulfettah El-Kâdi, Esbab-ı Nüzul, Fecr Yayınevi: 398 Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 14/16

[7] Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 14/16

[8] Taberî, age XXVII,7 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/834 Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 14/43

[9] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/624Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 14/44