Medineweb Forum/Huzur Adresi - Dinler Tarihi Ünite Özetleri 1-6 (eski müfredat)

İlahiyat 2. Sınıf Dinler Tarihi Ünite Özeti

ÜNİTE 1
-Dinler Tarihi metod olarak Tarihi Karşılaştırmalı Metodu kullanır.
-Dinler Tarihi işlemleri esnasında filoloji (dilbilim ), antropoloji (insanbilim ), etnoloji (halkbilim ), arkeoloji,mitoloji,sosyoloji ve psikoloji bilimlerinin verilerinden faydalanır.
-Dini fenomenlerin dışavurumlarından haraket ederek onları isimlendiren ve sınıflandıran bilim Din Fenomenolojisi'dir.
-Din-Toplum ilişkisini ve bu ilişkileden doğan fenomenleri ve dini grupları inceleyen bilim Din Sosyolojisi'dir.
-Dinin fert üzerindeki etkilerini ve fertlerin dinden kaynajklanan tecrübe,his ve beklentilerini inceleyen din bilimi Din Psikolojisi'dir.
-Başta Tanrı inancı olmak üzere ,dini elsefesi'dir.inanç ve hükümlerin mantığını ve geçerliliğini inceleyen bilim Din Felsefesi'dir.
-Diğer dinleri tarafsız olarak inceleyen ilk müslüman bilginler ; Ebul_Meali Muhammed b. Ubeydullah (Beyanül Edyan ) ve Biruni (El Asarul Bakiye ve Kitabut_Tahkik Mal,il_Hind ) tir.
-Tarihi Edyan yazarları ; Ahmet Mithat Efendi , Mahmud Esad b. Emin seydişehri , Es'ad, Şemsettin Günaltay'dır.
-Dinler Tarihi yazarları ; H. Ömer Budda , Ömer Rıza Doğrul , Annamarie Schimmel , Mehmet Toplamacıoğlu , Ahmet Karaman , Ekrem Sarıkçıoğlu , Günay Tümer , Şaban Kuzgun , Mehmet Aydın 'dır.
-Osmanlı devletinin son zamanlarındaTarhi Edyan adı altında bazı kitaplar yayınlanmış ve Dinler Tarihi eğitim kurumlarında ders olarak okutulmuştur.
-İslam inancına zaman içerisinde diğer din ve kültürlerden taşınan hurafelere İsrailiyat adı verilir.
-Kur'an_ı Kerimde bulunan Arapça olmayan bir takım kelimelere Tefsir usulünde Garibu'l Kur'an adı verilir.

ÜNİTE 2
-Din kelimesi Arapçada ve Kur'an'da Kanun, Teslimiyet, Egemenlik, Yol gibi anlamlarda kullanılmıştır.
-Dinin kaynağını bilimsel metodlarla Tanrısal ilk vahye dayandırmaya çalışan filolog Max Müller'dir.
-Dinler temelde insanın kurtuluşunu esas almıştır.
-Belli bir kurucusu , inanç sistemi, kutsal kitabı olmayan ve belli bir kabileye ait olan ve yayılma özelliği olmayan dinlere Geleneksel Dinler adı verilir.
-Hem dinin hem insandaki din duygusunun kaynağı Allah' tır.
-Kur'an da Mecusilik adıyla anılankurucusu Zerdüşt , Tanrısı ise Ahura Mazdah olan din Zerdüştilik'tir.
-Temel prensibi tabiattaki düzeni takip etmek olan ve bu şekilde huzura kavuşulacağını savunan, mensuplarının çoğunun Çin'de yaşadığı din Taoizm ' dir.
-Adını kurucusu Konfiçyüs'ten alan ve Ahlaki öğretilerin ön planda olduğu din Konfiçyüsçülük'tür.
-Canlılara zarar vermemeyi büyük ahlaki vazife edinen , Tanrı yerine Tirthankara denilen kutsal varlıklara tapınan ve alemin ebediliğine inanan din Caynizm ' dir.
-Günümüzde yaşayan dinlerin nüfus bakımından en yaygın olanı Hıristiyanlık ' tır.
-Dinin başlangıcının Totemizm olduğunu savunan bilim adamı E. Durkheim ' dir.
-Dinin başlangıcının Büyü olduğunu savunan bilim adamı J. G. Frazer ' dir.
-Dinin başlangıcının Animizm olduğunu savunan bilim adamı E .B. Taylor ' dur.
-Dinin tanımlanmasına sosyolojik açıdan yaklaşan ve sosyolojik bir din tanımı yapan bilimcisi E. Durkheim ' dir.

ÜNİTE 3
-Yahudilerin atası Hz. İbrahim'e (eberin atası ) anlamına gelen İbrani , konuştuğu dile ise İbranice denmiştir.
-Yahudiler Hıristiyan topraklarında İsraeli İsraelite , Müslüman topraklarında ise Musevi adını kullanmışlardır.
-Babil sürgünü dönüşü Asurluklar tarafından topraklarına yerleştirilip Yahudiliği kabul etmiş Samiriler'den kendilerini ayırmak için Yahuda Halkı adını alan Yahudiler bundan sonra Yahudi olarak anılmaya başlanmıştır
-Kur'an'da Hz İsa' dan öncekiYahudilere kasteden İsrailoğulları , daha sonraki Yahudileri kasteden Yahudi ismi kullanılmıştır.
-Kral Süleyman'ın inşa ettiği mabed Bet Hamiktaş (Kutsal Ev ) İslam tarihindeki adı ile Mescid_i Aksa ' dır.
-Yahudilerin 1.Mabed Dönemi , Kral Süleyman'ın Tanrının Hz Musa'ya vadettiği gibi Kudüs' teki Marah dağında mabed inşa etmesiyle başlamıştır.
-Yahudilerin 2. Mabed Dönemi , Pers Kralı Kores' in Yahudilerin Kudüs'e dönmelerine izin vermesi ve Yahudilerin Ezra önderliğinde mabedi yeniden inşa etmeleriyle başlar.
-Yahudi din adamlarına göre Yahudi olmanın dini ve ırki en önemli şartı Yahudi bir anne-babadan veya Yahudi bir anneden doğmaktır.
-Hz. Musa ya vahyedilen ON EMİR: Başka tanrı edinmeyeceksin, Put yapmayacak ve hiçbir şeyin resmini yapıp tapmayacaksın, Tanrının adını boş yere ağzına almayacaksın, Cumartesi günü daima hatırlayıp onu kutsal bileceksin , Babana ve annene hürmet edeceksin, Öldürmeyeceksin, Zina yapmayacaksın, Çalmayacaksın, Komşuna yalancı şahitlik yapmayacaksın, Komşunun malına ve ırzına göz dikmeyeceksin.
-Hz. Musa Tanrı'nın kendisine vahyettiği ayetleri bir kitap haline getirerek iki levha ile birlikte daha sonra İsrailoğullarının göç yolunda daima yanlarında taşıyacakları Ahit Sandığı (Tabutu'l-Ahd) içine koydu.
-II. Mabedin yıkılması sonucu Tevrat'ın tefsirine ağırlık veren Yahudiler, Şam ekolünden sonucunda Mişna, Bağdat ekolü sonucundada Kudüs Talmut'u meydana gelmiştir.
-Yahudiliğin kutsal metinleri yazılı ve sözlü bölümlerden oluşmaktadır. Yazılı metinler Türkçe'de Eski Ahid olara bilinir bunlar, Tora (Tevrat ) , Neviim ( Peygamber) , Ketuvim (Kitaplar) bölümlerinden oluşur.
-Hıristiyanlık öncesi Yahudi mezhepleri ; Ferisilik, Sadukilik, Essenilik ' tir.
-Hıristiyanlık sonrası Yahudi mezhepleri ; Rabbani Yahudilik ve Karailik ' tir.
-Hz. Musa'ya Tanrı'nın kendisine vahyettiği ON EMİR Tevrat'ın Çıkış ve Tesniye bölümlerindedir.

ÜNİTE 4
-Yahudiliğin en temel özelliği onun bir Ahid dini olması, Kutsal topraklarv ( Filistin ) , Mabed ve Mesihçilik' tir.
-Yahudilikte pek çok ibadet mabette gerçekleşmesi gerekir. Bu mabed herhangi bir Sinagog ( havra ) değil, Kral Süleyman'ın inşa ettiği ve pek çok kez tahribata uğrayan ve bugün sadece Batı Duvarı sağlam kalan Yahudilerin kotel dedikleri ve önünde ağıt yaktıkları Bet Hamiktaş' tır.
-Yahudiliğin inanç esasları XII: yy da Maimonides tarafından Hırıstiyanlık ve İslamiyet inanç sistemlerinden faydalanarak 13 madde olarak belirlenmiştir.
-Yahudiliğin onüç maddelik inanç esasları arasına Mesihçilik inancını koyan Maimonides' tir.
-Yahudiler günlük ibadetlerini mabedi temsil ettiğine inandıkları Sinagoglarda yaparlar.
-Sinagoglarda bulunması gereken üç şey : Kutsal dolap, Miharap ve Kürsü (Teva ) ' dür.
-Günde üç vakit ibadet eden Yahudiler sinagoglara kadınlar başörtülü olarak , erkeklerde kipa denilen şapka giyerek girerler ve Siddur denilen dua kitabından bölümler okurlar.Amida denile ayakta yapılan dua ibadetin asıl kısmıdır.
-Yahudiler Hac bayramları olan Şukkot, Fısıh ve Şavuot' ta hacca gitmek zorunda olmalarına rağmen mabedin yıkılmasında dolayı bu ibadetlerini yerine getirememektedirler.
-Yahudiliğin en önemli hususlarından olan evlenme töreninde Haham nezaretinde Ketuba denilen evlilik sözleşmesi imzalayan
Yahudiler Hubba denile evlilik çadırına girerler.
-Günümüzde Yahudi Mezhepleri : Ortadoks Yahudilik , Hasidizm, Reformist Yahudilik ve Muhafazakar Yahudilik' tir.
-Ortadoks Yahudiler ; Tevrat'ın ve din bilgini rabbilerin mutlak otoritesini kabul ederler , On Emir' e uymada çok dikkatli davranırlar ve Ferisilikle başlayıp Rabbani Yahudilikle devam eden ana bünyenin günümüzdeki temsilcileridir.
-Hasidizm :Tüm hayatı dine adayan , çok çocuk yapıp onlar sıkı bir eğitime tabi tutan ,herhangi bir işte çalışmayan , özel giysilerle dolaşan aşırı Ortadoks Yahudilerdir.
-Reformist Yahudilik : Yahudiliği yalnızca İsrailoğullarına mahsus bir din olarak görürler ve Tevrat'ı Tanrı tarafından indirilmiş bir kitap olarak değil atalarının yaşadığı dini tecrübe olarak görürler.Ayrıca Tevrat'taki yaratılış hikayesi yerine Darwin'in Evrim teorisine inanırlar.
-Muhafazakar Yahudilik : Geleneksel Yahudilik ilkelerine uyarlar ancak uygulamada Ortadoks'lar kadar katı değildirler.
-Samiriler : Hz. Musa 'yı dinin gerçek takipçisi olarak görürler ve İbadetlerinde Müslümanların ibadet şekline çok yakın olan Rüku ve Secde içeren bölüümler vardır.

ÜNİTE 5
-Kur'an'da Hıristiyanlar için Nasrani ve Nasara kelimeleri kullanılmıştır.
-Bugünkü Hıristiyanlığın kurucusu Pavlus sayılır.
-Pavlus'a göre Tanrı ; oğlu İsa'yı ,insan şeklinde yeryüzüne göndererek Adem'in günahını ortadan kaldırması için onu çarmıhta feda etmiş ve insanlığı kurtarmıştır.
-Piskoposlar ve kilise temsilcilerinin din ve disiplin konuları üzerinde tartışmak için düzenledikleri resmi toplantılara Konsül adı verilir. Hıristiyanlığın şekillenmesi açısında önemli sayılan 4 konsül vardır.bunlar; İznikkonsülü, İstanbul konsülü, Efes konsülü ve Kadıköy konsülü' dür.
- 325 Yılında İznik'te toplana konsülde , İncillerin sayısı 4 'e indirilmiş ve Hıristiyanlığın inanç esasları oluşturulmaya çalışılmıştır.
-381 de toplanan İstanbul konsülünde Kutsal Ruh'un da Tanrılığına karar verilmiş ve böylece Teslis (üçlü Tanrı anlayışı) ' in unsurları tamamlanmıştır.
-431 de Efes' te toplanan konsülünde ,Meryem'e Tanrı doğuran (Theotokos) ünvanı verilmiş ve Nestoryus afaroz edilmiştir.
-451 de toplanan Kadıköy konsülü karaları sonucunda Monofizit görüşü benimseyen Antakya Süryani, Habeş Kıpti ve Ermeni Gregoryan Kiliseleri ortaya çıkmıştır.
-Doğu-Batı ayrılığı sonucunda Latin Roma Kilisesi Katolik yani Evrensel, Bizans kilisesi ise (Özebağlı) manasında Ortadoks olarak adlandırıldı.
-Martin Luther'in reform haraketi, mevcut dini anlayış ve uygulamaların bir kısmını reddeden Protestanlığı doğurmuştur.
doğu-Batı ayrılığından sonra kendine özgü dini inanç ve uygulamalarını genişleten Katolik kilisesi , siyasi alandaki boşluğuda doldurarak her alanda egemen olmuştur.Özellikle din , bilim ve düşünce alanında kendini gerçek otorite olarak görmesi bilimsel gelişmelerin önünü tıkayarak din-devlet ve din-bilim çatışmalarına neden oldu.
- II:Vatikan konsülünde ilk defa diğer din mensupları ile ilgili kararlarda alınmış ve onlarla iyi münasebetler kurulması benimsenmiştir.
-II:Vatikan konsülünde ele alınan en önemli konulardan biride Okümenizm' dir.Okümenizm ; Tüm Hıristiyan Kiliselerinin evrensel birliğini ifade etmektedir.

ÜNİTE 6
-Hıristiyanlığın kendine mahsus temel özellikleri ; Asli Günah, Kurtuluş, Teslis (üçlü tanrı anlayışı) , Ahit, Mesihçilik ve Misyonerliktir.
-Teslis (üçlü tanrı anlayışı) 'e göre Tanrı, Baba, Oğul ve Kutsal Ruhtan oluşan üçlü bir görünümdedir ve bu inanç Hıristiyanlığın inanç esaslarının çıkış noktasıdır.
Hıristiyanlığın inanç esasları, Havariler inancı temel alınarak 4. ve 5. yy' larda konsüllerle belirlenmiştir.
-Hıristiyanlığın kutsal kitabı kitab-ı Mukaddes , Tanrının Musa ile yaptığı ahit'e ait kutsal metinler yani Yahudi kutsal metinleriv Eski Ahit ve İsa'dan sonra yazılan Yeni Ahit'teki metinlerin tamamından oluşmaktadır.
-Kaleme alınmış ilk İncil Markos İncili, daha sonra ise Mattave Luka İncilleri yazılmıştır.Bu incilleri Yuhanna incili takip etmiştir.
-Hıristiyan kilisesinin ilk örneği İsa'nın ölümünden on gün sonra Kutsal Ruh'un havarilere inmesiyle resmen kurulmuştur.
-M.S 313' te Hıristiyanlara serbestik tanınması ile Hıristiyanlar ibadet mekanları oluşturmaya ve bunlara kilise denmeye başlayınca kilise ibadet mekanlarının adı olmuştur.
-Hıristiyanlar baharda Hz. İsa' nın öldükten sonra yeniden dirilişi anısına Paskalya bayramı olarak kutlarlar.
-Tüm Hıristiyanlığın kabul ettiği iki sakrement olan Vaftiz ve Evrastiya yanında kuvvetlendirme, evlilik, ruhbanlık, son yağlama sakrementleride uygulanmaktadır.
-İsa'nın ölmeden önce havarileriyle yediği son akşam yemeği nin anısına yapılan ve Hıristiyan inanç ve ibadetlerin temelini oluşturan ayin Evrastiya' dır.