[İslaminesil]

İlim Amel İhlas

İslâmiyet, üç şeyden meydâna gelmiştir. Bunlar, ilim, amel ve ihlâstır. Her mü’mine önce lâzım, birinci farz olan şey, îmânı, farzları, harâmları öğrenmektir. Bunlar öğrenilmedikçe, Müslümânlık olamaz, îmân elde tutulamaz, hak borçları ve kul borçları ödenilemez, niyyet, ahlâk düzeltilemez, temizlenemez. Düzgün niyyet edinilmedikçe de, hiçbir farz kabûl olmaz. Hadîs-i şerîfte; (Bir sâat ilim öğrenmek veyâ öğretmek, sabâha kadar ibâdet etmekten dahâ sevâbtır) buyuruldu.

İslâmiyette ilim diye, faydalı bilgilere denir. Faydalı ilim, saâdet-i ebediyyeyi elde etmeye yani ALLAHü teâlânın rızâsını kazanmaya vesîle olan ilimdir ki, bunlara, İslâm bilgileri denir. Farzları ve harâmları öğrenmek, her Müslümâna farz-ı ayındır. Fazlasını öğrenmek de, farz-ı kifâye olup, çok sevâbtır. İbâdetlerin sünnete uygun olanları faydalıdır. Bunun için, bid’atlerden sakınmak şarttır. Hadîs-i şerîfte; (Amelsiz söz kabûl olmaz. Niyyetsiz amel kabûl olmaz. Sünnete uygun olmazsa, hiçbiri kabûl olmaz) buyuruldu. Yani hiçbirine sevâb verilmez. İbâdetlerin güç, sıkıntılı olması değil, sünnete uygun olmaları lâzımdır.

Alvân Hamevî hazretleri, talebelerine ve kendisini sevenlere, ilim ile amelin berâberce yapılmasını bildirir, amelsiz ilmin insanlara yük olacağını anlatırdı. İbn-i Semmâk hazretlerine amelsiz ilimden sual edilince; “Amelsiz ilim peşinde koşanın misâli şeytandır. Kendisini makam, mevki arzusuna kaptıranın misâlî de Firavun’dur. Yâni makam korkusundan îmân etmemiştir” cevabını vermiştir.

İmâm-ı Gazâlî hazretleri, bir talebesine hitaben buyuruyor ki:
“Amelsiz ilim, insanı kurtarır zannediyorsun ve ilim sâhibi olunca, amel etmeden kurtuluruz sanıyorsun. Bu hâlinize çok şaşılır. Çünkü ilmi olan kimsenin, amelsiz kuru ilmin kıyâmette kendine zarar vereceğini, bilmiyordum, diye özür, bahâne yapamayacağını bilmesi lâzımdır. Peygamber efendimiz; (Kıyâmet günü azâbların en şiddetlisi, elbette, ilminin faydasını görmeyen âlime olacaktır) buyurmuştur.

İyi bil ki, amelsiz ilim, insanı kurtaramaz. Bunu sana bir misâl ile anlatayım. Bir kimse, dağda bir arslana rastlasa, yanında tüfeği ve kılıcı bulunsa, bunları kullanmasını iyi bilse ve ne kadar cesûr olursa olsun, bu âletleri kullanmadıkça, arslandan kurtulabilir mi? Sen de bilirsin ki, kurtulamaz. İşte bunun gibi, bir kimse ne kadar ilim sâhibi olursa olsun, bildiğine göre hareket etmezse, ilminin faydası olmaz.

Bir insan ne kadar ilim edinse, ne kadar kitâp okusa, bildiklerini yapmadıkça faydası olmaz. ALLAHü teâlânın emrettiği, beğendiği iyi şeyleri yaparak onun merhametini kazanmaz isen, rahmetine kavuşamazsın. Bir âyet-i kerîmede meâlen; (İnsan yalnız çalışmakla ve ibâdet yapmakla saâdete kavuşur) buyuruldu. Bir âyet-i kerîmede de meâlen; (ALLAHın rahmetine kavuşmak isteyenler, emirlerini yapsınlar) buyurulmaktadır. Peygamber efendimiz; (Îmân, altı şeye kalb ile inanmak, inandığını dili ile söylemek ve ALLAHü teâlânın emirlerini beğenmektir) buyurmuştur.

İnanmak ve söylemekle îmân hâsıl oluyor, ibâdet etmekle de kemâle gelip cilâlanıyor. Amelin lâzım olduğunu gösteren dahâ sayabildiğin kadar vesîkalar vardır.”

Ebû Abdurrahmân Sülemî hazretleri buyuruyor ki:
“Bizim Kur’ân-ı kerîm öğrendiğimiz, kırâat dersi aldığımız sahâbîler, okudukları on âyeti öğrenip bu âyet-i kerîmelerde buyurulan hususlarla amel etmeden başka âyet okumazlardı. Bizden sonra gelenler, Kur’ân-ı kerîm okuyacaklar, onu su gibi içecekler fakat Kur’ân-ı kerîm boğazlarından aşağıya inmeyecek.”

Ma’rûf-ı Kerhî hazretleri de; “Amelsiz Cenneti istemek ve emir olunduğunu yapmadan rahmet ummak, câhillik ve ahmaklıktır” buyurmuştur.

Netice olarak, ilim öğrenmek şarttır çünkü ilimsiz ibâdet olmaz. İlim, amel etmek, amel de ihlâs elde etmek içindir. Amelsiz ilim ve ihlâssız amel makbul değildir. İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin buyurduğu gibi:
“ALLAHü teâlâ hepimizi lâftan kurtarıp, iş yapmamızı nasîb buyursun.”


Alıntı