[Medineweb]

TDV İslam Ansiklopedisi '' Allah'' Maddesi

ALLAH
Kâinatı yaratan ve idare eden en yüce varlık.
I. GİRİŞ
II. ALLAH'IN VARLIĞI
III. BİRLİĞİ
IV. İSİMLERİ
V. SIFATLARI
VI. LİTERATÜR
VII. EDEBİYAT, KÜLTÜR ve SANAT
I. GİRİŞ
A) Etimoloji. Allah kelimesinin etimo­lojisi üzerinde İslâm bilginleri, Arap dili uzmanları ve müsteşrikler tarafından farklı görüşler ileri sürülmüştür. Keli­menin herhangi bir kökten türemiş ol­mayıp sözlük mânası taşımadığı ve ger­çek mabudun özel adını teşkil ettiği, ya­hut sözlükte bir anlamı olsa bile gerçek mabuda ad olunca bu anlamı kaybetti­ği genellikle benimsenmektedir. Bunun­la birlikte onun çeşitli köklerden türe­miş olabileceğini söyleyenler de vardır. Bu ikinci grubun görüşleri şöyle özet­lenebilir: a) İlâh kelimesinden türemiş olup başına harf-i ta'rif getirilmiş, bir taraftan el-ilâh şeklinde dildeki yerini almışken diğer taraftan kullanım sıra­sında dile kolaylık sağlamak maksadıyla asıl kelimenin hemzesi kaldırılmış, lam­lar birleştirilmiş (idgam) ve azamet ifade eden kalın bir ses verilerek Allah tar­zında okunmuştur. İlâh kelimesi ise "kul­luk etmek" mânasındaki elehe-ye'lehu veya "hayret ve şaşkınlık içinde kalmak, gönülden bağlanıp sığınmak" anlamın­daki elihe-ye'lehu ve veline-yevlehu kö­künden ism-i mef'ul mânasında bir mas-dar olup "tapınılan, yüceliğinin karşısın­da hayrete düşülen, gönülden bağlanı­lıp sığınılan" mânalarını ifade eder. An­cak ilâh, hak mâbud için olduğu gibi bâ­tıl tanrılar için de kullanılmıştır (bk. tıAH). b) "Gizlenmek, duyu idrakinin fevkinde olmak" anlamındaki lâhe-yelîhu kökün­den leyh — lâh kelimesinden türemiş olup "duyu idrakinin ötesinde bulunan" demektir. Lâh kelimesinin başına harf-i ta'rif getirilerek lamlar birleştirilmiş ve Allah kelimesi elde edilmiştir, c) Daha çok yabancı yazarların gösterdiği bir te­mayüle göre Allah lafzı, Câhiliye Arap-lan'nın putlarından olan el-Lât ( ^>m) veya Ârâmîce elâhâ ( M ) kelimelerin­den alınmıştır.
Allah kelimesinin etimolojisi hakkında ileri sürülen ve sayısı otuza yaklaştığı kaydedilen (bk. Lisânü'l-'Arab ve Tâcü'l-carûs, "elh" md.leri; Râzî, 1, 121-127) eski farklı görüşler ve bunlara ilâve olarak öne sürülen yeni iddialar (bk- Cevaci Ali, VI, 23-24, 116-118), başta Kur'ân-ı Kerîm olmak üzere İslâm literatürünün sun­duğu Allah anlayışı karşısında fazla bir önem taşımaz. Bununla birlikte ortaya konan bütün görüş ve iddialar bir arada değerlendirildiği takdirde kelimenin zen­gin manalı ve Arapça asıllı İlâh lafzından türemiş olduğu kanaati ağır basacaktır. Allah kelimesi İslâm öncesi Arap dili ve edebiyatında "ilâh, tann" anlamında kul­lanılmış ise de (aş. bk.) bu kullanımın konu ile ilgili İslâmî nasların semantik Örgüsünden anlaşılan Allah kavramıyla münasebeti yok denecek kadar azdır. İs­lâm bilginleri bu kelimenin tarifini, aynı anlama gelen bazı kelime farklılıklarıyla şu şekilde yapmışlardır: "Allah, varlığı zorunlu olan ve bütün övgülere lâyık bu­lunan zâtın adıdır" Tarifteki "varlığı zorunlu olan" kaydı, Allah'ın yokluğunun düşü­nülemeyeceğini, var olmak İçin başka bir varlığın desteğine muhtaç olmadığını ve dolaylı olarak O'nun kâinatın yaratıcısı ve yöneticisi olduğunu; "bütün övgülere lâyık bulunan" kaydı ise yetkinlik ve aş-kınlık İfade eden isim ve sıfatlarla nite­lendiğini anlatmaktadır. Allah kelimesi İslâmî naslarda bu tarifin özetlediği bir kavram haline gelmiş, gerçek mabudun ve tek yaratanın özel ismi olmuştur. Bu sebeple O'ndan başka herhangi bir var­lığa ad olarak verilmemiş (bk. Meryem 19/65), gerek Arap dilinde gerekse bu lafzı kullanan diğer müslüman milletle­rin dillerinde herhangi bir çoğul şekli de oluşmamıştır.
B) Çeşitli Dinlerde Allah İnancı. Allah
inancı ilkel dinlerde ve diğer inanç sis­temlerinin hemen hepsinde vardır. İlkel din araştırmaları İçin uygun bir alan ol­duğu kabul edilen Avustralya'da sürdü­rülen araştırmalar sonunda ilk inanışlar için fetişizm, totemizm ve animizme da­yalı olarak yapılagelen antropolojik açık­lamalara bir yenisi ilâve edilmiştir. Ya­şayan en düşük kültür seviyesine, dü­şünce şekillerinin en uzak eskiye daya­nan kalıplarına ve beşerî hayatın en ka­ba şekline rastlanan Avustralya'nın gü­neydoğusundaki ilkel kabileler üzerinde yapılan son çalışmalar, onların yüce bir varlığa inandıklarını ortaya koymuştur.







bu hizmet [Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...] ailesine mahsustur..alıntı yapanlar kaynak bildirmezlerse kul hakkına girmiş olurlar