[makbergülü]

Tanımı: Kendinden önceki isimde veya cümledeki kapalılığı gideren mansup ve nekre isime Temyiz denir. Temyizin açıkladığı bir önceki isme de mümeyyez adı verilir.



Çeşitleri:
1-İsmi açıklayan (melfuz): Ağırlık, hacim, alan ve sayıya delâlet eden isimlere melfûz mümeyyez denir. Şu Şekillerde gelebilir.



2-Cümleyi açıklayan (melhuz) temyiz: Zikredilmeksizin sözün gelişinden anlaşılan mümeyyeze melhûz mümeyyez denir. Temyizi Türkçe’ye “…bakımından, ..yönünden” şeklinde tercüme edilebilir.
طابَتْ القَرْيَةُ هَواءً
Mekân hava bakımından iyi oldu.




كَفَى بِاللَّهِ شَهِيداً.
Şâhit olarak Allah yeter.
كَفَى بِالْمَوْتِ واَعِظاً.
Vâiz olarak ölüm yeter.
حَسُنَ الْوَلَدُ كَلاَماً.
Çocuk konuşma bakımından güzel oldu.
تَقَدَّمَ الطاَّلِبُ عِلْماً.
Öğrenci ilim bakımından gelişti.

Kullanım Şekilleri:

Nekre isim olarak : اِشْتريتُ صَنْدُوقًا تُفَّاحًا
Muzafun ileyh olarak: اِشْتريتُ صَنْدُوقَ تُفَّاحٍ
Harfi cer olarak: اِشْتريتُ صندوقًا مِنْ تفّاحٍ

İrabı:
Muzafun ileyh ve harf-i cerli olursa mecrur,
شَرِبْتُ كُوباً مِنْ ماَءٍ. - شَرِبْتُ كُوبَ ماَءٍ
Bir bardak su içtim.


3-10 arası sayılarda cemi-mecrur,

اِشْتَرَيْتُ خَمْسَةَ أَقْلاَمٍ. Beş kalem satın aldım.
11-99 arasında müfret-mansup,
رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَباً. 11 yıldız gördüm.

100-1000 sayılarında müfret – mecrur isim olarak gelir.

فِي الْقاَعَةِ مِائَةُ رَجُلٍ. Salonda 100 adam vardır.


Kısımları:

Müfred: 1–10 arası (100–1000 de müfret sayılır)
ثَلاَثٌ - الف
Mürekkep: 11–19 arası خَمْسَ عَشَرَةَ
Ukûd: 20, 30, 40… عِشْرُونَ
Ma’tuf: 21–99 arası ثَلاَثٌ و عشرون



Sayıların Temyizi:

Bir ve iki rakamlarında temyiz olmaz. Sıfat mevsuf olur.

وصلَتْ الي الكليةِ طالبةٌ واحدةٌ / وصلَ الي الكليةِ طالبانِ اِثْنانِ


3–10 arası sayılarda temyiz cemi mecrur olur.

وصلَ الي الكليةِ ثلاثةُ طلابٍ / رأيتُ خمسةَ معلِّمينَ

11–99 arası sayılarda temyiz müfred mansup olur.

جاءَنِي ثلاثةَ عشرَ طالبًا / مَرَّ بِي ثلاثةٌ وعِشْرونَ طالِبًا

100–1000 ve katlarında temyiz müfred mecrur olur.
قرأْتُ مِائَةَ صَفْحةٍ / رأَيْتُ ثلاثةَ أَلاَفِ سائِحٍ


Sayı ve Temyiz de Müzekkerlik – Müenneslik:

1 ve 2 rakamlarına sayı ve temyizi birbirlerine uyarlar

وصلَ الي الكليةِ طالبٌ واحدٌ / وصلَ الي الكليةِ طالبانِ اِثْنانِ

Müfretlerde sayı madud’un müfredinin zıttı olur.

وصلَ الي الكليةِ ثلاثةُ طلابٍ

Mürekep ve Matuflarda küçük sayı madudun zıttı olur. (YAKINIYLA UYUMLU UZAĞIYLA UYUMSUZ OLUR)

جاءَنِي ثلاثةَ عشرَ طالبًا / مَرَّتْ بِي ثلاثٌ وعِشْرونَ طالِبَةً

Sayı ve Temyiz de Müzekkerlik – Müenneslik:

Ukud sayılarda zıtlık aranmaz.

زارنِي عِشرونَ طالبًا / زارَتْنِي عِشْرونَ طالِبَةً

100–1000 de küçük sayı madudun zıttı olur.


رَاَيْتُ اَلْفَ سائِحٍ / رَاَيْتُ ثلاثةَ اَلاَفِ سائِحٍ


Kısaca 3-10 arası sayılar daima madud’un zıddı olur.


اَلأَسْماَءُ الْخَمْسَةُ - خَمْسَةُ أَسْماَءٍ
(beş isim)

اَلْمُدُنُ الأَرْبَعُ - أَرْبَعُ مُدُنٍ
(dört şehir)

يَخْلُقُكُمْ فِي بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ خَلْقًا مِن بَعْدِ خَلْقٍ فِي ظُلُمَاتٍ ثَلاثٍ
Sizi annelerinizin karınlarında, üç karanlık içinde yaratıyor (Zümer 6).

İrabı:

11–19 arası sayıların (12’nin 2 si hariç) her iki yanı fetha üzere mebnidir. Diğerleri cümledeki irabına tabidir.

جاءَنِي ثلاثةَ عشرَ طالبًا / جائتني اِثْنَتَا عشْرةَ طالِبةً

Sıra sayıları sıfat gibidirler.Mevsufuna tabidirler.

قرأت الخبر في الصفحةِ الثانيةِ

slayttaki bilgilerden 1.üniteye ait olan konu anlatımı..

rabbim bu bilgileri bizlere ulaştıran hazırlayan herkesten razı olsun