Borçlu Kimse Ölürse Borcunu Kim Ödemelidir?
Borçlu olarak ölen kimsenin borcu, sermayesi tamamen bitinceye kadar ödenir.
Göklerin ve yerin gerçek mîrâsı Allah’ındır. (Âl-i İmrân Sûresi,3/180) Hiçbir mal, hiçbir kimseye kalıcı değildir. Mal elimizde bir emânetten ibârettir. Biz gideriz; malımız mîrâs kalır. Dağılımı bile mesele olur. Geride kalanlar hakkı gözetirlerse ne âlâ? Aksi takdirde bir dizi kul hakkı, önüne geçilmez bir biçimde gündemimize oturur.
Ölüm hak, mîrâs helâldir. Fakat hakça bir dağıtım olmak şartıyla. Ölen kişinin geride bıraktığı maldan kimlerin hak sahibi olduklarını bizzat Kur’ân belirlemiştir.
Ölen kimsenin geride bıraktığı malın tamamına—para, mücevher, menkul, gayr-i menkul, mülk, arazi, araba ne varsa—“tereke” denir. terekeden;
1- Önce ölen kimsenin teçhiz ve tekfin masrafları, yani kefeninden defin işlemine kadar yapılan masraflar karşılanır.
2- Sonra varsa borçları terekeden ödenir. Borçlar açık senetli veya şahitli olabileceği gibi, senetsiz ve kul hakkını gerektiren türden de olabilir. Araştırılır ve terekeden ödenir.
3- Daha sonra varsa vasiyeti karşılanır.
4-Bundan sonra mîras hükümleri Kur’ân, Sünnet ve İcmâ-i ümmetle; ölen kişinin, geride kalan yakınları üzerine hak olmuştur.
Eğer borçlu olarak ölen kimsenin hiçbir şeyi yoksa, yapılacak bir şey yok demektir. Çünkü, zengin de olsa borucunu ödemek varisleri için zorunlu bir görev değildir. Oğlu dahi olsa bunu ödemek zorunda değildir. Varisler veya başkası sterlerse bunu öderler. Ödedikleri takdirde hem sevap kazanırlar hem de vefat eden borçtan kurtulmuş olur.
Başkası için kendini borçlu duruma düşüren ve onunla Allah’ın huzuruna giden biz insanların durumu gerçekten acınacak bir haldir.
Sorularla İslamiyet Editör