Doğru yolun (sırat-ı müstakîm) nitelikleri üzerinde düşündüğün
zaman, onun Allah'a giden tüm yollara, tüm sebillere egemen olduğunu
görürsün. Şöyle ki, bir yol sırat-ı müstakîm gerçeğinden
barındırdığı oranda Allah'a ulaştırır. Oysa sırat-ı müstakîm kayıtsız
ve şartsız olarak mutlak şekilde Allah'a ulaştırır. Bu yüzden yüce
Allah onu "sırat-ı müstakîm" olarak nitelendirmiştir.
"Sırat", açık yol demektir. Bu kelime, "yutmak" anlamına gelen
"serete" fiilinden türemiştir. Sanki bu yol, yürüyenlerini yutuyor
Fâtiha Sûresi / 6-7 da, kendisinden ayrılmalarına, midesinden çıkmalarına izin
vermiyor gibi. "Müstakîm" ise, ayağının üzerine dikilip kendine ve
kendisiyle ilgili şeylere egemen olmak isteyen kimsedir. İşinin idaresini
ele alan kimse gibi. Sonuç itibariyle "müstakîm", durumu ve
konumu değişmeyen, demektir.
Buna göre, "sırat-ı müstakîm", izleyicisini amacına ve maksadına
ulaştırmaktan geri kalmayan hedefe ulaştırıcı yoldur. Nitekim
yüce Allah şöyle buyuruyor: "İşte Allah'a inanıp O'na sımsıkı
tutunanları, kendi katından bir rahmetin ve lütfun içine alacak ve
onları kendisine (varan) doğru bir yola iletecektir." (Nisâ, 175) Yani
bu hidayet değişmeyecek ve böylece sürüp gidecektir.
Bir ayette de şöyle buyuruyor: "Allah kimi hidayet etmek isterse,
onun göğsünü İslâm'a açar. Kimi de saptırmak isterse, onun
göğsünü, göğe çıkıyormuş gibi dar ve tıkanık yapar. Allah,
inanmayanların üstüne işte böyle pislik çökertir. İşte Rabbinin
doğru yolu budur." (En'âm, 125-126) Yani, onun değişmeyen ve hedefe
ulaştırmaktan geri durmayan yolu budur.
Bir ayette de şöyle buyuruyor: "Allah dedi ki: İşte bu, benim
üstlendiğim dosdoğru yoldur. Şüphesiz, sana uyan sapıtmışların
dışında, senin benim kullarım üzerinde zorlayıcı hiçbir gücün
yoktur." (Hicr, 41-42) Yani bu, benim değişmez yolumdur, yürürlükten
kaldırılmaz yasamdır. Bir bakıma bu ifade, yüce Allah'ın şu sözüne
çağrışım yapmaktadır: "Allah'ın kanununda bir değişme bulamazsın.
Allah'ın kanununda bir sapma bulamazsın." (Fâtır, 43)