[enderhafızım]

Evlere Girme-Çıkma Adabı

Evlere Girme-Çıkma Adabı



Dr.M.Şerafeddin KALAY

Evlere Girip-Çıkarken

Ahlâk güzelliği, nezaket, ince duygu, edep, günlük hayatımız içinde yer alan en küçük davranışlarımızdan başlar, giderek fert ve cemiyet hayatımızın bütününe yayılır, her alanda tesirini gösterir.
İslâm’ın bize emrettiği edep güzelliğini paylaşmaya evlere giriş-çıkışlarımızla başlayacağız:
1 – Kapı Kapama Üslubu
Evine girerken veya evden ayrılırken kapıyı hızlıca çarparak kapatma. Eğer kendi haline bıraktığında hızlı veya ani ve şiddetli bir şekilde kapanacaksa kapıyı kendi haline bırakma. Çünkü bu, bir çeşit kabalıktır; mensubu olmakla şeref duyduğumuz Yüce İslâm Dininin kibarlık ve nezaket anlayışına ters bir davranıştır. Kapıyı sert kapatmak veya kendi haline bırakarak sert bir şekilde çarpmasına sebep olmak yerine, onu kendi elinizle kibar bir şekilde kapatınız
Nezaket, kibar hareket ediş bir terbiye gereğidir. Aynı zamanda karşıdaki insana veya insanlara duyulan hürmetin bir ifadesidir. Kişinin kendi ahlâk ve davranışlarını nasıl bir temele oturttuğunun da nişânesidir. Dolayısıyla İslama gönül veren davranışları bu gerçeklere uygun, mü’min ahlâk ve terbiyesine yakışır olmalıdır.
Güzel davranışlar geçici olmamalı, insanın şahsiyeti ile bütünleşerek belli bir olgunluğa ermeli, kalıcı hale gelmeli, içten gelerek ve benimsenerek dışa aksetmelidir. Bütün insanların yanında, her mecliste, her şart altında kibar davranılabilmeliyiz. Karşımızdaki insanlar bu davranışlara lâyık insanlar ise hem onlara hem de kendimize, değillerse kendimize yakışır şekilde davranmış oluruz ve biz böyle bilinir ve tanınırız. Arzu edilen seviye de budur.
Kapı açıp kapatmak da bunun misallerinden biridir. Bir başka ifadeyle haneye giriş veya dış dünyaya çıkış, başlayış ifade ettiği için müellif (rh) de onunla başlamayı tercih etmiştir. Ayrıca kapı açmak ve kapatmak günlük hayatımızda sıkça yaptığımız fiillerden biridir. Kendimizi bu konuda kontrol altına alır, davranışlarımıza hâkim olur, İslâm’ın istediği nezaketi onda gerçekleştirirsek bu, bizim diğer davranışlarımıza tesir edecek, bizi her alanda nezaketli davranışa sevk edecektir. Daha doğrusu letâfetle davranmak bir alışkanlık, şahsiyetimizden bir parça haline gelecektir. İslâm’ın istediği de budur.
Hz. Aişe Vâlidemizin rivâyet ettiği şu hadis-i şerifi duyduğunuzu zannediyoruz:
“Şüphesiz yumşak huy, nezaket ve kibarlık her nerede bulunursa bulunsun mutlaka onu güzelleştirir, güzelliğine güzellik katar; her nereden koparılıp uzaklaştırılırsa o şey mutlaka çirkinleşir ve değer kaybeder.”
Hadis-i şerifi Müslim rivâyet etmiştir.»[1]
Unutmamalıdır ki; bir insanın söz ve davranışlarının asıl dile getirip ifade ettiklerinden başka mânâları da vardır. Üstelik bu mânâlar, yabana atılamayacak kadar güçlüdür ve bir çok insan tarafından farkına varılıp kayda geçirilir, değerlendirilir. Daha sonraki söz ve davranışlarla bütünleştirilir ve giderek yerleşmiş, kökleşmiş bir kanaate dönüşür. Artık bu şahsın adı anıldığında akla sadece o insanın çehresi gelmez. Zihinlerde onu özetleyen sözler, davranışlar ve onunla ilgili kanaatler de canlanır.
Nitekim bir insan konuşurken de konuştuğu insanlar, onun konuşmalarından sadece söylediklerini anlamazlar. Onun öfkeli olup olmadığını, sevincini, hüznünü, iyimserliğini, karamsarlığını, nefretini, sevgisini, huzurunu, tedirginliğini, saadetini, kederini, saldırgan veya kaba tavırlı olup olmadığını, nezaketini, tabiîliğini veya yapmacık tavırlı olduğunu, ümitsizliğini, çaresizliğini veya ümit dolu oluşunu da anlarlar… Daha bir çok şey de anlarlar…
Bir mü’min bütün bunları bilerek hareket eden insan olmalıdır… Sözler gibi davranışlar da çok şeyler anlatır. Meselâ, kapanması için kapıyı arkaya doğru elle savurmanın, rüzgârın kapayışına bırakmanın veya kaba bir şekilde kapatmanın odada veya yakınlarda bulunan insanlar üzerindeki tesirini, peşinizden size nasıl hitap edilebileceğini veya hakkınızda ne düşünüleceğini zihninizde canlandırınız. Eğer zihninizde canlanan hoşunuza gitmiyorsa, ona göre davranınız. Selim fıtratların hoşlanmadığı şeylerde çirkinlik olacağını unutmayınız. Kabalık size yapıldığında da çirkindir, siz yaptığınızda da çirkindir. İnsanları bütünüyle hiçe sayarak hareket etmek her zaman çirkindir. İslâm ahlâkıyla ahlâklanan bir insan daima güzel şeylere talip olmalıdır.
“Allah güzel amel işleyenleri, güzel davranışta bulunanları sever.” [2]
Bu ilâhî hatırlatışı unutmayınız.



[1] Sahih-i Müslim, Birr ve Sıla ve Âdâb (4/ 2004, Hadis No: 2594).
[2] Âl-i İmrân Sûresi [3], Âyet: 134)