Cenaze Namazı
CENAZE NAMAZI
İnsan, yaratılmışlar içindeki en şerefli varlıktır (el-İsrâ 17/70). İnsanın dirisi
kadar ölüsü de saygındır, dokunulmazdır. Ölen bir Müslümanı yıkamak,
kefenlemek, üzerine namaz kılıp bir kabre defnetmek Müslümanlar için bir
farz-ı kifâyedir.
Cenazenin Yıkanması ve Kefenlenmesi
Cenazenin bir an önce yıkanıp, kefenlenip namazı kılınarak kabrine
konulması müstehaptır. Müslüman bir ölünün yıkanabilmesi için vücudunun
yarıdan fazlasının bulunması gerekir. Savaş şehitleri yıkanmaz, kanlı
elbiseleriyle defnedilir. Ebû Hanîfe’ye göre, ölü doğan çocuk organları
belirgin ise yıkanır, bir beze sarılır, ancak namazı kılınmaz, organları belirgin
değilse yıkanması da gerekmez, bir beze sarılarak defnedilir. Kural olarak
erkeği erkek, kadını da kadın yıkar (ğasleder). Yıkayıcı (ğâsil) yoksa erkeği
karısı yıkayabilir, ancak Hanefîlere göre koca karısını yıkayamaz. Bu
takdirde kocası teyemmüm ettirir. Yine, yolculuk esnasında erkekler arasında
bulanan bir kadın ölünce, kadın yıkayıcı bulunmaz ve kocası da bulunmazsa
bir başka erkek eline bez sararak veya eldiven takarak gözlerini kapatarak
kadına teyemmüm ettirir. Yine kadınlar arasında vefat eden bir erkeği
yıkayacak erkek bir kimse bulunmazsa, bir kadın eline bir bez sararak veya
eldiven ile erkeğe teyemmüm ettirir. Su bulunmadığı takdirde de teyemmüm
ile yetinilir. Henüz temyiz çağına ulaşmamış kız çocuğu bir erkek, erkek
çocuğu da bir kadın yıkayabilir. Cenazeyi yıkamak dinî bir görev olduğu için
bunun ücretsiz yapılmalısı daha uygundur. Fıkıh bilginlerinin çoğunluğuna
göre, cenaze yıkayan kişinin yıkama işini bitirdikten sonra boy abdesti
(gusül) alması müstehaptır.
Kefen ölünün bir çeşit elbisesi demektir. Ölünün elbisesi, üç parça
bezden ibarettir. Birinci parça bez (kamîs: gömlek)’in uzunluğu, boyundan
ayaklara kadar olur. İkinci parça bez ( izâr: don ve etek)’in uzunluğu ise,
baştan ayağa kadar olur. Üçüncü parça bez (lifâfe: sargı), baş ve ayak
taraflarından düğümleneceğinden ikinci parçadan biraz daha uzun olur.
Kadınların kefeni, bu üç parçaya ilave olarak ayrı bir başörtüsü ve bir de
göğüs örtüsü olmak üzere beş parça bezdir. Burada işaret edilmelidir ki,
kefenlik bez bulmakta güçlük çekiliyorsa, iki parça bezle (izâr ve lifâfe)
yetinilir. Bu durumda kadınlara bu iki parça beze ayrı bir başörtüsü ilave
edilir. Çok zarurî yokluk durumlarında ise, erkek olsun kadın olsun cenaze
bir parça kefen bezi ile sarılır. Henüz bülûğ çağına ulaşmamış çocukların
kefenleri, bir veya iki parça olabilir. Ancak büyükler gibi üç parça olması
daha iyidir. Kefen olarak kullanılacak bezin beyaz olması tercih edilir. Bu
bez ne çok üstün vasıflı ve ne de çok zayıf ve alelâde bir bez olmalıdır.
Kefenlik bezin vasıfları, ölünün hayatta iken giydiği elbisenin niteliğine
uygun olmalıdır. Savaş şehitleri kefenlenmez, kefen olmaya elverişli olmayan
elbiseleri çıkarılıp, geri kalan kanlı elbiseleriyle defnedilir. Ancak na’şı
örtmede bu elbiselerin yetersizliği varsa tamamlanır; na’şın elbisesiz ve
çıplak olması halinde ise, cesedi tamamen örtecek şekilde kefenlenir.