Medineweb Forum/Huzur Adresi - Boşama ve Boşama Çeşitleri

Yazar: Dr.M.Şerafeddin KALAY

Boşama ve Boşama Çeşitleri

Evlilik müessesesi bir cemiyetin en kıymetli temel taşlarından biridir. Sağlam temeller üzerine kurulması için gerekli dikkat ve titizlik gösterilmeli, varlığı, huzuru, bütünlüğü ve âileyi âile yapan değerler korunmalıdır.
Ancak hataların işlendiği, içinde rahmet ve şefkatin hâkim olması, huzur ve sükûnun duyulması gerektiği âile yuvasının azap ve huzursuzluk duyulan bir yer haline gelmesi durumunda boşanma meşru kılınmıştır. Huzursuzluk ve haksızlıkların yaşandığı bir ev insanın hem dünya hem de âhiret hayatına menfî tesir eder. Bütün bu hayat gerçekleri sebebiyle de Rasûlullah (sav);
“Allah katında helallerin en çok buğz çekeni talaktır,” buyurmuştur.
Bu hadis-i şerif hem talakın sevimsizliğini, arzu edilmeyişini, hem de kaçınılmaz bir hale gelebileceğini vurgular.
Günümüzde âileleri boşanmanın eşiğine getiren hadiselerin seyrinde şuursuzluk, bilgisizlik ve sabırsızlıklara şahid olduğumuz gibi, boşanmanın gerçekleşmesinde ciddî hatalara, cahilce davranışlara, inat yarışlarına, yıkıma teşvik eden düşüncesizliklere şahid olunmaktadır.
Bu konuda ışık tutar, hataları önler ümidiyle boşanma hakkında kısa bilgi vermenin lüzumuna inanıyor, gelecek satırları bu konuda bilgi edinmek isteyen kardeşlerimizle paylaşıyoruz:
Talak, nikâh bağının, evlilik kaydının kaldırılmasıdır. Yeniden akde ihtiyaç duyup-duymaması, dönüşü bulunup-bulunmaması açısından ikiye ayrılır:
1 – Talâk-ı Rıc’î, 2 – Talâk-ı Bâin
1 – Talâk-ı Rıc’î
Ric’î Talak, iddet süresi içinde yeni bir akde ihtiyaç duyulmadan geri dönülmesi mümkün olan talak demektir. Kelime manası olarak da bunu ifade eder.
Hanefi Mezhebine göre boşanmalardaki iddet süresi, adet gören kadınlar için üç hayız müddeti, adet görmeyen kadınlar için ise üç aydır. Hamile olan kadınların iddet süresi ise doğum gerçekleşinceye kadardır.
Ric’î Talak, “seni boşadım” veya “boşsun” gibi saf boşama sözüyle, ya da “seni ric’î talakla boşadım”, “ric’î talakla boşsun” gibi açık niyet ifade eden sözlerle yapılır.
Boşama sözünün yanına “aramızdaki bağ bitti, artık yabancısın gibi” boşamayı güçlendiren veya kinaye ifade eden sözler eklenmemelidir. Eklenmesi halinde talakın şekli değişir.
Boşanma halinde kullanılması gereken talak çeşidi esasen bu talaktır. Bu şekilde bir boşama durumunda taraflar yaklaşık üç ay veya doğum süresince düşünme ve evliliği muhasebe için zaman kazanırlar.
İddet süresi hem rahmin beraatini temin, yani çocuk olup olmadığını tespit, var olan çocuğun nesebini tayin için lüzumludur, hem de taraflara evliliklerini baştan sona gözden geçirme imkânı verir. Böylece “yuva niçin devam ettirilemedi?”, “anlaşmazlıklar gerçekten yuva yıkmaya değer miydi, yoksa incir çekirdeğini doldurmayan sebepler miydi?”, “kim ne kadar kusurluydu?”, “yuvanın devamı için ne yapılmalıydı da ne yapıldı?” gibi soruları sakin bir zihinle değerlendirme fırsatı elde edilir. Tek taraflı veya karşılıklı kararlar alınır. Yuvanın devamı arzu ediliyorsa o yönde adımlar atılır…
Bu devrede hanımını boşayan bir kimse, tekrar hanımına dönmek istiyorsa yeni bir akde ihtiyaç duymadan, ya döndüğünü söyleyerek ya da karı-koca arasında caiz olup da aralarında evlilik bağı olmayan bir kadınla erkek arasında caiz olmayan kucaklaşma, öpüşme veya birleşme gibi şehvet ifade eden bir davranışla nikâh bağına geri dönebilir.
Bu şekildeki boşanma durumunda, yeni akde ihtiyaç olmadığı için aile dışındaki insanlar karı-koca arasındaki huzursuzluğu duymamış, aile sırları dışarıya aksetmemiş, açılan yara da büyümeden sarılmış olur.
Ancak evlilik, yeni bir akde ihtiyaç duymadan tekrar kurulmuş olsa bile üç boşama hakkından birisi kullanılmıştır ve eşler bundan sonra daha dikkatli olmalıdırlar. Yaşadıkları tecrübe de kendilerine ders olmalıdır.
Şayet iddet süresi dolar geri dönüş gerçekleşmez ise boşama biraz sonra zikredeceğimiz bâin talaka dönüşür ve yeni bir akid olmadan, her iki taraf da yeniden evliliğe razı olduklarını şahidler önünde açık ifade etmeden evlenemezler.
Ric’î talak bir veya iki olabilir. Üçüncü talak verildiğinde talak ric’î olmaktan çıkar.
2 – Talâk-ı Bâin
Bâin Talak, “seni bâin talakla boşuyorum” gibi açık ifadeyle, ya da ek kelimelerle güçlendirilmiş bir sözle veya “aramızdaki bağ bitti”, “artık babanın evindesin”, “benim helallim değilsin” gibi talak niyeti taşıyan kinaye yollu ifadelerle yapılan boşamalardır.

( Talâk-ı Bâin ) ile ilgil yazımız ilerleyen günlerde yayınlanacaktır.
Hanımlara boşama hakkı verildiğinde, onların boşaması veya bir erkeğin hanımından alacağı herhangi bir bedel karşılığı yaptığı boşama da bâin talaktır.
Ayrıca yukarıda zikredildiği gibi ric’î talak, iddet süresi içinde dönüş olmadığında bâin talaka dönüşür.
Bâin talak da kendi içinde ikiye ayrılır:
a) Küçük Bâin Talak (Beynunet-i Suğra)
b) Büyük Bâin Talak (Beynunet-i Kübra)
Küçük Bâin Talak, bir veya iki bâin talak için kullanılır. Çünkü bir veya iki talakla boşama, iki tarafın rızası ile yeniden evlenmeye engel olmadığı, yuvanın yeniden kurulabileceği için boşama ile meydana gelen ayrılık küçük sayılmıştır.
Bâin, kelime olarak ayrılığı, uzaklığı, ara açıklığını ifade eder.
Büyük bâin talak, üç boşama ile gerçekleşen talaktır. Üç talak gerçekleştikten sonra İslâm’ın istediği karşılıklı hukuka riâyet ederek tarafların ayrılması yeni bir evlilik denemesidir.
Bunun için Rabbimiz; “Talak ikidir. Bundan sonra ya iyilikle evlilik bağında tutmak, ya da güzellikle salmak vardır,” (Bakara 2/ 229) buyurur.
Âyet-i kerîme iki boşama gerçekleştikten sonra muhasebenin iyi yapılmasına, üçüncü evlilikte evlilik bağının iyilik, hayır, hak ve hukuka riâyet ederek korunmasına, başa kakma, eski huzursuzlukları yeniden depreştirme gibi hataların işlenmemesine dikkat çeker. Eğer bu evlilik de başarısız olursa, haksızlık etmeden, yıkmadan, yıpratmadan, geride acı hatıralar ve yaralar bırakmadan güzellikle salıvermeyi vurgular.
Cemiyet içinde şahid olduklarımız ise bundan ne kadar uzaktır…
Kendilerine üç kere yuva kurma hakkı verilen ve geçinemeyip üç kere bu yuvayı yıkan karı-kocanın artık dünyayı birbirlerine dar etmeleri doğru bulunmamıştır. Başka evlilik denenmelidirler. Belki de yeni evlilikte huzur ve saadet bulacakları ümit edilir.