Kur’an “Varlıkların en şerlisi kimdir?” sorusuna hiçbirimizin durup dururken vermeyeceği muazzam bir cevap verir: “Allah katında hareket eden varlıkların en şerlisi, akletmediği için hakikate kör ve sağır davranan kimselerdir.” (Enfal 22) Yine Kur’an Allah’ın akletmeyenleri pisliğe mahkûm edeceğini söyler (Yunus 100).
Haris b. Esed el-Muhasibi şu muhteşem cümleyi kurar: “Akıl Kur’an’dır, Kur’an akıldır.” Aklın Kur’an, Kur’an’ın akıl olması için o aklın vahiyle inşa olması gerekir. Vahiyle inşa olan akıllar “Kur’an’ın format attığı akıl” olmayı hak ederler. ‘Hamili Kur’an’ olmak ‘hâfız-ı Kur’an’ olmakla eş değer değildir. Hamil-i Kur’an olmak, önce aklı Kur’an’a kesmek, sonra o akılla iki ayaklı Kur’an olmaktır. El-Muhasibi’ye göre “akletmek, anlamaktır”.
Okumaktan murat anlamaktır. Bir uyarıcının davetini işitip de onu anlamayan kişi, Kur’an tarafından, çobanın uyarısını sadece çığlık bağlık olarak algılayan koyun sürüsüne benzetmektedir (Bakara 171) |