[FECR]

Söz’de İ’caz vecihleri

1. Cezalet

2. Belagat

3. Üslubun has ve etkileyici, ikna edici oluşu

4. Fesahati ve usandırmaması

5. Muhatapları ayrı ayrı olmasına rağmen herkesin bir hissesinin bulunması

6. Bütün meslek ve mezheplere hitap edecek şekilde manasındaki camiiyet

7. Her aleme ait hakikatleri barındırması

8. Bir ayet veya bir surenin tüm Kur’an’ı içermesi

9. Bahislerdeki camiiyet (haşir, iman)

10. Emir, teklif, ilimler gibi çok farklı alanları içermesi

11. İ’cazkarane icazı

12. Büyük ve geniş manaları basit ifadelerler amiyane fehimlere anlatması

13. Maziye ait ihbaratta bulunması

14. İstikbale dair ihbaratta bulunması

15. İlahi hakikatleri, kevni (oluşa ait hakikatler) hakikatleri, ahiret işleri ile ilgili işaretleri içermesi

16. Gençliği, tazeliği, her asra bakması

17. Tek bir kitap oluşuna rağmen sanki her asra özel yazılmış olması

18. Ayet ve sureler arasındaki tesanüd ve teavün

19. Konuları Esma-i İlahiye’ye bağlaması

20. Başka eserlerle kabil-i kıyas olmaması

21. Küfrü dağıtması

22. Felsefeyi sükut ettirmesi

23. Tevhidi bütün mertebeleri ile muvazenelerini muhafaza ederek barındırması

…

Bu i’câz çeşitleri içerisinde en önemli yer teşkil eden ve önce asrına sonra sonsuza dek bütün çağlara meydan okuyan yönü şüphesiz Kur’ân’ın harika nazım örgüsüdür. Kur’ân, lafzı, nazmı, üslûbu ve içeriğiyle de insan ve cinleri kendisine benzer getirmekten âciz bırakmıştır. Ele aldığı, işlediği konuları kendine has üslûb ve ahengi ile takdim eder. Bu yönüyle de ayrı bir i’câz konusudur. Bunu yaparken de yukarıda bahsi geçen maksadlar göz ardı edilmeksizin işlenir.