PANİSLAMİZM
On dokuzuncu yüzyılın sonu ile yirminci yüzyılların başında ortaya çıkan Panislamizm ya da İttihad-ı İslam hareketinin temel amacı Batılı devletlerin Osmanlı’ya müdahalelerine karşı durabilmek için İslam’ın birleştirici gücünü yeniden ortaya çıkarmaktı.
İdeolojik açıdan İslam uygarlığının temel değerlerine ve geleneklerine yeniden sarılmak, İslam Birliği olarak nitelendirilebilir.
Politik açıdan ise II. Abdülhamid’in Batılı devletlerin Osmanlının içişlerine fazlaca karıştığı bu dönemde bu saldırılara karşı halifeliğin güç ve konumundan faydalanarak karşı durmak için yaşama geçirilmiştir.
Panislamizm ilk olarak Küçük Kaynarca Antlaşması’nda Osmanlı Devleti’nin kendi toprakları dışındaki, özellikle Kırım’daki Müslümanlar için dini yargı hakkını talep etmesiyle tarih sahnesine çıkmış,
Tanzimat Döneminin sonlarında milyonlarca Müslümanın Rusya ve yeni bağımsızlığını kazanmış Balkan devleti tarafından etkilenmesini engellemek için geliştirilmiştir. |