www.medineweb.net
8
4. Kevnî âyetleri, pozitif bilimlerin ispat edilmiş verileriyle yorumlama.
5. Sarf, nahiv ve benzeri ilimleri bir araç konumunda görüp yeterince kullanma.
6. Belağatın anlamdaki fonksiyonuna binaen edebi dile ağırlık verme.
7. Vahiy-vâkıa ilişkisini büyük ölçüde gerçekleştirme; bir taraftan Kur’ânın mesajını insanlara iletirken,
diğer taraftan da toplumda ortaya çıkan problemlere çözüm üretme.
İctimâî tefsîr ekolünün eleştirildiği noktalar : 1. Pozitivizmin etkisinde kalarak akla gereğinden fazla
önem verme; hatta bazen onu naklin önüne geçirme.
2. Buhari ve Müslim gibi muhaddislerin rivâyet ettiği bazı sahih hadisleri zayıf ve uydurma olarak
niteleyip reddetme.
3. Âlimlerin sahihliğini tescil ettiği bir kısım âhâd haberlere itibar etmeme.
4. Lafızların zâhirine ters düşecek tarzda yorumlara gitme.
Kur’ân’daki evren, insan ve canlılarla ilgili kevnî âyetlerin, pozitif bilimlerin verileriyle tefsîr edilmesini
amaçlayan akım ve ekole Bilimsel tefsir denir.
Bilimsel tefsîrin, dirâyet tefsiri nin başlamasıyla birlikte pratik olarak başladığı söylenebilir.
Bilimsel tefsîr ekolünün en önemli temsilcileri ve eserleri şunlardır:
1-Cevherî, Tantâvî, el-Cevâhir fi Tefsîri’l-Kur’ân;
2-Ahmed Muhtar Paşa,Serairu’l-Kur’ân;
3- Muhammed b. Ahmed el-İskendarani, Keşfu’l-Esrari’n-Nuraniyyeti’l-Kur’âniyye;
4-Seyyid Abdurrahman Kevakibi, Tabâiu’l-İstibdâd ve Masariu’l-İsti’bâd.
Bilimsel tefsîr ekolü, 20. Asırda Mısırlı Tantâvî Cevherî, el-Cevahir fi Tefsîri’l-Kur’ân eserle zirveye
ulaşmıştır.
Cevherî bu tefsîre yönelişini “Kur’ân’da fıkha ait 150 âyet bulunurken, bilim ve fenle ilgili 750 âyet
mevcuttur. Seleflerimiz fıkhî âyetlere itibar edip onlara yoğunlaşmış, ancak kevnî âyetler üzerinde
durmamışlardır. Halbuki Kur’ân’ın bizzat kendisi insanları kevnî âyetlerin incelenmesine ve
araştırılmasına teşvik etmektedir.” tanımlamıştır.
Bilimsel tefsîr ekolü ile Fıkhî tefsîr ekolünün ortak noktası : Her iki ekolün ortak noktası, kendi alanıyla
ilgili âyetlerle ilgilenmesidir; Bilimsel tefsîr ekolü, kevnî âyetleri; fıkhî tefsîr ekolü ise ahkâm âyetlerini
yorumlarlar.
Not : sonuç olarak ünite ile ilgili unutmamamız gereken maddeler:
1-Mutezile, akli tefsîr düzeyinde dirâyetin en keskin çizgilerini oluşturur.
2- İmamiye şii tefsîr, akla ehemmiyet vermekle beraber imâmlardan nakli önemsediği için rivâyet
yönü daha baskın bir ekol görünümündedir.
3- Hariciler ise hem dirâyet hem de rivâyet yönü çok zayıf ve lafız düzeyine mahkûm olan bir ekoldür.
4-Fıkhî tefsîr, dirâyet tefsîrindeki ahkâm âyetlerinin parçacı tefsîrinin müstakilleşmiş şeklidir; hem
dirâyet hem de rivâyet yönü vardır.
5-İşârî tefsîr ise, ahlak ve ibadet âyetlerine getirilen yorumların sûfî rengini temsil etmektedir.
6-Konulu tefsîr, dirâyet bağlamında yeni bütüncül bir anlama yöntemidir.
7-İctimai tefsîr ekolü, dirâyet yönteminin faydasız ve ilgisiz bilgilerinden bir arınma; mesaja dönme
projesidir.
8- Bilimsel tefsîr ise, dirâyet bağlamında klasik tefsîrlerin kevnî âyet
yorumlarının sistemleşmiş şeklidir. |