Ebu Leheb Alev Babası
 

Kısacık ve mucizevî bir sûreden bahsedeyim size...Kendisi kısa ama mesajları büyük...

Tebbet sûresi... Beş âyetten oluşan bu kısacık sûre öyle önemli mesajlar taşıyor ki… Her Müslümanın bu sûre üzerinde hassasiyetle durması, kendi hayatı için dersler ve ibretler çıkarması gerekir.

Önce sûrede sözü edilen iki kahramanı (!) tanıyalım.

İlki Ebu Leheb… Ebu Leheb özel bir isim değildir, bir lakaptır. Sûrede lakabı “Ebu Leheb” olarak belirtilen kişi Allah Resûlü’nün (s.a.v.) amcası olup asıl adı Abdüluzza’dır. Araplarda lakap takmak yaygın olup çoğu zaman kişiler kendi özel adlarıyla değil de ya künye ya da lakaplarıyla tanınırdı. İşte Abdüluzza da kendi adıyla değil, babasının ona taktığı “Ebu Leheb” lakabıyla meşhur olmuştur. “Ebu Leheb” alev babası anlamına geliyor. Babası ona güzelliği sebebiyle ateş gibi parladığı veya öfkelendiği zaman yanakları kızardığı için “Ebû Leheb” (alev babası) demiştir.

Mekke’nin ileri gelenleri arasında yer alan Ebû Leheb İslâmiyet’ten önce Resûl-i Ekrem’in dostuydu ve iki oğlu Utbe ile Uteybe’yi onun kızları Rukıyye ve Ümmü Külsûm ile nikâhlamıştı. Böylece Allah Resûlü’nün amcası olması yanında onun dünürü de olmuştu. Ancak henüz düğün olmadan Tebbet sûresi inince Ümmü Cemîl ile kocası Ebû Leheb, Rukıyye ve Ümmü Külsûm’ün atalarının dininden çıktığını ileri sürerek oğullarının onlardan ayrılmalarını sağladı.

Ebu Leheb, Hz. Peygamber’in putlarla mücadelesi sebebiyle onun aleyhinde en korkunç düşmanlarıyla iş birliği yapmaktan çekinmedi. Resûl-i Ekrem, ilâhî tebliğ görevinin ikinci devresinde, “Bundan böyle en yakın akrabalarını ikaz et” (eş-Şuarâ 26/214) meâlindeki âyetin nâzil olması üzerine akrabalarını davet edip peygamber olarak gönderildiğini söyledi. Bunun üzerine Ebû Leheb küstahça bir konuşma yaparak onu, kendilerini atalarının dininden döndürmeye çalışmakla suçladı. Bir başka gün de Hz. Peygamber’in Safâ tepesinde topladığı kavmini İslâmiyet’e davet etmesine sinirlenerek, “Yazıklar olsun! Bizi böyle boş sözler için mi buraya çağırdın” diye tepki gösterdi.

Ebû Leheb Hz. Peygamber’i her yerde takip ederek sözlerini yalanlamaya, onun bir sihirbaz ve yalancı olduğunu, kavmini birbirine düşürdüğünü, sözlerine itibar edilmemesi gerektiğini söylemeye devam etti.

Ebû Leheb, Hâşimîler’in boykot edildiği dönemde ekonomik açıdan zor durumda kaldığını söyleyerek onlardan ayrıldı ve müşriklerin safında yer aldı.

Araplarda hac ve umre cahiliye döneminde de vardı. Allah Resûlü, hac vesilesi ile gelen Arap kabilelerinin çadırlarını tek tek dolaşıp onlara İslamiyeti tebliğ etmeye çalışıyordu. Ebu Leheb, yeğeninin girdiği çadırları tek tek dolaşır ve “bu benim yeğenimdir, kendisi aklını kaybetti, sakın ona inanmayın” diye aleyhte propaganda yapardı.

Bedir Savaşına katılmayan Ebû Leheb, yerine Âs b. Hişâm’ı gönderdi. Bedir’de müşriklerin bozguna uğradığını öğrendikten birkaç gün sonra Mekke’de öldü. Oğulları onun yakalandığı çiçek (adese) hastalığının kendilerine bulaşmasından korktukları için babalarını gömemediler, ancak bir müddet sonra ücretle tuttukları Sudanlılar’a defnettirdiler.

Gelelim sûredeki ikinci kahraman (!) olan Ebu Leheb’in karısına…

Sûrede adı zikredilmeyen bu kadının adı Avrâ (kimi rivayetlerde Ervâ) binti Harbdir. Ümmü Cemil ise onun künyesidir. Ümmü Cemil, Ebu Süfyan’ın kız kardeşiydi. Mekke döneminde İslâmiyet aleyhinde faaliyet gösteren müşrik kadınların başında gelir; bizzat Hz. Peygamber’e fiilî ve sözlü ağır hakaretlerde bulunurdu. Topladığı dikenli ağaç dallarını demet yapıp boynuna bağladığı ve geceleyin Resûl-i Ekrem’in geçeceği yollara saçtığı bildirilmektedir. Ayrıca Resûlullah’a düşmanlık hususunda kocası Ebû Leheb’i tahrik eder ve ona yardımcı olurdu.

Şimdi bu bilgiler üzerine gelelim Tebbet sûresine. Şöyle buyuruyor Rabbimiz:

(1) Ebu Leheb'in iki eli kurusun! Kendisi de!
(2) Malı ve kazandıkları ona fayda vermedi.
(3) O, alevli bir ateşte yanacak.
(4) Odun taşıyıcı olarak karısı da (ateşe girecek).
(5) Ve boynunda hurma lifinden bükülmüş bir ip olduğu halde.

Bu sûreden hangi mesajları çıkarmalıyız? Ben kendi adıma şu mesajları çıkardım:

1. Kur’an’ın Mucize Bir Kitap Oluşu

Kur’an’da Hz. Peygamber dönemindeki kâfirler içinden adı verilen tek kişi Ebu Leheb’tir. Kur’an, Ebu Leheb ve karısı hayatta iken onların cehennemlik olacağını haber verdi. Daha önce kâfir iken Müslüman olan pek çok kişi vardı. Ebu Süfyan bunlardan birisidir. Ebu Leheb de Müslüman olmayı tercih ederek yeğeninin dinine girmiş olsaydı Kur’an’ın bu sûresi yalanlanmış olacaktı. Ebu Süfyan ve karısı, göstermelik de olsa “biz de Müslüman oluyoruz” demiş olsalardı insanlar arasında Kur’an’ın doğruluğu konusunda şüphe oluşabilirdi. Onlar bu imkâna sahip oldukları halde bunu yap(a)madılar ve Kur’an’ın belirttiği gibi kâfir olarak öldüler. Bu, Kur’an’ın Allah’ın sözü olduğunun en büyük ispatlarındandır.

2. İman etmeyene akrabalığının hiçbir yarar sağlamaması

Bir kimse iman etmemişse veya iman ettiği halde imanına uygun yaşamamışsa onun peygamber yakını olması kendisini kurtarmaya yetmez. Hz. Nuh’un oğlu ve karısı, Hz. Lut’un karısı iman etmediler ve bu iki peygamberin yakını olmaları onlara hiçbir yarar sağlamadı. Öyleyse Allah’a yakınlığı herhangi bir soya bağlı olmakla ilişkilendirmek doğru değildir. Nitekim Allah Resûlü (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:

“Bir kimseyi ameli geri bıraktıysa nesebi onu ileriye götürmez” (Müslim, “ez-Zikr ve’d-duâ”, 38)

3. Dine ve dinî değerlere düşmanlık edenler iflah olmaz

Ebu Leheb, Kureyş kabilesi içinde saygın bir konuma sahipti. Kureyş’in ileri gelenleri nezdindeki konumunu kaybetmemek için yeğenine düşmanlık etmeyi seçmiş, onun dinine karşı cephe almış, hem de başka soylardan olanların yapmadığı kötülükleri bile yeğenine reva görmüştü. Allah da daha bu dünyada henüz imtihanı sona ermemişken ona ve karısına cehennemlik olduklarını bildirerek kendilerini bekleyen korkunç âkıbeti haber vermişti. Bu, tüm zamanların din düşmanlarına yönelik bir göz dağıdır.

4. Eşler birbirine şerde değil hayırda yardımcı olmalı

Ebu Leheb’in İslam düşmanlığına onun karısı Ümmü Cemil de ortak olmuş, karı-koca kendi cehennemlerine giden yolun taşlarını kendi elleriyle döşemişlerdi. Rabbimiz “iyilik ve Allah’a karşı gelmekten sakınma konusunda birbirinize yardım edin, günah ve düşmanlık hususunda birbirinize yardım etmeyin” (Mâide, 2) buyurmaktadır. Bir yanda eşine hayırda yardımcı olan, destek olup moral veren Hz. Hatice, diğer yanda eşine şerde destek olan Ümmü Cemîl. Biri cennetlik hanımların en üstünü, diğeri cehennemde kocasının yanacağı ateşe odun taşıyan odun hamalı…

Eşlerden herhangi birisi cehennemlik olmayı gerektirecek inanç ya da amel peşinde koştuğunda diğer eşin yapması gereken şey bu ateşe odun taşımak değil bu ateşe hortumla su tutmak olmalıdır. Hiç değilse eşinin şerrine yardımcı olmamaktır. İşte Âsiye… Kocası Firavun’un şerrine ortak olmadı ve kocası ateşi boylarken o cennetliklerden oldu.

Bu kıssadan çıkarılacak daha pek çok ibret bulunmaktadır. Biz şimdilik bu kadarla yetinelim.

Rabbimiz bizleri birbirine hayırda destek olanlardan eylesin. Ebu Leheb’in yolunda değil Hz. Ebubekir’in yolunda gitmeyi nasip eylesin.

(Soner Duman/13.Rebîülevvel.1441