[Medineweb]

Mantık Soruları ve Cevapları
1) Mantık kelimesinin kelime anlamı nedir?
- Mantık kelimesi Yunanca Logike kelimesinin Arapça karşılığıdır. Kelime anlamı ile logike, hem söz hem de akıl anlamlarına gelir.
2) Mantıksal düşünmenin yararı nedir?
- Mantıksal düşünme insanı doğru yola sevk eder. Düşünmenin zihinsel oluşumunu sağlar ve düşünme esaslarını kurallar olarak ortaya çıkarır.
3) Klasik mantığın sistematiğini kim hazırlamıştır?
- Aristoteles
4) Formel mantığın özellikleri nelerdir?
- İnsan zihninin işleyiş kanunları ile ilgilenir. Düşünülen nesneyi/şeyi değil; salt düşünen zihnin kendisini dikkate alır. Zihnin işleyiş kanunlarını, doğru işlemesi için gerekli kural ve şartları gösterip, doğru hükümler vermeyi ve geçerli çıkarımlarda bulunmayı öğretir.
5) Mantık ilminin gayesi nedir?
- Düşünme sırasında insanı hatadan ve açık vermekten korumak, çelişki ve tutarsızlıktan onu uzak tutmaktır.
6) Aristo’nun Organon ( ilimlere giriş) diye adlandırılan 6 kitap nelerdir?
- 1. Kategoriler, (mekulat-ı aşere)
2. Peri-ermaniyas (ibare, külliler ve önermeler)
3. Birinci analitikler (tahlilü’l kıyas)
4. İkinci analitikler ( burhan )
5. Topikler ( cedel )
6. Sofistika ( sofistik deliller - mulağata

7) Mantık ilminin faydaları nelerdir?
- Düşünme esnasında insanı hata yapmasını engeller.
Düşünme sırasında ve düşünceleri ifade sırasında ölçülü ve mutedil olmak için gerekli kuralları ve kalıpları verir.
8) Tasavvur nedir?
- Nesneyi tanımlayıcı mahiyetteki bilgilerdir.
9) Tasdik nedir?
- Hükümlü bilgidir. ( kitap bilginin en eski aracıdır) cümlesindeki bilgi sözcüğü tasdik’tir.
10) Dedüksiyon nedir?
- Zihnin tümel ve genel bir önermeden tikel veya tekil bir önermeye geçiş suretiyle yaptığı akıl yürütmeye tümden gelim/dedüksiyon denir.
11) Endüksiyon nedir?
- Tümevarım olarak da adlandırılan bu akıl yürütme biçimi bilimsel bilginin elde edilmesine yardımcı olan akıl yürütme biçimidir.
12) Aklın ilkeleri nelerdir?
- Özdeşlik (ayniyet/identity ilkesi)
Çelişmezlik ilkesi: (Adem’i tenâkuz/non-contradiction)
Üçüncü Halin Ġmkânsızlığı Ġlkesi (Middle Exclu)
Yeter sebep ilkesi (reason sufficient)

13) Aklın ilkeleri tanımın elde edilmesinde nasıl bir rol oynar?
- Mantık ilkeleri akıl için evrensellik ve zorunluluk ifade eder. Akıl bu ilkelere bağlı olarak çalışmakta ve bu ilkeler çerçevesinde çıkarımda bulunmaktadır.
14) Mantık ilmine dair meseleleri bir araya getiren sınıflandıran ve ona ilmi bir hüviyet veren kimdir?
- Aristoteles
15) Mantık ilmiyle ilgilenen ilim adamlarından birkaçını söyleyiniz.
- İbn Rüşd, Necmeddin el Katîbî, Ebu İshak el-Kindî, Ahmed b. El- Tayyib es-Serahsî, Muhammed b. Zekeriyya er-Râzî, Ebu Nasr el-Fârâbî, İbn Sinâ, Gazalî
16) İbn Sina’nın takipçileri olarak öne çıkan mantıkçılar kimlerdir?
- Behmenyâr, Ma‟sûmî, Cürcânî, İbn Zeyle, Levkerî, Îlâkî, Ömer b. Sehlan es-Savî.
17) Kavram ne demektir?
- Gerçek olsun veya olmasın bir şeyin zihindeki tasarımıdır.
18) Terim ne demektir?
- Kavramın ses ve söze bürünerek dilde vücut bulmasıdır.
19) Kavram ve imge arasında nasıl bir fark vardır?
- Kavram, zihnimizde düşünülmüş olan herhangi bir şeye işaret eder. Yani bir duygusal izlenim değil,
20) İmge ve hayal arasındaki fark nedir?
- İmge, tekil nesnenin duyusal izleniminin zihinde tasavvuruna nedir.
Hayal ise, o imgenin sonraki bir zamanda zihinde hatıra getirilmesine denir.
21) Tasavvuratın kısımlarını açıklayınız. ( ÖNEMLİ )
- Tasavvuratın 2 ana başlığı vardır. Bunlardan ilki Mebadi-i Tasavvurat ( külliyat-ı hamse), ikincisi ise Makasıd-ı Tasavvurat ( kavl-i şarih ) tır.
1.Mebadi-i Tasavvurat ( külliyat-ı hamse): Alt başlıklarını açıklayalım.
a. Delalet ve kısımları
b. Lafız ve kısımları
- Müfred – Müellef
- Külli – cüz’i
- Küllinin kısımları: Zati – Arazi
Zatinin Kısımları: Cins, Nevi, Fasıl
Arazinin Kısımları: Hassa, Araz-ı Amm
2.Makasıd-ı Tasavvurat ( kavl-i şarih )
a. Tarifin kısımları: Had, Resim
22) Tasdikatın kısımlarını açıklayınız. (ÖNEMLİ )
- Tasdikatın da 2 ana başlığı vardır. Birincisi Mebadi-i Tasdikat ( kaziyeler ), ikincisi Makasıd-ı Tasdikat ( istidlal ) tır.