İnkilap Tarihi-1 Gecme Garantili Soru- Cevap Özet Çalisma -Medineweb
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi 1 Ünite 1 (Osmanlı Devletinde Yenileşme Hareketleri )
1_ Osmanlı devletinin duraklama dönemi ne zaman olmuştur? 17. Yüzyıldan 18. Yüzyılın başına kadar olan dönemdir.
2_ Duraklama döneminin diğer adı nedir? Duraklama Dönemi yerine buhran Dönemi olarak adlandırılması doğru olacak.
3_ Osmanlı Devleti’nin en parlak dönemini yaşadığı padişah kimdir? Kanuni Sultan Süleyman Dönemidir.
4_ Sokullu’nun Sadrazamlığında II. Selim’in Padişahlığı Sırasında nereler ele geçirildi? 1571’de Kıbrıs’ın Fethi tamamlanmıştır. 1574’te Tunus Ele Geçirilmiş 1578’ de Fas’ta kazanılan el- Kasrü’l –kebir zaferiyle de Osmanlıların nüfuzu Kuzey Afrika’nın en batı ucuna kadar genişlemiştir.
5_ Kasr-ı Şirin Antlaşması ile ne oldu? 1639’da imzalanan Kasr-ı Şirin antlaşma ile de bugünkü Anadolu-İran sınırı çizilmiş oldu.
6_ Kossaklar ne zaman Osmanlılara saldırdılar? Kossaklar 1615,1620 ve 1624 yıllarında İstanbul’un Karadeniz kıyılarına kadar inmeyi başarmıştır. Bu akınlar Osmanlı Devleti’ni büyük oranda zarara uğratmış, ülke içinde bu dönemde kıtlığın baş göstermesine de sebep olmuştur.
7_ Zoravna antlaşması ne zaman oldu ve kimler arasında oldu. 1676’da imzalanan Zoravna antlaşması ile Osmanlılara tabi olan Kossaklara Lehistan sınırları içinde kalan topraklarının geri verilmesi kararını aldı.
8_ Limni ve Bozcaada, Erdel, Uyvar ne zaman ve kim zamanında alındı? 1656’da Köprülü Mehmet Paşa Kumandasında Limni ve Bozcaada alındı. 1662’de Osmanlı ordusu Erdel’e (Romanya) girdi . 1663’te Uyvar’ın (Slovakya) fethiyle batıdaki en geniş sınırlara ulaşıldı.
9_ Kutsal ittifak kimler arasında kuruldu. Avusturya, Lehistan ve Venedik arasında Kutsal İttifak kurularak Osmanlılara karşı saldırıya geçti. Bu ittifaka 1686’da Ruslar da katıldı.
10_ Karlofça Antlaşması ile neler oldu. 1699’da imzalanan Karlofça antlaşması ile Osmanlı Devleti Macaristan’dan çekildi. Bu antlaşmayla Osmanlı devleti Balkanlarda ve Ukrayna ‘da geniş çapta toprak kaybına uğradı.
11_ Devrin alimlerinin kaleminden buhran konulu kitap yazanlar? Mustafa Ali Efendi 1581’de yazdığı Nasihatü’s –Selatin adlı eserinde buhrana sebep olarak devlet adamlarının niteliksizleşmesi ‘ni göstermektedir. Bosnalı bilgin hasan kafi ise 1595’te yazdığı Usulü’l-Hikem fi Nizami’l-Alem adlı eserlerinde buhrana “devlet düzeninde eski kuralların terk edilişinin ve askeri alanda teknolojik olarak geri kalmışlığın” yol açtığını söylemektedir. Manisalı defter Emini Ayni Ali, Risale-i Vazife-baran ve Meratib-i Bendegan-ı Al-i Osman adlı eserinde “ tımar sisteminin bozulması, makam sahiplerinin günlük çıkar peşine düşmesi, askeri teşkilatın bozulması, rüşvetin artması, hazinenin boşalması” gibi gelişmelerin Osmanlı devletinde bir buhran yaşanmasına yol aştığını ifade ederken devletin devamlılığı için şart olan kurumların (reaya, hazine ve asker) bozulduğunu yazmaktadır. Katip Çelebi ise Mizanü’l-Hakfi İbtiyari’l-Ebakk adlı eserinde Osmanlı medreselerinin bozulmuş olmasını devletin bir buhran devrine girmesine sebep olarak gösterir.
12_ Buhranın sebepleri nelerdir? Avrupa’nın kuvvetli merkezi hükümetler kurması, sömürgecilik yoluyla zenginleşmesi ve bilim, teknoloji, felsefe ve kültür alanında gelişmeler kaydetmesi. Coğrafi keşiflerle ipek yolu gibi Osmanlıların hakimiyetindeki eski ticaret yollarının önemini kaybetmesi. Hanedan ve devlet adamlarının iyi yetişmemiş olmaması. Merkezi otoritenin zayıflaması ve iltizam sistemine geçişle birlikte mültezimlerin (vergi tahsildarları) köylü üzerindeki baskıyı artırması üzerine yoksulluk ve isyanların artması.(celali isyanı vb.) Yeniçeri ocağının ve askerlik teşkilatının bozulması, savaşta elde edilen ganimetlerin azalması. Devletin sınırlarının genişlemesiyle birlikte merkezi otoritede yaşanan sorunlar.
13_ Karlofça antlaşması hangi tarihte oldu? 1699 imzalandı
14 _ Edirne vakası nasıl oldu? Kapıkulu askerleri 1703’te isyan etmiş ve Edirne vakası olarak anılan bu olayda 2. Mustafa tahtan indirilerek Şeyhülislam Feyzullah Efendi de öldürülmüştü.
15_ Prut savaşı ne zaman oldu kimle oldu? 1711 baharında başlayan Prut savaşıyla Rus ordusu bozguna uğratılarak Azak kalesi geri alındı. Hemen ertesinde 1715’te Venedik ile savaştan sonrada Mora yeniden Osmanlı hakimiyetine geçti.
16_ Pasarofça anlaşması ne zaman ve kiminle oldu? 1715-1718 yılları arasında süren Avusturya savaşında ise Osmanlı Devleti mağlup olarak 21 Temmuz 1718’de Pasarofça Antlaşması’nı imzalamak zorunda kalmış.
17_ Lale Devri ne zaman oldu? Lale Devri 1718-1730 yılları arasında oldu.
18_ Lale Devrin de Avrupa’ya gönderilen elçilerin görevleri nelerdi? Avrupa’ya gönderilen elçilerin sayıları artırıldı. Bu elçiler diplomatik ilişkileri sürdürmenin yanı sıra Avrupa’nın kültür, sanat, sanayi, tarım ve askeriyesi hakkında incelemelerde yaparak Saray’a rapor sunmaya başladı.
19_ Müslümanlar arasında ilk matbaayı kim kurmuştur? Macar asıllı bir Türk olan İbrahim Müteferrika Damat İbrahim Paşa’nın izniyle1729’da Müslümanlar arasında ilk matbaayı kurmuştur.
20_ Hendesehane’yi Kim ve ne zaman kurmuştur? Humbaracı Ahmet Paşa, döneminin çok önemli bir yeniliğine daha öncülük ederek 1736’da topcu askerlerinin eğitimi için Hendesehane’yi (Kara Mühendishanesi) kurmuştu.
21_ Osmanlının ilk kâğıt fabrikası ne zaman kuruldu? Polanya’dan kâğıt ustasının getirilmesiyle 1746’da Yalova’da kuruldu.
22_ Küçük Kaynarca antlaşması ne zaman ve kiminle oldu? Osmanlılarla Ruslar arasında 1774’te imzalandı.
23_ Küçük Kaynarca antlaşmasının sonucu nedir? Küçük kaynarca Antlaşma Osmanlı Devleti’nin Karlofça’dan sonra imzaladığı en ağır ikinci antlaşmadır. Antlaşma Osmanlıların toprak kaybından ziyade hukuk, ticaret ve diplomasi alanında aldığı en büyük yenilgidir. Ruslar kazandıkları bu zaferle Karadeniz’e yerleşmiş ve Osmanlıların Ortodoks tebaasının haklarının koruyuculuğuna soyunmuştur.
24_ I. Abdülhamit döneminde nereler kuruldu? Aslen Macar olan Fransa doğumlu Baron François de Tott tarafından Sürat Topçuları Ocağını kuran Tott, 1771-76 yılları arasında toplar döktürmüş, Boğaz’da kaleler inşa ettirmiş ve 1773’te Mühendishane’yi kurmuştu. Daha sonra Mühendishane-i Bahr-i Hümayun adını alan Hendesehane, kapsamlı bir askeri okula dönüştürüldü.
25_ Ziştovi Antlaşması hangi tarihte ve kiminle oldu? Osmanlıların Avusturya ile 4 Ağustos 1791’de yaptı.
27_ III. Selim 1791 sonbaharında çeşitli kesimlerinden seçilmiş 22 kişiden “devlettin zaafları ve alınması gereken önlemleri” içeren layihalar(raporlar) istedi bu raporların ortak noktası nedir? “askeri alanda yenileşme yapılmasının zarureti” dir.
28_ III. Selim 22 kişinin görüşleri çerçevesinde “Nizam-ı Cedit (Yeni Düzen) adı verilen ıslahat hareketine başladı bunlar nelerdir? Nizam-ı Cedit hareketinin ordunun düzenlenmesine yönelik bir hareket olarak anlaşılmasına yol açtı. Oysa Nizam-ı Cedit hareketi siyasi, iktisadi, sosyal ve askeri alanı kapsayan bir hareketti. Nitekim merkezi otoritenin güçlendirilmesi ve devletin sarsılan iktidarının sağlamlaştırılması amacıyla çıkarılan birtakım kanunnamelerle idari, adli ve sosyal alanda yen bir düzen kurulmaya çalışıldı bunlardan başka Nizam-ı Cedit hareketiyle “ Yeniçeri ocağının kaldırılması, ulemanın nüfuzunun kırılması, şeyhülislamların siyaseti yönlendiren fetvalarına son verilmesi, Avrupa’nın ilim, sanat, askerlik, ziraat, ticaret ve medeniyet hayatında yaptıkları yeniliklerin Osmanlı Devleti’nde de uygulanması” amaçlandı
29_ Nizam-ı Cedit ordusunun masraflarının karşılanması için ne kuruldu? İrad-ı Cedit defterdarlığı kuruldu. Defterdarlığa bağlı olarak boş kalan dirlikler, içki, tütün, kahve gibi mallara konan vergiler bu orduya tahsis edildi.
30_ Yeni orduyu ve eski askeri kurumları nitelikli askerlerle güçlendirmek maksadıyla nere kuruldu? 1795’te Mühendishane-i Berr-i Hümayun ( Kara Mühendishanesi) kuruldu.
31_ Osmanlı Devleti‘nin Avrupa merkezlerinde daimi ikamet elçileri bulunmuyordu ne zaman açıldı ve görevi nedir? Devlet adamları arsında yabancı dil bilen çok azdı. Devletin yabancı devlet merkezlerinde temsil edilmesi, Avrupalı ülkelerle ilişki kurmak ve güvenilir bilgiler almak için daimi elçiliklerin açılması gerekiyordu. Bu amaçla önemli merkezlerden başlamak üzere 1792’de Londra’da 1797’de Paris, Viyana ve Berlin’de daimi elçilikler açıldı. Bu elçilikler pek çok Osmanlı aydının yetişmesine, yabancı dil öğrenimlerine, Avrupalı ülkelerindeki fikir akımlarının tanımalarına hizmet etti.
32_ Osmanlı Devleti Fransa’ya karşı kimlerle ittifak kurdu? 3 Ocak 1799’da Ruslarla, 5 Ocak 1799’da İngiltere İle ittifak antlaşması imzalandı.
33_ Osmanlılar Mısırda Fransızlardan kurtulmuştu ancak yapılan ittifakın karşılığı olarak İngiltere ve Rusya’nın istekleri nedir? İngiltere Fransızları bölgeden çıkarmak bahanesiyle girdiği Mısır’a yerleşmek niyetindeydi. Rusya ise bir yandan ege adaları ve Mora’daki Hristiyan ahaliyi Osmanlı aleyhine kışkırtarak buraları ele geçirme hesapları yapıyordu; diğer yandan da Boğazlardan kalıcı olarak geçiş hakkı almanın peşindeydi. Osmanlı devlet adamları çareyi yeniden Avrupa’da pek çok başarı kazanan Fransa ile ittifakta bularak 25 Temmuz 1802 Fransa ile Paris Antlaşması imzalandı.
34_ Nizam-ı Cedit ordusu ne zaman lağvedildi? 1808
35_ Sened-i ittifak belgesi kiminle ve ne zaman imzalandı? 7 Ekim 1808’de ayanlar ile Saray arasında Sened-i ittifak imzalandı.
36_ Sened-i ittifak belgesi nedir? Osmanlı Devlet adamlarının devletin eski gücüne ulaşması için ayanlarla merkezi otorite arasındaki iktidar ilişkilerini düzenlemeye çalıştığı bu belge, aynı zamanda, Osmanlı Devleti’ndeki anayasallaşma sürecini başlatan ilk belgelerden biri olarak kabul edilmektedir. Tartışmasız olan bir başka gerçek de şudur ki her ne kadar uygulama imkanı bulamamış ve kağıt üzerinde kalmış olsa da Osmanlı tarihinde merkezi otorite ilk kez bu belgeyle sınırlandırılmıştır.
37_ Kal’a-yı Sultaniye Antlaşması ne zaman ve kiminle imzalandı? İngiltere ve Osmanlılar arasında imzalanan 5 Ocak 1809’da Kal’a-yı Sultaniye Antlaşması imzalandı.
38_ Bükreş Antlaşmasıyla ne oldu ve kiminle imzalandı? Osmanlı ve Ruslarla 28 Mayıs 1812 imzalanan Bükreş Antlaşması ile Prut Nehri-Tuna ağzı Osmanlı Rus sınırı olarak kabul edilirken Osmanlı devleti Sırplara imtiyaz verilmesini de kabul etti.
39_ Balkanlarda ilk milliyetçi isyan nerede çıktı? Sırbistan da çıktı.
40_ Osmanlı Devleti Sırplara ne zaman özerk prenslik statüsü verdi ve ne zaman tasdik olundu? 1816’da Sırplara özerk bir prenslik statüsü vermek zorunda kaldı. Sırplara verilen statü, Ruslarla 7 Ekim 1826’da imzalanan Akkerman ve 14 Ağustos 1829’da imzalanan Edirne Antlaşmalarında tasdik edildi. Eylül 1830’da ise özerk Sırbistan’ın kurulmuş olduğu ilan edildi.
41_ Mısır’ın ilk Resmi gazetesi ne zaman çıkarıldı? Mehmet Ali Paşa 1829’da Vekay-i Mısriyye adıyla Mısır’ın ilk Resmi gazetesini çıkardı.
42_ Hünkâr İskelesi Antlaşması hangi tarihte kiminle oldu? II. Mahmut Mısır’ın yakın gelecekte yeni bir tehlike arz etmesi ihtimaline karşı Rusya ile 8 Temmuz 1833’te sekiz yıllık bir ittifak ve yardım antlaşması olan Hünkâr iskelesi Antlaşmasını İmzaladı.
43_ Balta limanı antlaşması kiminle ve tarihi nedir? 16 Eylül 1838’de Osmanlı-İngiliz Ticaret Antlaşması (Balta Limanı Antlaşması) imzalanmıştı. Bu antlaşma ile İngilizlere kapitülasyonları dahi aşan iktisadi imtiyazlar sunulmuştur.
44_ Yeniçeri Ocağı ne zaman kaldırıldı? 17 Haziran 1826’da Yeniçeri Ocağı kaldırıldı bu duruma Vaka-i Hayriye olarak adlandırılır. Ocağın yerine düzenli bir ordu kuruldu. Askir-i Mansure-i Muhammediye kuruldu.
45_ II. Mahmut döneminde Avrupa tarzında düzenlenen yeni devlet teşkilatında eski müesseseler kaldırılarak yerine yeni müesseseler kuruldu bunlar hangilerdir? 30 Mart 1838’de alınan kararla sadrazamlık kurumu Başvekâlet adını aldı. Adli işleri yürütmek üzere Meclis-i Ahkâm-ı Adliye, İdari işleri Yürütmek üzere Dar-ı Şüra-yı Bâb-ı Ali ve askeri işleri yürütmek üzere Dârı Şüra-yı Askeri Kuruldu.
46_ II. Mahmut döneminde açılan okullar hangileridir? 1827 yılında açılan Tıp okulları, 1831’de Muzika-i Hümâyün ve 1834’te Mekteb-i Ulüm-ı Edebi açıldı. Devlet memurlarını yetiştirmek içinde Mekteb-i Maarif-i Adliye ve Mekteb-i Ulum-ı Edebi açıldı.
47_ II Mahmut döneminde fes giyme zorunluluğu getirdi. 1828’de askere, 3 Mart 18292’da çıkarılan kıyafet nizamnamesiyle ulema dışındaki tüm sivillere fes giyme zorunluluğu getirildi.
48_ II. Mahmut döneminde ilk Türkçe Osmanlı gazetesi ne zaman basıldı ve diğer ilk olanlar nelerdir? İlk Türkçe Gazetesi olan Takvim-i Vekayi 1 Kasım 1831’de haftalık olarak yayın hayatına başladı. İlk nüfus sayımı, ilk karantina ve posta teşkilatının kurulması gibi yenilikler de II. Mahmut döneminde gerçekleştirildi.
49_ Osmanlı yenileşme hareketi tarihinde en büyük başarı kimin zamanında oldu? II. Mahmut döneminde elde etmiştir.
50_ Osmanlı devletinin daimi elçilikleri hangi padişah zamanında kuruldu? III. Selim zamanında