Ağacın aklı mı var
Sonbahar gelince ağaçların yapraklarının sarardığını görürsünüz.
Bunun sebebi, ağacın bir dahaki sene kullanmak üzere, yapraktaki mineralleri —bilhassa tuz, şeker gibi kıymetlilerini— gövdesinde depo etmesidir.
Bu hakimane fiilin faili Allah değilse,
1- Ağaç, mezkûr mineralleri nasıl üretiyor?
2- Yaprağa o mineralleri nasıl ve niçin ulaştırıyor?
3- Yaprağın ölüm vakti olan sonbaharın geldiğini nereden biliyor da, yaprak toprağa düşmeden kıymetli mineralleri ondan alıyor?
4- Bir dahaki seneye yatırım yapmak akıl ve şuurun işidir. Hâlbuki bu hikmetli fiile fail olarak gösterdiğimiz ağaçta akıl ve şuurun zerresi bile yoktur. Öyle ise, bu fiilin faili kimdir?