SELEFİN İSİM VE SIFATLARLA İLGİLİ AKİDESİ
 

Hamd Alemlerin Rabbi olan Allah'u Teâlâya mahsustur..

Allah'ın kendini Kur'an'da vasfettiği, Rasulullah SallAllahu aleyhi ve sellem'in sahih sünnetlerinde bizlere açıkladığı üzere, bütün noksanlıklardan uzak, yani kemal sıfatlara sahip
olduğuna, mahlukata benzemediğine ve bu sifatların varlığını ibtal/tadil etmeksizin inanmaktır. Bu Tevhidi sağlayabilmek için üç temel esasa dikkat etmek gerekir:

1- Allah'ın isim ve sıfatlarını Kur'anı Kerim ve sahih sünnetle bildirildiği şekliyle kabul etmek. İsim ve sifatları artırmadan, azaltmadan, saptırmadan, sapık tevillerle tevil etmeden, olduğu gibi kabul etmek.

Allah (c.c) şöyle buyuruyor:

"Yoksa Ibrahim, ismail, Ishak, Yakub ve torunlarının yahudi ve hristiyan olduklarını mı söylüyorsunuz? Peki siz mi yoksa Allah mi daha iyi bilir?" de. Allah tarafından kendisine bildirilen bir gerçeği gizleyenden daha zalim kim vardır? Allah yaptıklarınızdan gafil değildir. (Bakara: 140)

Ahmed b. Hanbel rahimehullah şöyle dedi: "Allah, Kur'an'da kendini vasfettiği, sahih sünnette bildirildiği şeklin dışında vasfedilemez.

(Er-Ravda en-Nehdiyye s: 22)

Buhari'nin Şeyhi, Naim İbni Hammad şöyle dedi: "Allah'ı yarattığına benzeten kişi kafir olur. Allah'ın kendini ve Rasulullah'ın Allah'ı vasfettiği şeyleri inkar eden kişi de kafir olur."

(Er-Ravda en-Nehdiyye s: 22, İthafil- Kainat s: 6)

2. Esas) Allah'ı mahlukata benzetmemek.

Allah (c.c) şöyle buyuruyor:

"O'nun benzeri hiçbir şey yokur. O işitendir, görendir."( Şura: 11)

"Hiçbir şey O'na denk değildir. (İhlas: 4)

3. Esas) Allah'ın sıfatlarının mahiyyetini araştırmamak bu konuda soru sormamak, Allah'ın sıfatlarını olduğu gibi kabul etmek, mahiyeti hakkında insan aklının idrakini aşan konulara girmemek. Allah'ın sıfatları zatının mahiyetine bağlıdır. Allah'ın zatının mahiyetini insanlar idrak edemeyecekleri için bu konuda soru sormamaları gerekir.

İmâm Malik, Allah'ın istivası hakkında soru sorulduğunda o şöyle dedi: "İstivâ bilinen bir şeydir. Keyfiyyeti ve nasıl olduğu bilinmez. O'na iman farzdır. Mahiyeti hakkında soru sormak bid'attir."

(Er-Ravda en-Nehdiyye s: 29)

Bir adam: "Allah dünya semasına nasıl iner?" diye sorarsa ona şöyle cevap verilir: Önce ona "Allah nasıldır?" diye sorarız. Bize: "Allah'in keyfiyetini bilmiyorum diye cevap verirse o zaman ona: "Allah'ın sıfatı zatinin mahiyetine bağlıdır. Nasılki Allah'ın zatını bilemeyeceğimiz gibi O'nun nasıl indiğini de bilemeyiz deriz.

İşte diğer sıfatlarda (görmesi, işitmesi, konuşması) da böyledir. Şu hususlar, Allah'ın zati hakkında düşünülemez.

1-Teşbih (benzetme): Allah'ın sifatlarını mahlukata benzetme. Hristiyanların Mesihi, yahudilerin Uzeyri, müşriklerin putları Allah'a benzetmeleri gibi. Ayrıca Allah'ın yüz, el, işitme , konuşma, nüzül, gibi sıfatları mahlukata benzetmek gibi.

2 - Mutezili ve Cehmîler gibi te'vil ve tadil yoluyla sıfatları ibtal etmek veya değiştirmek. Allah'ın isim ve sifatlarına eklemeler veya kısaltmalar yaparak manalarını saptırmak.
Nisa suresi 164 ayetindeki "Allah, Musa ile konuştu ibaresindeki Allah lafzının merfu değil mensub olarak okunmasının teklifi gibi. O zaman mana "Musa Allah ile konuştu, fakat Allah onunla konuşmadı" şeklinde olacak ve ayetin anlamı tamamen değişecek, dolayısıyla Allahın kelam sıfatı ibtal edilmiş olacaktır.

İmâm Ebu Hanife (r.a) şöyle dedi: "Allah bir şey (varlık)dır. Fakat diğer şeyler gibi değildir. O'nun varlığı cisim, cevher (bir şeyi oluşturan en küçük parça), araz (varlığı başka bir şeyin varlığına bağlı olan. Örneğin ; tatlı, acı, yumuşak, sert) had, zıd, eş ve ortaktan uzaktır. O'nun Kur'an'da zikrettiği gibi el, yüz ve nefis gibi sıfatları vardır. Allah'ın Kur'an'da zikrettiği el, yüz ve nefis gibi şeyler keyfiyetsiz sifatlardır. O'nun eli; kudreti veya nimetidir denilemez. Zira bu takdirde sifat ibtal edilmiş olur. Bu Kaderiyye ve Mutezile'nin görüşüdür. O'nun elinin keyfiyyetsiz bir sıfat olması gibi gazabı ve rizası da keyfiyetsiz sıfatlarından iki sıfattır.

(El-Fikhul Ekber)

Kur'an'da ve sahih sünnette Allah'ın iki türlü sıfatı zikredilmiştir.

Zati sıfatlar ve fiili sıfatlar.

1- Zati Sıfatlar: Nefs, ilim, hayat, kudret, semi, basar, yüz, kelam, ayak, mülk, azamet, kibriya, uluv, gina, rahmet, hikmet.

Bu sıfatlar Allah'ın zatında mevcut olan kadim sıfatlardır .

2-Fiili Sıfatlar: Bu sıfatlar Allah'ın dilemesine ve kudretine bağlı olan sıfatlardır . Bunlar; Istiva, inmek, gelmek, aceb, gülme, razı olma, sevme, sevmeme, gazab etme, sevinme, gibi sıfatlardır.

Bu sifatlara, mahiyetini araştırmaksızın inanmak gerekir. Her sıfatın Allah'a layık olan bir manası vardır. Bu sifatlar kulların sifatlarına benzetilemez. Bu sıfatlara İmâm Şafii'nin dediği gibi iman etmek gerekir:

"Ben Allah'a iman ettim ve Allah'tan gelen şeylere Allah'ın dilediği şekilde iman ettim. Rasulullah sallAllahu aleyhi ve selleme iman ettim ve Rasulullah'ın istediği mana üzerine iman ettim.

Şeyhin sözlerinin mefhumu muhalifinden Eşari, Maturidi, Cehmî Mutezili gibi sapık fırkaların Allah inancından teberrü etmek gerekir..