[Tuba_]

I.DÜNYA SAVAŞI (1914-18)

Genel Nedenler

1. Fransız İhtilali sonucunda ortaya çıkan düşüncelerin hızla yayılması
2. Sanayi İnkılabı’yla birlikte sanayileşmenin hızlanması ve bunun sonucunda sömürgeciliğin gelişmesi, hammadde ve Pazar arayışlarının devletlerarası rekabete dönüşmesi
3. Almanya ve İtalya’nın siyasi birliklerini kurmaları sonucunda Avrupa’nın siyasi dengesinin bozulması
4. Bloklar arası silahlanma yarışının hızlanması

Açıklama: Almanya Fransa’dan Alsas-Loren bölgesini aldıktan sonra kendisini Fransa karşısında güvensiz hissetmeye başladı ve kendini güvende hissetmek için ittifaklar ve bloklaşmalar dönemini başlattı.

Bloklaşmanın Önemi:

 Devletler arası gerilim arttı
 Fransa ile Almanya arasında XIX. yüzyıl sonlarında başlaması muhtemel olan ikili savaş ertelendi.
 Silahlı ve birlikli tehdide dayalı zoraki savaş dönemi oluştu
 Avusturya ile Sırbistan arasında 28 Temmuz 1914’de başlayan özel savaş dünya savaşına dönüştü


Özel Nedenler

1.Almanya ile İngiltere arasında ortaya çıkan siyasi ve ekonomik rekabet

Açıklama: Özel sebepler arasında en etkili sebep bu sebeptir. Sömürgeleri kendi topraklarının 104 katına çıkan İngiltere Almanya’yı sömürgeleri için bir tehdit unsuru olarak görüyordu. Almanya’nın İngiltere aleyhine büyümek istemesine rağmen; İngiltere mevcut durumunu korumak istiyordu.

2.Fransa’nın Sedan Savaşı sonucunda Almanya’ya kaptırdığı Alsas-Loren bölgesini geri almak istemesi
Açıklama: Almanya 1871 yılında, taş kömürü yönünden zengin olan Alsas-Loren’i Sedan Savaşı ile Fransa’dan almıştı.

3.Boğazları ele geçirip sıcak denizlere inmek isteyen Rusya’nın Almanya ve Avusturya–Macaristan’ı etkisiz hale getirme düşüncesi
4.Rusların Slavları birleştirme (Panslavizm) politikasının Avusturya-Macaristan’ı etkilemesi (Slav-Germen çatışması)
5.Rusya’nın Balkanlara yönelik politikası Balkanlar üzerinde Orta Doğu’ya açılmak isteyen Almanya’yı tedirgin ediyordu.
6.Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya’nın yeni sömürgeler ele geçirmek ve Akdeniz’de etkili olmak istemesi.
Açıklama: İtalya Ak Deniz’e yönelik emelleri için Avusturya ile karşı karşıya geliyordu ki bu durum İtalya’nın I. Dünya Savaşı başladıktan sonra Almanya’yı terk ederek İngiltere’nin yanına geçmesinde de etkili oldu.
7.Dini ve kültürel yayılma yarışı
Açıklama: Sömürgeci devletler sömürmek istedikleri bölgelerde öncelikle dinlerini ve kültürlerini yaymaya çalışıyordu
8.Hanedanlar arası mücadeleler
Devletlerarası bu çıkar çatışmaları sonucunda Avrupa bloklara ayrılmıştır.
1883’te Almanya, Avusturya-Macaristan,ve İtalya arasında üçlü ittifak(bağlaşma devletleri) kurulmuştur. Savaş başladıktan sonra kendine Anadolu’dan pay verilen İtalya bu gruptan ayrılmış ancak bu boşluk Osmanlı Devleti ve Bulgaristan’ın ittifak bloğuna katılmasıyla doldurulmaya çalışılmıştır.

1907’de ise İngiltere, Fransa ve Rusya arasında Üçlü İtilaf (Anlaşma Devletleri) kurulmuş bu gruba daha sonra Japonya, Sırbistan, Romanya, Belçika, Portekiz, Brezilya, ABD ve Yunanistan gibi devletler de katılmıştır.

NOT: I.Dünya Savaşı’nda Danimarka, Norveç, İsveç, İsviçre ve İspanya tarafsız kalmıştır.
NOT: I. Dünya Savaşının başlama sebepleri arasında Osmanlı’yı paylaşma düşüncesi yoktur.
NOT: Osmanlı, ABD, Yunanistan, Bulgaristan, Japonya ve Romanya savaşın başlangıcında etkili olmamıştır.

Savaşın Başlaması
Avusturya Veliahtı’nın Bosna-Hersek ziyareti sırasında öldürülmesi savaşın başlaması için bir kıvılcım olmuştur. Bu olaydan sonra Avusturya Sırbistan savaş açmıştır. Bunun üzerine Rusya Sırbistan ,Almanya’da Avusturya’nın yanında yer almış ve İngiltere Fransa’nın da devreye girmesiyle 1.Dünya savaşı başlamıştır.
1.Dünya savaşının başlamasıyla Japonya’da savaşa girmiş,Uzak doğudaki Alman sömürgelerini ele geçirerek kısa süre içinde amacına ulaşmış ve savaştan çekilmiştir.
İttifak Grubu(Bağlaşma):
1-Avusturya-Macaristan İmparatorluğu,
2-Almanya,
3-İtalya ( İtalya savaş başlamadan önce İttifak grubundaysa da savaş başladıktan sonra; Avusturya ile çıkarları çatıştığı, Almanya’dan beklediği başarıyı bulamadığı, isteklerine İtilaf bloğunda ulaşacağına inandığı ve Gizli Antlaşmalarla kendisine yapılan teklifleri cazip bulduğu için 1915’den itibaren İtilaf bloğuna geçmiştir.)
4-Osmanlı Devleti
5-Bulgaristan (Bulgaristan’ın savaşa girmesi ile Almanya ile Osmanlı arasında kara bağlantısı kurulmuştur.)

NOT: Balkan Savaşları Osmanlı ile Bulgaristan’ı I. Dünya Savaşına sokan ortak sebeptir.

İtilaf (Anlaşma) Grubu:

1-İngiltere
2-Fransa
3-Rusya
4-İtalya
5-Japonya
6-Sırbistan( Savaştan sonra Yugoslavya çatısı altında siyasi varlığı sona erdi)
7-Romanya( Rusya’nın baskıları ve Avusturya topraklarındaki emellerinin bir sonucu olarak savaşa girdi)
8-Belçika ( Almanya’nın Fransa’ya saldırırken Belçika üzerinden geçmesi Belçika’yı savaşın içine çekti.)
9-Karadağ (Savaştan sonra Yugoslavya çatısı altında siyasi varlığı sona erdi.)
10-Yunanistan (Savaşın başlangıcında, gidişatında ve sonucunda önemli bir etkisi olmayan Yunanistan savaşa en son katılan devlettir.)
11-Portekiz
12-ABD (ABD Almanya’nın ticaret ve yolcu gemilerini batırması ve ABD ile arasında gerginlik bulunan Meksika ile işbirliği yapması üzerine 2 Nisan 1917’de savaşa katıldı. ABD'’in savaşa girmesiyle savaşın dengesi itilaf lehine bir şekil aldı. Savaşın başlangıcında etkili olmayan ABD savaşın sonucunda etkili olmuştur. ABD savaşa girerken Vilson Prensiplerini yayınladı. ABD’nin savaşa girmesi savaşın süresinin kısalmasında, savaşın İtilaf Devletleri lehine sonuçlanmasında, Rusya’nın savaştan çekilmesinden dolayı oluşan boşluğun doldurulmasında etkili oldu. ABD savaşa girmekle tarafsızlık politikasını da bozmuş oldu.)
13-Brezilya

Almanya’nın Osmanlı Devletini yanına çekmek istemesinin nedenleri:
Osmanlı Devleti’nin jeopolitik konumundan faydalanarak;
►Savaşı Orta Doğu’ya kaydırarak Avrupa’da rahatlamak
►Rusya’nın dikkatini Avrupa dışına çekmek
►İngiliz sömürge yollarını kesmek
►Rusya ile İtilaf devletlerinin bağlantılarını kesmek

Osmanlı’nın halifelik gücünden faydalanarak;
►Sömürgelerdeki Müslümanları İngiltere ve Fransa’ya karşı kışkırtmak
►Rus hakimiyeti altında yaşayan Müslüman Türkleri Rusya’ya karşı kışkırtmak
Açıklama:Çok iyi teçhiz edilip hazırlandığı takdirde Osmanlı ordusunun savaşabileceğine inanan Almanya’nın gerek bu beklentisini gerekse Osmanlı’nın jeopolitik durumuna yönelik olan beklentisi büyük oranda gerçekleşti. Fakat Almanya, halifelik müessesesinden umduğunu bulamadı.

NOT: Almanya Osmanlı’ya ait olan Musul-Kerkük petrollerinden de faydalanmak istemiştir.

Osmanlı Devletinin Savaşa Katılma Nedenleri:
1. Son dönemlerde kaybettiği toprakları geri almak.(Mısır, Libya, On İki Ada, Ege Adaları, Balkan toprakları)
2. Siyasi yalnızlıktan kurtulmak (İtilaf grubu savaş esnasında Osmanlı’nın yükünü çekmemek ve Rusya’yı küstürmemek için Osmanlı’yı yanlarına almamışlardır.)
3. İttihat ve terakkinin Alman hayranlığı ve Alman desteğiyle ülkenin kalkınabileceği düşüncesi( Berlin Antlaşmasından sonra Osmanlı Devleti Almanya’ya yaklaşmaya başlamış; Balkan Savaşlarından itibaren İttihat Terakki Partisinin Almanya’dan reform aktarma düşüncesi ile Osmanlı’nın Almanya’ya yaklaşması daha da artarak İttihatçılarda Alman hayranlığına sebep olmuştur.)
4. Kapitülasyonlar ve dış borçlar nedeniyle artan İngiliz Fransız baskısından kurtulmak.
5. 2 Ağustos 1914’te Almanya ile gizli bir antlaşma yapılması
6. 19 Ağustos 1914’te Bulgaristan’la bir dostluk antlaşması imzalanması
7. Turan imparatorluğu kurma fikri (Enver Paşa Osmanlı bayrağı altında bütün Türk dünyasını birleştirmeyi hayal ediyordu. Osmanlı Devleti’nin bütünlüğünü koruyamadığı bir dönemde Turancılığın düşünülmesi İttihatçıların hayalciliğini gösterir)
8. Almanya’nın savaşı kazanacağına inanılması
9. Yunan Megola İdeasını sonuçsuz bırakmak
10. Almanya ile gizli ittifak yapılmış olması

Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girmesi:
İngilizlerden kaçan Goben ve Breslav adlı Alman gemileri Osmanlı Devletine sığınmıştır. Osmanlı Devleti bu gemileri aldığını açıklamış ve gemilere Yavuz ,Midilli isimlerini vermiştir. Ancak bu gemilerin Rusya’nın Sivastopol ve Odessa limanlarını bombalamaları üzerine Osmanlı Devleti savaşa girmek zorunda kalmıştır.
Rusya,İngiltere ve Fransa Osmanlı devletine savaş açınca Osmanlı Devleti karşılık vermiş ve 14 Kasım 1914’tde Kutsal Cihat ilan edilmiştir.

Osmanlı devletinin savaşa girmesiyle:
1. Yeni cepheler açılmıştır.
2. Savaş daha geniş alana yayılmış ve uzamıştır.
3. Almanya ve müttefikleri avantaj sağlamıştır.
4. İngiltere 1878’de üs olarak yerleştiği Kıbrıs’ı kendi topraklarına kattığını açıklamıştır.
5. Savaş Orta Doğu’ya kaymıştır.
6. Almanya Avrupa’da rahatladı
7. Gizli antlaşmalar gündeme geldi
8. İngiliz sömürge yolları tehlike altına girdi
9. Rusya’nın İtilaf devletleri ile bağlantısı kesildi

Osmanlı’nın Savaş Öncesi Durumu:

1. Osmanlı Devleti İttihat ve Terakki Partisi tarafından yönetilmektedir.
2. Ordu Almanya’nın desteği ile modernize edilmeye çalışılmaktadır.
3. Suriye, Filistin, Irak, Lübnan ve Hicaz Osmanlı’nın elindedir.
4. Ege Adalarının durumu muallaktır.
5. On İki Ada halâ İtalya’nın elindedir.
6. Kıbrıs İngiltere’nin elindedir.
7. Balkan Savaşlarından çıkan Osmanlı Devleti savaşa hazır değildir.

İtilaf Grubunun Osmanlı’nın Savaşa Girmesini İstememe Nedenleri:
 Savaşın alanının genişlemesi
 İngiliz sömürge yollarının tehlikeye girmesi
 Rusya ile İtilaf devletlerinin bağlantılarının kesilecek olması
 Şark meselesinin karışık bir ortama gelecek olması
 Sömürgelerdeki Müslümanların İngiltere ve Fransa’ya isyan edebilme ihtimali

I. DÜNYA SAVAŞINDA OSMANLI DEVLETİ
 Trablusgarp ve Balkan savaşlarından yıpranmış olarak çıkan Osmanlı Devleti savaşın başında tarafsızlığını ilan etmiş,Boğazları kapatmış, seferberlik ilan etmiş(Seferberlik ilanı devletin savaşa sokulacağının bir habercisidir.) kapitülasyonları da tek taraflı olarak kaldırmış; ayrıca meclisi tatil etmiştir.
 Kapitülasyonların kaldırılmasına en büyük tepki Almanya ve Avusturya-Macaristan’dan gelmiştir. İtilaf devletleri ise topraklarını paylaşmayı düşündükleri Osmanlı Devleti’nin ittifak tekliflerini kabul etmedikleri gibi kapitülasyonların kaldırılmasına da önemli bir tepkide bulunmamıştır.
 İttifak teklifi İngiltere ve Fransa tarafından reddedilen Osmanlı Devleti Almanya’ya daha fazla yakınlaşmıştır. Almanya’da bu durumu değerlendirerek Osmanlıyı kendi yanına çekme gayretini artırmıştır.
 Savaş başladıktan sonra İngilizlerin önünden kaçan Goeben ve Breslav isimli Alman gemilerini Osmanlı uluslar arası hukuka aykırı olmasına rağmen Marmara’ya aldı. Bu gemilerin İngilizler’in Osmanlı’dan parasını aldığı halde, Osmanlı siparişi olan Sultan Osman ve Reşadiye gemilerine karşılık satın alındığı bildirildi. 11 Ağustos 1914’de meydana gelen bu olay halka da kabul ettirildi. Fakat halk devletin savaşa gireceğinden habersizdi.
 İtilaf devletleri, Osmanlı Devleti’ne, Alman deniz askerlerini Almanya’ya geri göndermesi şartıyla kapitülasyonları kaldıracaklarını ve para yardımında bulunacaklarını bildirdiler. Osmanlı bu önerileri kabul etmedi.
 16 Ağustos 1914’de Yavuz ve Midilli adları verilerek Türk bayrağı çekilmiş olan Alman gemileri, Enver Paşa’nın emri ile Alman komutan Amiral Souchon komutasında Kara Deniz’e çıkarıldı. Bu gemiler 28-29 Ekim 1914 gecesi Rusya’nın Odessa ve Sivastopol limanlarını bombaladılar. Rusya bunun üzerine Osmanlı’ya 1 kasım 1914’de savaş ilan etti. Osmanlı resmi tarafsızlığını 12 Kasım 1914’e kadar korudu. Bu tarihte ise Rusya’ya savaş ilan etti.
OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞTIĞI CEPHELER

KAFKAS CEPHESİ:
Cephenin Açılma Sebepleri:

►Başlamış olan Rus taarruzunu durdurmak
►Bakü petrol bölgelerini el geçirme düşüncesi
►Orta Asya Türk dünyası ile irtibatlaşarak Rusya’yı zor duruma düşürmek
►İngiltere’nin Hint sömürge yollarını kesmek
►Enver Paşa’nın Turan imparatorluğu fikri
►Almanya’nın telkinleri

1 Kasımda harekete geçmiş olan Rus birliklerine karşı Osmanlı 22 Aralıkta harekete geçti. Osmanlı’nın Ruslar karşısında Azapköy ve Köprüköy savaşlarında kazandığı başarılar geçici oldu. Bölgeye yazlık elbiselerle gönderilen ve yardım getiren geminin Ruslar tarafından batırılmasından dolayı desteksiz kalan Osmanlı askeri Rusya’nın teknik üstünlüğü ve Sarıkamış’ın ağır kış şartları karşısında büyük bir mağlubiyet aldı.Erzurum, Erzincan, Bitlis, Muş, Van ve Trabzon Rusların eline geçti.
Çanakkale savaşlarından sonra Kafkas cephesine XVI. Kolordu komutanı olarak atanan Mustafa Kemal Paşa 1916’da Muş ve Bitlis’i Ruslardan geri almıştır.
Rusya’da Bolşevik ihtilalinin başlaması (Ekim 1917)bu cephede Osmanlı lehine sonuçlar ortaya çıkarmış, Ruslarla Osmanlı arasında 15 Aralık 1917’de Erzincan Mütarekesi; Ruslar ile İttifak devletleri ve Osmanlı arasında ise Brest-Litovsk Antlaşması imzalanmıştır.( 3 Mart 1918)
Brest Litovsk Antlaşması(3 Aralık 1918)
Rusya Kafkas cephesini terk ederek Kars, Ardahan ve Batum’u Osmanlı’ya geri verdi.
Önemi:
►Kafkas, Galiçya, Makedonya ve Romanya cephesi kapandı
►Berlin Antlaşması ile kaybedilen Elviye-i Selase Rusya’dan geri alındı
►Osmanlı askeri yönden rahatladı
►İtilaf bloğu sarsıldı
NOT: Brest-Litovsk Antlaşmasını İtilaflar onaylamadı
NOT: Ruslar Kafkaslardan çekilince; Gümrü civarında Ermeni Devleti kuruldu.
NOT: Türkler antlaşmadan sonra geçici olarak Hazar’a kadar ilerlemiştir.
NOT: Ruslar Elviye-i Selase’de plebisit yapılmasını istemiştir.

Kafkas Cephesinin Özellikleri:
►Osmanlı’nın açtığı ilk taarruz cephesidir
►Osmanlı mağlup olduğu halde toprak kazandı
►Rusların kullanabilme ihtimalinden dolayı Bölgedeki Ermeniler 14 Mayıs 1915’de çıkarılan tehcir kanunu ile Suriye bölgesine gönderildi.

KANAL CEPHESİ:

Cephenin Açılma Sebepleri:
►İngilizlerin Hint sömürge yolarını kontrol etmek
►Mısır’ı İngiltere’den geri almak
►İslam alemini İngilizlere karşı harekete geçirmek
►Almanya’nın telkinleri
Cemal Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu İngilizler karşısında tutunamayarak Filistin’e çekilmiştir.

Kanal Cephesinin Özellikleri:
 Osmanlı’nın ikinci taarruz cephesidir
 İlk kapanan cephedir
 Türk ordusu Tih sahrasında sıcaktan kırılmıştır.
 İngilizler deniz yoluyla sömürgelerinden yardım almıştır
 Cephe 14 Ocak 1915’de açılmıştır.
 Cepheye Almanlar destek göndermiştir
 Cephenin açılmasında bölgenin jeopolitik özelliği etkili olmuştur.
 Osmanlı Araplardan beklediği yardımı alamamıştır.

IRAK CEPHESİ:

Açılış Sebepleri:
►İngilizler Hint Deniz yolunun güvenliğini sağlayarak bölgedeki Alman tehlikesini ortadan kaldırmak
►Musul-Kerkük petrollerini ele geçirmek ve Kuzeye çıkarak Rusya’ya yardım etmek

NOT: Çanakkale Cephesinin açılış sebeplerinden biri de Rusya’ya yardım etmekti.

Cephenin Özellikleri:
►İngilizler 24 Kasım 1915’de Ktesifon; 29 Nisan 1916’da Kutülamare’de Türklere mağlup olmuş ve komutanları general Towsend Türklere esir olmuştur.
►İngilizler 17 Mart 1917’de Bağdat’a girmeyi başarmıştır.

KANAL CEPHESİ:
Almanya’nın isteği doğrultusunda Mısır ve Süveyş Kanalı’nı ele geçirmek böylece İngilizlerin sömürgeleriyle bağlantısını kesmek amacıyla açılmıştır.
Osmanlı Devletinin bu cephede başarısız olması üzerine İngilizler Filistin üzerinden karşı taarruza geçmişlerdir.

ÇANAKKALE CEPHESİ:
İtilaf devletleri tarafından açılmıştır.
Açılma nedenleri:
►İstanbul ve boğazları ele geçirerek Osmanlı Devleti’ni saf dışı bırakmak
Açıklama: Savaşın alanını daraltmak ve süresini kısaltmak
►Rusya’ya askeri ve ekonomik yardım götürmek
►Savaşı kısa zamanda sonuçlandırmak
►Balkan uluslarını savaşın içine çekmek

Amaçları:
a-Osmanlı ile Almanya’nın bağlantısını kesmek
b-Rusya ile karadan bağlantı kurmak
c-Avusturya’yı Balkanlarda zor duruma düşürmek

Açıklama: İtilaflar, başarılı olunduğu takdirde, Balkan devletlerinin bundan cesaretlenerek Osmanlı ve Avusturya’dan pay almak için harekete geçe-bileceklerini zannediyordu

►Osmanlı Ordularının Kafkas ve Kanal cephelerinden çekilmesini sağlamak
►Balkanlarda yeni cephe açarak ittifak devletlerinin birbirine olan itibarını zayıflatmak.
►Kanal Cephesinin yükünü hafifletmek
►İngiliz sömürge yollarının kontrolünü sağlamak
►Osmanlı ile Almanya’nın bağlantılarını kesmek
►Rus buğdayının Avrupa’ya naklini sağlamak

İngiliz ve Fransız donanmalarının saldırısıyla 19 Şubat 1915’te denizde başlayan savaş 18 Mart 1915’de Osmanlı’nın zaferi ile sonuçlanmış (Seddülbahir ve Kumkale başarısı) 25 Nisanda başlayan kara savaşları da ittifak devletlerinin mağlubiyeti ile sonuçlanmıştır.

Açıklama: Bu başarılarda; askerlerine “Ben size taarruzu değil ölmeyi emrediyorum” diyen, XIX. tümen komutanı Mustafa Kemal’in Anafartalar, Conkbayırı ve Arıburnu’nda kazandığı başarılar etkili olmuştur.
NOT: Nusret mayın gemisinin boğaza döşediği mayınlar da Osmanlı’nın başarılı olmasında etkili olmuştur.
Sonuçları:
1. I .Dünya savaşı uzadı
2. Rusya’ya yardım götürülemediğinden dolayı Rusya’da artan ekonomik kriz Bolşevik ihtilaline zemin hazırlandı.
3. İngiltere ve Fransa itibar kaybetti ve büyük zarar gördü
4. Bulgaristan ittifak devletleri safında savaşa girdi. Sırbistan ve Yunanistan karşı savaşa giren Bulgaristan Osmanlı ile Almanya arasında kara bağlantısı kurdu. Bulgaristan Rusya’nın başarılı olarak Balkanlar’a inmesini de istemiyordu.
5. Türk ulusunun kendine olan güveni arttı. Bu güven milli mücadeleye taşındı
6. Yaklaşık yarım milyon insan hayatını kaybetti
7. Askerlerine “Ben size Taarruzu değil ölmeyi emrediyorum” diyen 19.Tümen komutanı Mustafa Kemal Paşa bu cephede kazandığı başarılarla tanınmış,generalliğe terfi etmiş ve Milli Mücadelede önder olarak kabul edilmiştir.
8. Osmanlı’nın saygınlığı arttı.
9. İngiliz ve Fransız donanmalarının da mağlup olabileceği görüldü
10. Sömürge altındaki milletler cesaretlenmiştir.
11. Yunanistan ve Romanya’nın savaşa girip girmeme konusundaki tereddütleri artmıştır.
12. İngiltere ve Fransa’nın boğazlara saldırmasını çıkarlarına uygun bulmayan Rusya boğazların kendisine terk edilmediği takdirde Almanya ile barışacağını ileri sürerek İngiltere ve Fransa’yı tehdit etmesi ilk defa gizli antlaşmaları gündeme getirdi. Yapılan antlaşma ile boğazlar bölgesi Rusya’ya bırakıldı.

Cephenin Özellikleri:
 Osmanlı’nın zaferi ile sonuçlanan tek cephedir
 İstanbul’u tehdit eden tek cephedir
 Saldırının İstanbul’u tehdit etmesi Türk milletinin savunma azmini artırmıştır
 Mustafa Kemal savaş esnasında albay; savaş sonrasında ise general olmuştur.

HİCAZ VE YEMEN CEPHESİ:

Osmanlı Devleti bu cephede kutsal yerleri korumak için savaşmış; ancak Arapların İngilizlerle hareket etmesi yüzünden başarılı olamamıştır. İngilizlerin 1917’de Akabe’yi ele geçirmeleri sonucunda bölgedeki Osmanlı hakimiyeti sona ermiştir.

Cephenin Özellikleri:
►Araplar arasında milliyetçiliğin güçlendiği ve İslamcılığın iflas ettiği görülmüştür.

NOT: Fahrettin Paşa’nın Medine savunması meşhurdur.

NOT: I. Dünya savaşından sonra Arap bölgelerinde İngiltere ve Fransa mandater sistemler kurmuştur.

FİLİSTİN VE SURİYE CEPHESİ:
Kanal harekatının başarısız olması üzerine karşı taarruza geçen İngilizler Kudüs’ü almıştır. İngiliz ilerleyişi Mustafa Kemal Paşa tarafından Halep’in kuzeyinde durdurulmuştur.
Cephenin genel komutanı Alman Liman Von Sanders idi. Mondros Mütarekesi imzalanınca; yıldırım orduları komutanlığı Liman Von Sanders’ten alınarak Mustafa Kemal’e verilmiştir. Mustafa Kemal bundan sonra bölgede savunma tedbirleri almaya başladıysa da İstanbul’a geri çağrılmıştır.

Cephenin Özellikleri:

►I. Dünya savaşı esnasında Mustafa Kemal’in savaştığı son cephedir.
►Bu cephede savaşlar sürerken mütareke oldu
►Mustafa Kemal’in mütareke sonrasında Türk ordusunu hızlı bir şekilde Anadolu’ya çekmesi, mütareke gereğince İtilaf devletlerine teslim edilmesi gereken Türk askerinin, teslim olmasını önledi ki bu askerler Kurtuluş Savaşının askeri gücünü oluşturdu.

NOT: Bu cepheye İtalyanlar be Fransızlar da asker göndermiştir.

GALİÇYA-MAKEDONYA-ROMANYA CEPHESİ:
Osmanlı Devleti bu cephelerde müttefiklerine yardım etmek ve Makedonya üzerinden geçen ve Almanya ile kara bağlantısını sağlayan demiryolunun güvenliğini sağlamak için savaşmıştır.
Osmanlı bu cephelerde Rus, Sırp, Romen ve Fransız güçlerine karşı savaşmıştır. Brest Litovsk Antlaşması ile bu cephe kapanmıştır. Bu cephe Osmanlı’nın toprakları dışında savaştığı tek cephedir.