Müslümanlarda Vakıf Paradoksu/M.METİN ADIGÜZEL
.
Vakıf bir şahıs ya da kurumun kendi mülkiyetindeki herhangi bir değeri, karşılık beklemeden insanların kullanımına sunmasıdır. Bu değer sağlık hizmetleri, eğitim hizmetleri, aşevi hizmetleri, dini hizmetler…vs yönelik; çeşme, kütüphane, ibadethane, imarethane, hamam, han, okul, medrese, hastane gibi herhangi bir şey olabilir. Önemli olan ortaya konan değerin insanların ihtiyaçlarını meşruiyet dairesinde giderebiliyor oluşudur.
İslam Vakfetme düşüncesini önemsemiştir. Bir şeyi önemsemek, o şeyin her ne olursa olsun var olmasını onaylamak anlamını taşımaz. Tam aksine bir şeyi önemsemek, o şeyin belli ilkelere tabi olmasını istemek demektir. Bu sebeple vakıf kavramı şiddetle bazı İslami ilkelere bağlanmıştır. İslam’ın ilk dönemlerinde bu ilkelere riayet edilmiş, ancak her geçen gün İslami hayat tarzı ve İslami düşünüşün deforme olması vakıf kavramını da etkileyerek İslam’ın içinde İslam dışı ilkelerle yaşayan bir kurum haline getirmiştir.
Bir vakfın İslami vakıf olabilmesi için
—Vakfedilen şey kendi maliki tarafından vakfedilmiş olmalıdır; A şahsı her ne sebeple olursa olsun B şahsının mülkiyetindeki bir şeyi vakfedemez
—Vakfedilen şey insanların sağlığını, ahlakını bozacak bir niteliğe sahip olmamalıdır. Bar, meyhane gibi İslami itikada aykırı düşünce ile var olmuş şeyler vakfedilemezler.
— Vakıf malları vakfedildikten sonra İslami değerlerle çatışan düşüncelerin hizmetine sunulamazlar. Vakfedilen dükkânlar, hanlar daha sonra meyhane olarak kiraya verilemezler, Vakfedilen arsaların üzerinde daha sonraları plaj yapılamaz, Vakfedilen hamamlarda kadın erkek karışık bölümler yapılamaz.
Ancak günümüzde vakıf mallarından kiraya verilenlerin bir kısmında sarhoş edici içeceklerin satıldığı, kadın erkek karışık saunaların, plajların yapıldığını görmekteyiz. Sahildeki bir vakıf arsasına lüks otel yaptırıp kiraya vererek değerlendirmeye çalışan vakıf yöneticisi, İslami ilkeleri çiğnediği eleştirisine savunma olarak otelden kazandığı para ile açlara yardım ettiğini ileri sürebiliyor. Hal böyle olunca, Allahın yasakladığı bir kaynaktan ihtiyaç sahiplerinin sıkıntıları gidermekle Allahtan hoşnutluk beklenebiliyor. Aslında yapılan iş sıkıntı gidermekten ziyade sıkıntı yaratan bir iştir. Çünkü kuran hükümlerini tekrar özüne döndürmenin zorluğu karşısında, bir açı doyurmanın zorluğu ne olabilir ki?
Açları doyurmak adına kuranın hükümlerini özünden uzaklaştırarak hayata uygulamanın faturası altından kalkılamayacak kadar ağır olur. İnsanlar kuranı yanlış tanıdıktan sonra, kim hangi yöntemle ve ne kadarlık bir zaman diliminde insanlara kuranı kavratacaktır. Hak ile batıldan birer ölçek alarak yapılan ve tamamen haktan yapılmıştır reklâmı ile sunulan yemeğin insanı nasıl bozduğu sabah uyanıldığında fark edilecektir.
Günümüzdeki vakıf kuruluşları islamın içinde yer aldıklarını ileri sürüp, Allah Peygamber adına İslam ile çelişen bir şekilde kendilerini yaşatmaktadırlar. Vakıf mülkiyetinde kuran ile taban tabana zıt olan çalışmalarda bulunulmakta ama yinede çalışma sahipleri yapılan işin kutsal olduğunu ve eylemlerini kutsamayanların çarpılacağını dillendirmektedirler. Allahın yasakladığı bir hareketi Allah rızası için vakfedilen bir taşınmazda hayata geçirmek ve yaptığının kutsal bir çalışma olduğunu söylemek ne anlaşılmaz bir yaklaşım şeklidir.
İslam güzel ahlaktır. Peygamber güzel ahlakı tamamlamak için gönderilmiştir. Müslümanların yöneticiliğini yaptıkları İslami vakıfların taşınmazları İslam dışı işlerde kullanılamazlar. Bir vakıf arsasında bar yaptırmak; diskolu, içkili, kadın erkek karışık saunalı otel yaptırmak ve gelen gelir ile fakirlere yardım etmek, öğrencilere burs vermek, kuran kursu açmak, tarihi mescitleri onarmak; bırakın sevabı Allahın cezalandıracağı bir harekettir.
Vakıf mallarının geliri ile türbe yaptırmak, kümbetler inşa etmek, mezarları süslemek, islamda bidat olarak görülen işleri yapmak ve yaptığını kutsamak kuranla çelişen bir harekettir. Onardığı türbelerin yanlarına birer kumbara koyup, mezarlardan para kazanmayı vakıf gelirini artırma olarak değerlendirmek İslami bir değerlendirme şekli değildir.
Elbette ki, tüm vakıfların yukarıda anlattığımız şekilde olduğunu iddia edecek değiliz, fakat günümüzdeki vakıf ve derneklerin büyük kısmının anlattığımız şekilde olduğunu kesinlikle görmekteyiz.
KARAKÖSE www.medineweb.net