ÜNİTE 4 EHL-İ SÜNNET VE’L CEMAAT
-Sünnet:Sözlük anlamı ‘yol,gidiş,adet’ -Sünnetullah:Allah ın değişmez kanunları
-Sünnetin zıddı :Bid’at
-Cemaat:Sözlükde;Toluluk,insan grubu Istılahda;İslam ümmetinin çoğunluğu
-Cemaatin zıddı:Tefrika -Ehli sünnete mensup:Sünni
1-Ehl-iSünnet ve’l Cemaat terkibini ilk kim kullanmış?
-Ebu’l-Leys es-Semerkandi ; Şerhu’l-Fıkhi’l-Ekber kitabında kullanmış.
(Ehlü’s-Sünne vel Cema’a olarak kullanmış)
*Ehl-i Sünnet tabirini Hasan el-Basri çok daha önce kullanmış.
2-Ehl-iSünnet ve’l Cemaat kullanılmadan önce kullanılan terimler?
-Ehl-i Hadis,Ehli Eser,Ashabı Hadis,Ashabı Eser,Sünni
3- Ehl-iSünnet ve’l Cemaat ?
-Hz.Peygamberin sahabenin ve onların yolunu takip eden ilk nesillerin inanç sahasındaki görüş ve tercihlerini benimseyip izleyen geniş kesimlere verilen isimdir.
Sünnet;Hz.Peygamber ve sahabe , cemaat; müslümanların çoğunun siyasi birliğine referanstır.
4-Ehli Sünnetin doğuşunu hazırlayan olaylar?
-Hz. Peygamberin vefatından sonra fitne hadiselerinin ortaya çıkması ,Hz.Osman ın şehit edilmesi ve sonrasında yaşanan olaylarkafalarda soru işareti oluşturmuştu.
Ölen ve ölenin Allah katındaki durumu? İnsan kaderine mahkummudur?Büyük günah? vb. Sorular ve farklı cevaplar fırkalaşmalara neden olmuş.Müslümanları bir arada tutacak ve tefrikayı engelleyecek mutedil fikirlere ihtiyaç vardı. Bu dönemde mevcut iktidarın yanında olan yada karşısında olmayanları tanımlayan siyasi kavramdı ehli cemaat.
5-Cemaat yılı?
-Hz.Hasan ın iktidarı Muaviye ye bıraktığı 41.Hicri yıl.
6-Ehli Sünnetin kendileri için kullandığı isimler ve anlamları?
Ehli Sünnet :Hz. Peygamber in uygulamalarına ve sözlerine sıkı sıkıya bağlı olanlar
Ehli Cemaat:Topluluk taraftarları (ehli sünnetin en çok kull)
Sevad-ı Azam:Çoğunluk Müslümanlar (73 fırka hadisinde geçer-büyük kalabalık)
Fırka-ı Naciye : Kurtuluşa eren grup (73 fırka hadisinde geçer)
Ehli hak ve Ehli Hüda:Hak ve hidayet taraftarları
7-Mualiflerinin Ehli Sünnet e kullandıkları isimler,anlamları?
-Sıfatıyye:Mutezile Allah’ın ,kadim sıfatlarını kabul etmeleri seb. sıfatçılar anlamında.
-Müşebbihe:Haberi sıfatları hakiki anlamlarında zat a ait birer gerçeklik olarak ispat ettikleri için;
-Mücessime:Allah ı cisim sayanlar anlamında;,
-Mücbire:Allah ın aleme müdahalesini gerketiren sıfatları kabul ettiklerinden, kula kısıtlı irade hürriyeti verdikleri,için;
Haşviyye:Allah ile mahlukatı arasında kaba benzetmeler yaptıkları için;
Nasıbi:Şia tarafından Hz.Ali ve Ehli Beyt i ümmetin tayin edilmiş lideri saymadıkları için ; mualifleri tarafından bunlar daha çok Ehli Hadis için kullanılmıştır.
***Ehli Sünnet vel Cemaat tabiri sadece bir mezhep için değil,ifade fıkıh ve kelam mezhepleri ve mutedil tasavvufi gruplarıda kapsar.
8-Ehl-iSünnet ve’l Cemaati oluşturan alimler?
-Hasan el Basri , Ebu Hanife ve cumhur alimler denilen;Malik b.Enes,Muhammed b.İdris es-Şafi , Ahmet b.Hanbel
9-Selef ve halef arasında köprü vazifesi kuran alimler?
-İbn. Küllab el-Basri , Haris el-Muhasıbı,Ebü’l Abbas el-Kelanisi
10-Hasan el-Basrinin oluşumdaki rolü?
-Emevilere yazdığı mektupta fitneye yıl açan olaylardan sakınılması gerektiğini öğütlemiş,hatta Hz.Ali yi bilehatalı bulmuş.
-Büyük günah sahibini İslam dairesinde görür ve insanın fiillerinde kaderin belirleyiciliğini (cebir) red eder.
11-Ebu Hanife nin görüşleri?
-Allah sayı yönünden değil ortağı olmadığından birdir.
-Peygamberlerin hepsi günahlardan,küfür ve çirkinliklerden münezzehtir.
-Peygamberlerden sonra en üstün insanlar sırasıyla:Ebu Bekir , Ömer b.Hattab,Osman b.Affan,Al,b.Ebi Talib tir.
-Helal saymamak kaydıyla büyük günah işlemek küfür sayılmaz.
-Müminin kafir olmamakla birlikte fasık olması caizdir.
-Nebilerin mucizeleri,velilerin kerametleri haktır.
-Allah (cc) Ahiret te görülecektir.
-İman dil ile ikrar ve kalp ile taktirledr.
-Peygamberlerin şefaati haktır.
-Kıyamet ve hesap haktır.
12-İmam Malik ekolünün oluşumu?
-Nebevi sünneti esas alarak ekolünü oluşturmuş.(Hicaz bölgesinde)
13-Muhammed b.İdris eş-Şafi sünneti nasıl yorumlar?
-İlham değerinde ilahi bir vahiydir.Kur’anda ‘kitab’ ile birlikte zikredilen ‘hikmet ‘terimini sünnetid iye te’vil etmiş ve Rasulullah a itaati Allah a itaat kabul etmiş.
14-Mihne olayı ?
Mutezile yanlısı devlet adamlarının Ahmet b.Hanbel gibi sünni din adamlarına işkence ve baskısı.
15-Ahmet b.Hanbel in görüşü?
-Ekolünü tamamen hadis metinlerine dayandırarak,aklın yol göstericiliğini tamamen bir kenara bırakmıştır.
16-Ehli Sünnet tarihinde 4.asır neden önemli?
1-Ebu Hasan el-Eşari Mutezileden ayrılmış,kendi kelam ekolünü kurmuş
2-Hanefi ekolün inanç esaslarını sistemleştiren Ebu Mansur el-Maturidi Maveraünnehir de ekolünü yaymaya başlamış.
17-Ehli Sünnette bütünleşmeyi sağlayıp,Ehli Sünnet çatısını çatanlar?
-4. ve 5. asırda yazdıkları Mezhepler tarihi kitaplarıyla Abdülkahir Bağdadi ve Şehristani.
18-Sünni bünye usülleri?
-Ehli Sünnet-i Hassa ve Ehli Sünnet-i Amme
19-Selefiyye?(2.-4.asır)
-Sahabe ve tabiun neslini takip eden fukaha ve muhaddislerin yolu.Bunlara sünnet yolunda oldukları ve selefin ittifa etmediği konulara girmediklerinden
Ehli Sünnet-i Hassa , hadis merkezli düşündükleri ve hadisleri toplayıp hazırlamaya çalıştıklarından
Ehl-i Hadis denmiş.İtikad iamamı
Ahmet b.Hanbel dir.
20-Halefiyye?
-Sadece nakle bağlı kalmayıp aklıda önemseyen çizgidekilere
Ehli Rey ,sünniliğin büyük bölümünü etkilediklerinden
Ehli Sünneti Amme ,Selefıyyeden daha sonra oluşup geliştiklerinden
Halefiyye denmiş.(Hanefi ile başlar Maturidi,Eş’ari canlandırmış)
21-Muhaddis ve Ashabı Hadis arasındaki fark?
-Muhaddis sadece rivayete ve ravilerin hallerini bilen kimse; Ashabı Hadis ise, haberle istidal yapabilen ve ondan ahkam çıkarma usulüne bilen kimsedir.
22-Ashabı hadis tabakaları?
-Malikiyye,Şafiyye,Hanbeliyye,Raheviyye,Huzeymiyye
23-Selefıyyenin temel görüşleri?
-İnanç esasları konusunda nassları olduğu gibi kabul eder akli delil aramazlarÖzellikle
Allah’ın
yed,vech,istiva gibi müteşabihatını te’vil etmeden tastik etmişler.
-Kur’an mahluk değildir
-Hayır ve şer Allah’tandır
-Ruyetullah ı kabule der
-İman tastik,ikrar,ameldir….İman ile İslam birbirinden ayrıdır
-Büyük günah işleyen imandan çıkar,İslam dan çıkmaz
-Kıyamet alametlerini ve ahiret ahvalini ayet ve hadislerdeki gibi yorumsuz kabul eder
-Kelamcıları kötüler ve biatçılardan uzak dururlar.
24-Selefıyyenin takip ettiği metodik perensipler?
-Tasdik:Kur’an ve sünnette yer alan Allah’ın isim ve sıfatlarını olduğu gibi kabul etmk
-Takdis:Allah’ı layık olmasığı isim ve sıfatlardan tenzih etmek
-Aczi itiraf:Müteşabihatın bilinmesinde aczin ifade edilmesi
-Sükut:Cahilin müteşabihatı sormaması,aliminde cevaplamaması
-İmsak:Müteşabih ayetleri tevilden çekinmek
-Keff:İtikaden şüpheli meseleleri kalben dahi düşünmekten dahi çekinmek ( )
-Marifet ehline teslim:Müteşabihat hakkında Nebi ve ashabın açıklamalarına tabi olmk
*Sayfa 72 de Selefi alimleri saymış bakmanızı tavsiyee derim.
25-Selefiye ekolünü 8.yy da canlandıran?
-İbn Teymiyye
26-Selefiyeyi Vehhabiye adıyla Arap yarımadasında yayan ve getirdiği yenilik?
-İbn Abdülvehhab. Selefiliği siyasallaştırmış ve Suud hanedanında devlet mezhebi haline getirmiş.Ayrıca tevhid ile kabir ziyareti arasındaki ilişkiyi izaha çalışmış.
27-Rey?
-Fıkıh usülünde hakkında nass olmayan konularda ,şeriatın gösterdiği düşünme yollarından gidilerek akli bir faaliyetle yapılan ictihaddır.
28-Ashab-ı Rey alimleri?
-Ebu Hanife ile başlar,İbn Küllab,Muhasıbi,Kelanisi ile Kelam a yaklaşmış,Eş’ari ve Maturidi ile sistemleşmiştir.
29-Eş’ari mez. kuran?
-Ebu’l Hasan el-Eşari
29-Eş’ariliğe mualiflerinin kullandığı isimler?
-Müşebbihe,Cebriyye,Mürcie
30-Nasıruddin(dinin yardımcısı) lakabı verilen?
-Ebu’l Hasan el-Eşari.Sünni akideyi geliştirip,yaydığından dolayı verilmiş.
31-Hocaları?
-İbn Zekeriyya es-Saci (sünni) , Ebu Ali el-Cübbai(üvey babası ayrıca Mutezili alim ve kelam ilmini öğrenmiş) Ebu’l İshak el-Mervezi
***Gençliğinde Mutezile mez. benimsemesine rağmen sonraları eleştirmiş.
32-Eş’arinin Ahmed b.Hanbel in akidedsini yansıtan Berbehari’ye sunduğu eser?
-el-Ibahe an Usulid-Diyane
33-Ehli Hadisin görüşlerinden uzaklaşıp ,rey ve kelam ı öne çıkaran eser?
-el-Luma
43-Mezhepler Tarihi kitabı?
-Makalatül-İslamiyyin ve İhtilafu’l-Musallin(itikadi ihtilafları konu almış)
44-Ebul Kasım ın ‘Katilü’l Eş’ari ‘ olarak anılması?
-Eş’arinin onunla yaptığı münazaradan sonra üzüntüyele hastalanıp ölmesinden dolayı
(Ebul Kasım Mutezili alimi)
45-Eş’arinin 2. kurucusu sayılan?
-Ebu Bekir Bakıllani
46-Ebu Bekir Bakıllani nin getirdiği ilke?
–
İn’ikasü’l edille:Haberi sıfatları te’vile tutmaktan kaçınmış,subüti sıfatlarda ahfal teorisine yönelerek,mezhebin dayandığı delillerin öncüllerini iman esası gibi mütalaa etmesi ilkesi.
47-Eş’ariliği Maliki mezhebinde yayan?
-Ebu Tahir el-Bağdadi
48-Eşariyyenin müteahhirin dön. Başlatan?
-Ebu Hamid el-Gazzali
49-Gazzalinin Aristocu filozofları eleştirdiği kitapları?
-Mekasidü’l Felasife ve Tehafütü’l Felasife
50- Gazzalinin Aristocu mantığıyla yazdığı eser?
-Miyarül İlm ve Mühakkün-Nazar(mantık bimeyenin ilmine güvenilemeyeceğini ileri sürmüş)
51-Şehristani nin ahval teorisini tenkid edip Eşariyye ye mal olmasın elgellediği eseri?
-Nihayetül İkdam fi İlmil Kelam(felsefe-kelamı güçlendirmiş)
***Sayfa 76 mezhebin gelişmesindeki alimleri vermiş ben yazmadım mesuliyet almayayım size kalmış tamamen bir bakın isterseniz
***Nizamülmülk tarafından Nişabur ve Bağdatta yaptırılan medreseler mezhebin yayılmasında önemli.
52-Eş’arinin Görüşleri?
Bilgi:Zaruri ve iktisabi ol. ikiye ayrılır.Bilgi nazar,tefekkür ve tartışma(cedel) yoluyla elde edilir.Kaynağı duyular,akıl ve haberdir.Haber kesin bilgi olmak için tevatür veya mucize ile kanıtlanmış Peygamber tarafından gelmelidir.Mütevatir hadisle,tek rivayette (haber’ivahid)fark gömez,kabul eder.Müteşabih ayetlerde nassların zahirilerini alır,benzetmeye yol açmayacağını düşünür.
Uluhiyet:Allah ın varlığına ilişkin bilgiler zaruri değildir,akıl yürütme ile bulunabilir.
Eş’ari Kur’an ve sünnette zikredilen bütün sıfatların varlığını kabul etmiş ve bunların Allah ın zatına yakışan sıfatlar olduğuna ve yaratılanlarınkine benzemediğini bildirmiş.
Rü’yetullah:Ahitette mü’minlerin Allah’ı görüceğini kabul eder,dünya da sadece Hz.Peygamber görmüştür.Rüyada görülmesi imkansızdır.
Kur’an’ın Yaratılmışlığı:Kur’an ın mahluk olmadığını ancak Kur’an ın üzerine yazıldığı nesneleri,mukatta harflerini ve kelimelerden çıkan sesleri mahluk kabul eder.Kur’an ı mahluk sayanı O nu inkar etmiş sayar.
Kader Problemi:Kullara ait fiiller Allah tarafından yaratılmıştır ; Kul,fiilin kendine ait hadis kudretle kısmen irtibatı olduğu için sorumludur.(Bakıllani:kulun hadis kudretinin fiil üzerinde etkili ol. kabul etmiş.)
Nübüvvet:Allah dilediğini peygamberlikle görevlendirir.Resul olanlar tebliğ ile yükümlü olduğu halde nebiler böyle mükellef değildir.Bu yüzden kadınlardanda nebi seçilmiştir kanaatindedirler.Nübüvveti ispat için en büyük delil mucize dir.Hz.Peygamber in en büyük delili ümmi olduğu halde Ku’an gibi yüce kitabı getirmesidir.
Ahiret:Ahiret hallerini bilmenin tek yolu nakil olmakla birlikde akılda bunları imkan dahilinde kabul eder. Deccalin çıkacağına,Kabir azabına,sorgu meleklerine inanır.Ölmüş bir canlının 2.defa yaratılacağı aklen imkansız değildir.İhtilaf ettikleri konu bedenle birlikte ruhun ölüp ölmediğidir.Cüveyni ve Gazzali den sonra varlığını sürdürdüğünü kabul etmişler.Şefaatide kabul eder.
İman-Amel İlişkisi:İman tastikden ibarettir dil ile ikrar ve amel imana dahil değildir.Büyük günah işleyen mü’mini Allah ın iradesine havale eder.Ehli kıblenin tekfir edilemeyeceğini söyler.
İmamet:Müslümanların devlet başkanı(imam) seçmeleri farzdır.Ergenlik çağına girmiş,devlet işlerini yürütecek ehil,hür,erkek,Kureyş Kabilesinden olmalı.(Sonraları Kureşten olmayanlarıda meşru görmişler)Başkanlık seçimle belirlenir.4 halifenin seçimi meşru.İmamın gaybı bilmesi ve masum olması mümkün değildir.Hz.Ali haklı,mualifleri haksızdır.
***Nakil ile akıl arasında denge kurmaya çalışmış.Ancak İlliyetin inkarı,kulların fiilleri,tekli-i ma la yutak ve husun kubuh meselelerinde nakile ağırlık vermiş.(Mutezilenin akla çok yönelmesine karşı)
.
***Selef lafzı mutlak kullanıldığında ashab,tabiin veya onların metoduna tabi olan Ebu Hanife,Malik ve Şafii gibi büyük imamlar kastedilir.
***Selefıyye ise 4.yy da ortaya çıkmış ve daha çok Hanbeli mez. dayalı görüşleri savunanları kast eder.
53-Maturidinin Hanefi fıkhını ve kelam ilmini öğ. hocası?
-Yahya el-Belhi
Maturidilik=Ebu Hanife + Maturidinin görüşleri
54-Ebu Hanife yi Maturiyyedi nin önderi olarak gösteren?
-Muin Nesefi
55-Ebu Mansur Maturidi nin eserleri?
-Kitabüt-Tevhid (en önemli) ve Te’vilatü’l-Kur’an
***Kelam ilmine Eş’ariden daha çok önem vermiş.
56-Maturidinin yöntemi?
-Selefıyye ve Mutezile nin iki ayrı uç oladuğunu ; nakli ve akli bilgileri uzlaştıran Sünni yöntemi kabul etmiş.(Allahın Müslümanları mudetil bir ümmet yaptuğını bildiren ayet(Bakara 143) ve itidalin en hayırlı durum ol. bildiren hadis delilleridir)
57-Maturidiyye ekolleştiren ve eserleri?
-Ebu’l Muin en-Nesefi.Eserleri:Tabsiratü’l-Edille ve Bahrü’l Kelam
*
Günümüzdeki dil felsefesi çözümlemelerine benzer bir tarz geliştirmiş.
58- Ebu’l Muin en-Nesefi nin Maturidiyye için kullandığı isimler?
-Ehlüs-Sünne ve’l Cemaa, Ehlü’l Hak , Ashabüna , Meşayih-i Semerkant, Ulema-i Maveraünnehir
*Eşariyyeyi mualiflerimiz diye niteler.
*Aile olarak Maturidiye ye hizmet etmişlerdir.Ömer Nesfi,Burhaneddin Nesefi (Akaid Metni bu alimlerden birine nispet edilir) Ebul Berekat Hafizuddin Nesefi eseri:Medariku’t-Tenzil
59-Diğer Hanefi-Maturidi metoduyla eser yazanlar?
-Hakim Semerkandi,Sadrü’l-İslam Pezdevi,Siracüddin el-Üşi,Nureddin Sabuni
***Osmanlı da daha çok Eşarıyye kelam kitapları okutulmuş.19. Ve 20.yy da yeni ilmi kelam Maturidi eğilimli kelamcılarla başlamış,İslam ı savunan materyalizm i reddeden eserler telif edilmiş.
60-Maturidi’nin görüşleri?
–
Bilgi Teorisi:Bilgi,duyuların ve aklın alanına giren konuların bilinmesini sağlayan niteliktir.Bilgi kaynakları:Duyular,akıl ve doğru haberdir.
Duyularla elde edilen bilgi her türlü bilginin esası ve açık olanıdır.
Akıl duyular ve haber yoluyla bilgi edinmenin zaruri şartıdır.Akıl hem zorunlu hemde zorunlu olmayan bilgileri ürettiğinden Eşariyyenin akıl tanımı yanlıştır.Duyular ve akıl yürütmeyle ulaşılamayan bilgiye
doğru haber le ulaşılır.Yalan karışacağı endişesi doğru haberi kesin bilgi olmaktan çıkarmaz.Haberi sadık(doğru haber) :1-mütevatir haber 2-Peygamber in haberi …mütevatir haber zorunlu bilgidir.Peygamber in haberi : 1-mütevatir 2-ahad … mütevatir olan dinen bağlayıcı ve kesindir.Ahad haber zan ifade eder.Bağlayıcılığı şartlara bağlıdır.
Uluhiyet:Allah ın varlığı tefekkürle bilinebilir.Allah ın varlığı konusu hudüs imkan fıtrat gaye-nizam,ahlaki delil ,ontolojik delil gibi katıtlarla istidlalde bulunan akli-itikadi alandır.Allah ın varlığını inkar etmek akli bilgiye aykırı olduğundan değil tamamen
psikolojiktir,Çünkü duyularla çözmek isterler.Bir varlığın duyularla algılanamaması yokluğunu göstermez ,akıl yürütme ile bulunabilir….Tefekkürle yani….
İlahi isim ve sıfatlar:Allah ın zatı hakkında isim ve sıfatlarıyla bilgi edinilir.Allah a mahiyet atfedilemez.İlahi sıfatlar kıdem sıfatına bağlı olarak değil ,ilahi nitelikler olduğundan kadimdir.Hayat,ilim,irade,kudret,sem’,basar,kelam ve tekvin ezeli subüti sıfatlardır.İlahi fiiller bu ezeli Tekvin ile gerçekleştirir.(Yaratma,öldürme,diriltme, rızk verme)Allah a ‘şey’ denmesi halinde anlamı ‘mevcut’ demek olur.Allah’ın fiillerini dilediği gibi düzenleyip gerçekleştirmesi
irade sıfatıyladır.
Kelam sıfatı:Allah ın zatıyla kaim ezeli bir manadan ibaret olan kelam sıfatı vardır. Buna kelma-ı nefsi denir.Peyfamberlerle insanlara iletilen kelam-ı nefsi;kelam-ı lafzı adını alır.
Kelam-ı lafzı hadisdir.Kelamı nefsi hadis saymak ilahi kelamı beşer kelamı saymaktır.
Kur’an mahluktur demek yanlıştır,lafızların mahluk olduğu belirtilmelidir.
Arşa İstiva:Nass da Allah a atvedilen arşa istiva,gitmek(zehab),oturmak(kuud), gelmek(meci),yakın olmak (kurb) gibi kavramlar Allah ı yaratıklara benzetir.Arşa istiva(nurdan veya mahiyeti bilinmeyen bir şeyden ibaret olan) Allah’ın yüksek bir yerde bulunmasını değil; ululuk yücelik ve hükümranlığını ifade eder.Allah her yerde hazır ve nazır değildir.
Ru’yetullah:Allah cennette cisimlere ait özelliklerden münezzeh olarak görülecektir. Eğer Allah ahirette görülemez olsaydı dünyada ‘gözle görülebilir’ oluşunun ayetle nefyedilmesi (Araf 143) anlamsız kalırdı.
Kader:İnsan gerçek anlamda fiil işleyen (fail) bir varlıktır.Fiiller kazanılmaları(kesb) ve icra edilmeleriyle insanın, yaratılmaları ise Allah ın iradesiyledir.Fiillerin Allah tarafından yaratılması kişinin sorumluluğunu kaldırmaz.Zira onları gerçekleştirmeyi mümkün kılacak irade ve güç insana verilmiştir.
Nübüvvet:Pergamberlik mucize ile kanıtlanabileceği gibi insanın eğitim yoluyla kazanması mğmkün olmayan erdemlere sahip bulunması vb. öz.onun peygamberliğinin işaretidir.Kadınlardan peygamber gönderilmemiştir.İsmet peygamberliğin delillerindendir.Peygamberlikle görevlendirilmeden önce büyük günahtan görevlendirildikten sonra küçük günahtan korunmuştur.Zelleleri,dil ve zihin sürçmeleri bundandır.
Ahiret:Kıyametin kopma zamanı bilinmez ama yaklaştığını bildiren alametler nasslarda vardır.Ahiret hayatı fikren zorunludur.Berzah hayatı ve kabir halleri vardır.Bir kısım Maturidi ruh u cisim kabul ederi bir kısmı mücerred varlık .Berzah alemini ruhi hayat olduğunu düşünür.Kıyametten sonra ölülerin bedenleriyle dirileceği ayetlerle sabit kesin itikadi hükümdür.İnkar eden Müslüman değildir.Dirilişi akılda mümkün görür.
İman-Küfür:İman kalp ile tasdikledir.İkrar kalpteki imanın anlatılmasına vasıtadır. Dinde en ileri amel kalbin ameli olan
imandır.İman,bütün ilahi buyruklara itaat değildir.
Bazı buyruklara uymayanlara Kur’an da ‘iman edenler’ diye hitap edilmesi bunu kanıtlar.İmanda artma eksilme yoktur.İmanla-İslam aynıdır.Her müslüman mü’min,her mü’min müslümandır. Mukallidin imanını kabul eder ancak akıl yürütmeyi terk ettiğinden günahkardır.Gayba iman ortadan kaltığından be’s ve ye’s halinde iman geçersizdir.
İmamet:Mutlaka devlet başkanı belirlenmelidir.Başkan adil ve liyakatli olandan seçilir.Hz.Ali ve oğlunun imametine dair nass asılsızdır.Başkanın Kureyş ten olması ,ashab dön. Problemin çözümünü kolaylaştırmak içindi.
