[Nemli_Gözler]

ANKARA UNIVERSITESI ILAHIYAT FAKULTESI DİN BİLİMLERİ ünite özetleri

Ünite 1

√ Doğumdan ölüme kadar karşılanan ve yaşanan bir olay dini-manevi bir niteliğe bürünebilmektedir. Evlenme, doğum ve ölüm vs.

√ Din: günümüzde ilgi çekici gelişmelere ve olaylara konu olmaktadır. Bunun en önemli nedeni ise, dini gelişmelerin “artık din, birey ve toplum açısından önemini yitirdi” denilen bir dönemde yaşanıyor olmasıdır.

Din: insanın doğal yapısındaki derinliğinden içinden gelen yüceltme ve bağlanma duygusunun zorunlu bir şekilde yaşama yansıyarak bağlanmanın imana, yüceltmenin eyleme dönüşmesidir.

√ Din ve dinimsi inançlar (büyü, tılsım) bazı araştırmacılar tarafından insani iyimserliğin kurumsallaşmış bir ifadesi olarak değerlendirilmektedir (malinowski)

Din psikolojisinin konusu: bireylerin yaşamlarında karşılaştıkları olayları, derinden kopup gelen yüceltme ve bağlanma duygularının da yönlendirmesiyle, kutsal olduğuna inandığı varlığa dayanarak ortaya koyduğu eylemleri, davranışları, derin duygu ve tecrübeleri açıklamayı amaç edinmiş bir disiplindir.

Dinin Boyutları:

1-İnanç Boyutu: bireyin mensup olduğu dinin inanç esaslarını içine almaktadır.

2-uygulama Boyutu: Bir takım ibadetler, dua vs. bu boyuta dinin davranış boyutu da denmektedir.

3-Dini tecrübe boyutu: Bireyin dini hayatının içsel ve duygusal yönüdür. (mesela; bir madette duygulanmak yada Allahın ismini duyduğu zaman ruh halinin değişmesi gibi) gösterdiği heyecanları ve duyguları içermektedir.

4-Etki Boyutu: Bireyin sahip olduğu inançların yaşamının diğer alanlarına ne ölçüde yansıdığını ifade etmek üzere kullanılmaktadır.

Din Psikolojisinin cevap aradığı sorular:

1-Din ve Allah inancının bireylerde ortaya çıkışı, gelişmesi ve değişmesi nalsı olmaktadır?

2-Bireylerin genel anlamda dine yönelik düşünce, tutum ve davranışları nelerdir ?

3-Bireylerin sahip oldukları dini tasavvurların nitelikleri nelerdir.?

4-İnsanlar niçin bir başka dine ilgi duyarlar, din değiştirmenin psiko-sosyal dinamikleri nelerdir?

Din Psikolojisi: dini hayatı bütün derinliği ile kavrayarak analiz etmek, incelemek ve elde ettiği sonuçları diğer psikolojik olaylarla olan ilişkileri çevçevesinde açıklığa kavuşturmak durumundadır.

√ Din Psikolojisi;teoloji ile psikoloji arasında yer alan sahada bulunmaktadır.

√ Din Psikolojisi, psikolojinin diğer dalları ile de (kişilik psikolojisi, çocuk ve gençlik psikolojisi, sosyal psikoloji, yetişkinlik ve yaşlılık psikolojisi gibi) yakın bir diyalog içerisindedir.

√ Kuranın işaret ettiği Din Psikolojisi açısından da önemli olan insanın en temel özelliği, Allaha veya ilahi varlığa inanma ve yönelme eğilimidir,

W.Wundt: Çağdaş psikolojinin bir anlamda miladı olarak kabul edilen Leipzig ünv. Labavatuarın ve Psikoloji enstitüsünün kurucusudur, sadece modern psikolojinin değil, aynı zamanda da din psikolojisinin de kurucusudur. Ona bu payeyi hak ettiren şey on ciltlik MİLLETLER PSİKOLOJİSİ isimli kitabıdır.

G.Stanley HALL: Amprik metoduna katkılarıyla dikkat çekicidir, başlattığı çocuk ve gençlik psikolojisi araştırmaları kapsamında ergenlik dönemindeki gençlerin dini davranışlarını incelemiştir.

William James : Dini Tecrübelerin çeşitliliği adlı kitabında dinin ruhi bir yaşanış olduğunu ileri sürmektedir, ona göre dini tecrübede esas olan her türlü kültürel tezahürlerinden ziyade inanç, örf, adet, gibi dinin her birey için taşıdığı anlam, bir başka ifade ile her bireyin iç dünyasına yansıyan sübjektif yönüdür, Din Psikolojisinin temel konusu Bireyin dinsel tecrübesidir. Bu tecrübede en önemli boyut duygu boyutudur, duygunun dinin ilk ve en temel kaynağı olduğunu vurgulamıştır.

Freud; Tarihten edebiyata kadar hemen her alandaki düşünceyi etkilemiştir. Psikodinamik bakış açısı, kişilik yapısında yer alan bilinçdışı eğilimleri, dinin anahtar belirleyicileri olarak vurgulamaktadır, kişinin güvenlik ve huzur arayışı, baba, cennet, bağışlanmak gibi dini semboller, freudun görüşlerinde göze çarpan yönleridir.

Jung : bilinçaltı dinamiklere yer vermiştir, insan türünün ortaklaşa sahip olduğuna inandığı kolektif şuuraltında bir tanrı arketipi varsaymaktadır, Tanrı inancı, bireyin doğuştan getirdiği söz konusu psişik işlevi karşılamaktadır ve bireyin gerilimden kurtararak rahatlatmaktadır. İnanan insanın bilinçaltında var olan söz konusu tanrı arketipinin de zorlamasıyla içten gelen samimi bir bağlanma ve teslimiyetle inandığı ilahi kuvvete bağlandığını ileri sürmektedir, yine inanan kimse, yüce, kudretli, yaşatıcı ve koruyucu olarak kabul ettiği tanrısına karşı itaat, güven, sevgi, korku gibi duygularla ve dua, ibadet ve başka faaliyetleriyle kulluğunu göstermeye çalışır.

√ Freud ve Jung; Bugün din araştırmaları alanında Klasik Kuramlar olarak anılmaktadır.

√ Ülkemizde Din Psikolojisi üzerine “Dini Ruhiyat” başlıklı yazılan ilk çalışma Hilmi Ziya ÜLKEN e aittir. Din psikolojisi başlığını taşıyan ilk kitap ise Bedi Ziya Egemen tarafından yazılmıştır.

√ Din Psikolojisinin bir bilim dalı olarak ülkemizde tanınmasına katkıda bulunan ilahiyatçı Neda Armaner dir.

Metot: Bilimsel niteliğe sahip araştırmalarda uyulması gereken ilkelerinde ışığı altında takip edilecek yoldur, bu yolda iki temel çizgi vardır, biri teori, diğeri ise bilgi toplama teknikleridir.

Teori (kuram): olgular arasındaki ilişkileri açıklayan kavramsal bir sistemdir.

Varsayım: Doğruluğu ve geçerliliği peşinen kabul edildiği için test etmeye ihtiyaç duyulmayan, doğrudan düşünce sisteminin temelini oluşturan esasları ifaden eden önermelerdir, bilimsel araştırmaların konusunu teşkil eden hipotezlere de kaynaklık ederler,

Denence : Denenmek, yani test edilmek üzere doğrulukları geçici olarak kabul edilen genellemelerdir, kesin bir şey ifade etmezler,

Örnek varsayım: insan tabiatüstüne ve onun içinde var olan nesnelere inanma eğilimindedir.

Denence: yaşamı etkileyen (doğal felaket, hastalık vs) olaylar karşısında bireyler tabiat üstü kavramlara (Allah, şeytan, cin) gibi yönelirler.

Veri toplama Teknikleri: uygun metot seçildikten sonraki konu araştırma teknikleri yani veri toplama araçlarıdır.

1-Anket :insan davranışlarını konu alan ve betimlemeye ve açıklamaya çalışan sosyal bilimlerde, en yaygın kullanıma sahip veri toplama tekniğidir. Bireylerin farklı konulara ilişkin duygu, düşünce, bilgi ve tecrübelerini tespit ederek anlamak amacıyla belli kurallar çerçevesinde hazırlanarak soru biçiminde düzenlenen yazılı formlardır. Bireysel özelliklerin (fikir, inanç, tutum) öğrenilmesinde en uygun yol olarak kabul edilmektedir.

2-Mülakat (röportaj) : Konunun derinlemesine bilgi almayı gerektiren bir nitelik taşıması, cevaplayıcıların küçük yada ileri yaşlarda olmaları yada okuma yazma bilmemeleri durumunda soruların kişilere sözlü ve çoğunlukla yüz yüze yöneltilerek cevap alınan bir veri toplama tekniğidir.

3-Kişisel Dokümanların Tahlili: Din psikolojisinde, özellikle dini tecrübelerin araştırılmalarında sıklıkla başvurulan kişilere ait özel dökumanlardan faydalanarak bir tekniktir.

√ Temsil gücü olan bir örnek grubun belirlenmesi işlemi, örnekleme teknikleridir.

√ Bilimsel bilgiye ulaşmanın iki temel yöntemi vardır, gözlem ve deney

Gözlem: bilime konu olabilecek bir olayı, dışarıdan herhangi bir müdahalede bulunmaksızın olduğu gibi belli bir plana göre incelemek ve tespit etmektir.

Deney: deney sırasında laboratuar ortamında gerçekleştirilirse müdahale imkanı verdiğinden deney metoduna kontrollü gözlem de denir.