İlk ve Son Nazil Olan Ayetler
İlk Nazil Olan Ayetler:
Alimlerin çoğunluğu ilk nazil olan ayetlerin Alak suresinin ilk beş ayeti olduğunu bildirmektedirler. Bu arada Müddessir suresinin ilk yedi ayeti, Fatiha ve Besmele’yi ilk nazil olanlar arasında sayan alimler de mevcuttur.
5- Son Nazil Olan Ayetler:
Son nazil olan ayetler hakkında tam bir ittifak görülmemekle birlikte, kaynaklarda şu ayetlerin en son olarak nazil oldukları kaydedilmektedir:
“Ey iman edenler! Allah’tan korkun, eğer iman ediyorsanız ribadan geri kalanı bırakın.” (Bakara: 2/278)
“Hepinizin Allah’a döndürüleceği, sonra herkese yaptıklarının tastamam verileceği ve kimseye haksızlık yapılmayacağı bir günden sakının!...” (Bakara: 2/281-282)
“Senden fetva istiyorlar. De ki: “Allah size kelaleye dair fetva veriyor. Çocuğu bulunmadığı bir kız kardeşi bulunduğu halde ölürse bırakılanın yarısı onun içindir. Onun çocuğu yoksa onun tamamına mirasçı olur. Eğer iki kız kardeşi varsa bu ikisine mirasın üçte ikisi düşer. Onlar erkek ve kız kardeşler ise erkeğe iki kadın payı vardır. Allah sapmayasınız diye size iyice açıklıyor. Şüphesiz Allah her şeyi hakkıyla bilendir.” (Nisa: 4/176)
“Bu gün dininizi kemale erdirdim, size nimetimi tamamladım ve size din olarak İslam’ı beğendim.” (Maide: 5/3)
“Andolsun, içinizden size öyle bir rasul geldi ki sıkıntıya uğramanız ona ağır gelir. Size düşkün, mü’minlere şefkatli, merhametlidir. Eğer yüz çevirirlerse de ki: “Allah bana yeter, O’ndan başka ilah yoktur. O’na güvendim. O, büyük arşın sahibidir.” (Tevbe: 9/128-129)
“Allah’ın kendisiyle kiminizi kiminize göre üstün kıldığı şeyi temenni etmeyin...” (Nisa: 4/32)
“Şüphesiz müslüman erkekler ve müslüman kadınlar...” (Ahzab: 33/35)
“Rableri onlara şöyle karşılık verdi...” (Al-i İmran: 3/195)
“Kim bir mü’mini kasıtlı olarak öldürürse...” (Nisa: 4/93)
“Allah’ın yardımı ve fetih geldiği zaman, Ve insanların Allah’ın dinine dalga dalga girdiklerini gördüklerinde, Hemen Rabbini hamd ile tesbih et ve O’ndan mağfiret dile. Çünkü O, tevbeleri çok kabul edendir.” (Nasr: 110/1-3)
Bu farklılıklar; onların hepsinin de Rasulullah’dan en son işittiğini haber vermiş olması, bu konuda indirilen ayetlerin sonuncusu, bu surenin sonuncusu veya surelerin sonuncusu, şeklinde izah edilmiştir.[188]
Kadı Ebu Bekir el-Bakıllani, el-İntisar’da, en son inenler hakkındaki rivayetlerin ayrılığına ilişkin olarak şöyle demiştir: “Bu kavillerde, Rasulullah’a isnad edilmiş bir şey yoktur. (Hiç biri merfu değildir) Herkes kendi ictihadi ve zannı galibi ile konuşmuştur. Belki de bunlar, vefat ettiği gün; ya da hastalanmazdan az önce Rasulullah’dan duydukları son sözden haber vermişlerdir. Bir kısmı da bizzat Rasulullah’dan duymamış, fakat sonradan işitmiş olabilirler. Rasulullah’ın en son okuduğu bu ayetin, diğer ayetlerle birlikte inmesi, bununla beraber inen ayetlerin, diğerlerinin yazılmasından sonra yazılması, bunun da ayetlerin tertibinde son indiği zannedilmesi muhtemeldir.”[189]