[Medineweb]

KELİME BİLGİSİ VE CÜMLE BİLGİSİ ( Kitap sayfası: 31 )
DÖRDÜNCÜ ALIŞTIRMA: Aşağıdaki gelen ayet ve hadisi okuyunuz sonra da, içerisindeki isim ve fiil cümlelerini bulunuz.
1.
Ayet: { يُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ } { Göklerde olanlar ve yerde bulunanlar Allah'ı tesbih eder..} (ayet fiille başladığı için fiil cümlesidir. İsim cümlesinin öğeleri; fiil+fail+mef’ul olarak devam eder)
Hadis:
من تكلم يوم الجمعت و الامام يخطب فهو كمثل الحمار يحمل أسفارا. و الذى يقول له: أنصت ليس له جمعة.
(Kim cuma günü imam hutbe verirken konuşursa, ciltlerce kitap taşıyan merkeb gibidir ve (yanındakine) 'sus' diyen kişinin de cuması (cuma namazının sevabı) yoktur.)
İsimle başladığı için hadis; isim cümlesidir. (İsim cümlesinin öğeleri mübteda + haberdir.)
Hadisin içinde yer alan yan cümleler:
(الامام يخطب): isim cümlesi,
(هو كمثل الحمار): isim cümlesi,
(أسفارا يحمل): (fiil cümlesi)
(الذى يقول له: أنصت ليس له جمعة): ismi mevsulle başladığı için isim cümlesi.
2.
يسبّح fiilinin muzari kalıbını ''لن'' ile çekiniz ve harekeleyiniz:
Çekim Tablosu
Cemi Tesniye Müfred
لَنْ يُسَبِّحُوا لَنْ يُسَبِّحاَ لَنْ يُسَبِّحَ Gâib
(Onlar) asla
tesbih etmeyecekler (O ikisi) asla
tesbih etmeyecek (O) asla tesbih etmeyecek
لَنْ يُسَبِّحْنَ لَنْ تُسَبِّحاَ لَنْ تُسَبِّحَ Gâibe


لَنْ تُسَبِّحُوا لَنْ تُسَبِّحاَ لَنْ تُسَبِّحَ Muhatap
(Sizler) asla
tesbih etmeyeceksiniz (İkiniz) asla tesbih etmeyeceksiniz (Sen) asla
tesbih etmeyeceksin
لَنْ تُسَبِّحْنَ لَنْ تُسَبِّحاَ لَنْ تُسَبِّحِي Muhâtaba


لَنْ نُسَبِّحَ لَنْ نُسَبِّحَ لَنْ أُسَبِّحَ Mütekellim
(Bizler) asla tesbih etmeyeceğiz (İkimiz) asla tesbih etmeyeceğiz (Ben) asla tesbih etmeyeceğim

BELAGAT ( Kitap sayfası: 31 )
BEŞİNCİ ALIŞTIRMA:
Teşbih-i maklub: Teşbih ters çevrilebilir. Yani müşebbehe, müşebbehun bih yapılabilir. Ya da aksine müşebbehenin vasfı müşebbehun bihe döner. Müşebbehe benzetme yönünden müşebbehun bihi neticeye bağlar ve açığa çıkarır. Ve bu Teşbih-i Maklub diye isimlendirilir. Muhammed b. Vüheyb el-Hımyeri'nin sözünde olduğu gibi. Sabah, övüldüğünde halifenin yüzünün parlaklığı gibi belirir (ortaya çıkar).

CÜMLE KURMA VE KOMPOZİSYON ( Kitap sayfası: 31 )
ALTINCI ALIŞTIRMA:
Aşağıdaki kelimelerden fiil veya isim cümlesi oluşturunuz.
1. النص – مدنية – وهى – سورة الجمعة – الرابع
(اَلنَّصُّ الراَّبِعُ سُورَةُ الْجُمعَةِ وَهِىَ مَدَنِيَّةٌ).
Dördüncü metin; Cuma suresidir ve o medenidir (Medine döneminde inmiştir). (1. parağraf).
2. تكلم - والامام – من – يخطب – يوم – كمثل الحمار – الجمعة – فهو
( مَنْ تَكَلَّمَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَالْإِماُمُ يَخْطُبُ فَهُوَ كَمَثَلِ الْحِماَرِ) .
(Kim cuma günü imam hutbe verirken konuşursa merkeb gibidir.) (1. parağraf)
3.لانها – سمّيت – مشتقّة – الجمعة – من الجمع –جمعة
(سُمِّيَتِ الْجُمعَةُ جُمعَةً لِأَنَّهاَ مُشْتَقَّةٌ مِنَ الْجَمَعِ).
(Cuma (günü) 'cuma' olarak isimlendirilir, çünkü o (kelime) (جمع) (bir araya getirme, birleştirme kelimesin)den türemiştir). (2. paragraf)
4.يوم العروبة – القديمة – يقال له – اللغة – فى – وقد كان
(وقد كان يقال له فى اللغة القديمة يوم العروبة).
(Ona (Cuma gününe) eski dillerde yevmü’l-arube deniyordu). (3. paragraf)
5. (– أن الامم – عنه – وثبت – قبلنا – أمروا به فضلّوا )
(وَ ثَبَتَ أنَّ الْاُمَمَ قَبْلَناَ أُمِرُوا بِهِ فَضَلُّوا عْنْهُ).
(Bizden önceki milletlerin cuma günüyle emrolundukları (rivayetlerle) sabit olmuştur. Ancak onlar bundan sapmıştır). (3. paragraf)
6.يوم الجمعة – لِعبادته – وقد أمر الله – بالاجتماع – المؤمنين
(وَقَدْ أَمَرَ اللهُ الْمُؤْمِنِينَ بِالْإِجْتِماَعِ لِعِباَدَتِهِ يَوْمَ الْجُمعَةِ).
(Allah mü'minlere cuma günü kendisine ibadet için toplanmayı emretmiştir). (4. paragraf)