Cevher Caduk (ilahiyatçı-öğretmen)
El-Melik
Önceki makalede ayetin “Onu ne uyuklama alır ne de uyku” bölümünü ele almış, ardından “göklerde ve yerde ne varsa Ona aittir” bölümüne giriş yapmış, varlığın bütününün hem hakikî hem de itibarî ve teşriî olarak Rab Teâlâ'ya ait olduğuna (O'nun milkiyetinde) değinmiştik. Ancak ayetin bu bölümü milkiyeti ifade etmektedir.
Biz bu makalemizde ‘m-l-k' kökünden geldiğinden dolayı Rab Teâlâ'nın varlık üzerindeki mülkiyetini yani tasarrufunu ve hükümranlığını ele alacağız. Kur'an-ı Kerim, Rab Teâlâ'nın hem malikliğine hem de melikliğine, yani hem varlığın sahibi olduğuna hem de varlık üzerinde tasarrufta bulunduğuna vurgu yapmaktadır.
Muavizeteyn Surelerinden birisi olan Nas Suresi'nde Rab Teâlâ kendi kendisini “meliki'n-nas/insanların meliki” olarak ifade etmektedir.
Bir diğer dikkate calip nokta da şudur ki; Rab Teâlâ milkiyet kelimesini Kur'an-ı Kerim'de kullanmaz. O'nun yerine bu anlamı karşılayan ‘lam' harf-i cerrini kullanır. Bu kullanımla varlığın bütününün kendisine ait olduğunu belirtir. ‘lillahi/Allah'a aittir' ‘lehu/Ona aittir' gibi. Ama Kur'an-ı Kerim mülk kelimesini direkt olarak kullanır. Hem de birçok ayette.[1]
Rab Teâlâ malik olmasının ötesinde meliktir de. Hakikî malik ve hakikî melik, itibarî/teşriî malik ve itibarî/teşriî melik. Hakikî malik ile itibarî malikin birbirinden ayrıldığı noktalara değinmiştik. İki kavram arasındaki en net farklardan birisi şuydu: hakikî sahiplikte sahip olunan şey insandan ayrılamaz. Ama itibarî sahiplikte, sahip olunan şeyin bir şekilde insandan ayrılması mümkündür. Örneğin elbisemiz, kitabımız, kalemimiz, satış, bağışlama, ödünç verme gibi kanallardan birisiyle bizden ayrılabildiğinden dolayı itibarî/teşriî milkiyet kavramının kapsamına girmektedir.
DEVAM EDECEK
|