Medineweb Forum/Huzur Adresi - Arapça Kısa Bilgiler (Alıntı)

Arapça Kelimelere Giriş

Arapçada kelimeler, 3 gruba ayrılır:

Fiil
İsim
Harf (Edat)

Arapçada fiiller zaman bakımından 3'e ayrılır:

Mazi (Geçmiş Zaman)
Muzari (Geniş Zaman)
Emir

Ayrıca fiiller, sayı bakımından, tekil (müfred), ikil (tesniye) ve çoğul (cemi); cinsiyet bakımından, müzekker (eril) ve müennes (dişil); şahıs bakımından, 1. şahıs (mütekellim), 2. şahıs (muhatab/muhataba) ve 3. şahıs (gaib/gaibe); anlam bakımından, müteaddi-lazım veya malum-meçhul şeklinde de sınıflandırılabilir.

Müteaddi (Geçişli) Fiil: Failin işlediği fiil, mef'ule geçer. Mesela, "Zeyd, Amr'a yardım etti." cümlesinde, "yardım etme" fiili, failden (Zeyd), mef'ule (Amr) geçmektedir.

Lazım (Geçişsiz) Fiil: Failin işlediği fiil, kendisinde kalır; mef'ule geçmez. Mef'ule geçebilmesi için harf-i cer lazımdır. Mesela, "Zeyd çıktı." cümlesinde, "çıkma" fiili, Zeyd'de kalmaktadır.

Malum (Etken) Fiil: Gerçek öznesi olan fiile, malum fiil denir. Mesela, "yazdı" fiili...

Meçhul (Edilgen) Fiil: Sözde öznesi (naib-i fail) olan fiile, meçhul fiil denir. Mesela, "yazıldı" fiili...

Aksam-ı Seb'a:

3 harfli (sülasi) mazi fiiller, 1. kipin harflerinin çeşidine göre, 7 kısma ayrılabilirler:

Sahih Fiil:
Fiili oluşturan harflerin hiçbiri, illet harflerinden (ا, و, ى) değildir ve hemze (ء) değildir ve şeddeli değildir. Örneğin, كَتَبَ
Mehmuz Fiil:
Fiili oluşturan harflerden herhangi biri hemzedir. Örneğin, أَخَذَ, سَأَلَ, قَرَأَ
Muzaaf Fiil:
Fiilin ikinci harfi şeddelidir. Örneğin, مَدَّ
Misal Fiil:
İlk harfi, illet harflerinden biridir (و veya ى). Örneğin, وَجَدَ, يَسُرَ
Ecvef Fiil:
İkinci harfi, illet harfidir (ا). Örneğin, قَالَ, سَارَ
Nakıs Fiil:
Üçüncü harfi, illet harflerinden biridir (ى veya ا). Örneğin, رَمَى, دَعَا
Lefif Fiil:
Fiilin, 1. ve 3. (lefifi mefruk) veya 2. ve 3. (lefifi makrun) harfleri illet harflerinden biridir (و, ى). Örneğin, وَقَى, طَوَى

Sülasi Fiillerin 6 Babı

Arapçada tasrifin 33 babı bulunur. Bunlardan sülasi fiillere ait 6 bab şu şekildedir:

Mazi Malum Kipi Muzari Malum Kipi Örnek Açıklama
1. Bab فَعَلَ يَفْعُلُ يَكْتُبُ - كَتَبَ Fiilin orta harfinin harekesi, üstünken ötre olur.
2. Bab فَعَلَ يَفْعِلُ يَضْرِبُ - ضَرَبَ Fiilin orta harfinin harekesi, üstünken esre olur.
3. Bab فَعَلَ يَفْعَلُ يَفْتَحُ - فَتَحَ Fiilin orta harfinin harekesi, üstün olarak kalır.
4. Bab فَعِلَ يَفْعَلُ يَعْلَمُ - عَلِمَ Fiilin orta harfinin harekesi, esreyken üstün olur.
5. Bab فَعُلَ يَفْعُلُ يَحْسُنُ - حَسُنَ Fiilin orta harfinin harekesi, ötre olarak kalır.
6. Bab فَعِلَ يَفْعِلُ يَحْسِبُ - حَسِبَ Fiilin orta harfinin harekesi, esre olarak kalır.

1-4. ve 6. bab fiiller, çoğu kez müteaddi fiil olurken, bazen lazım fiil olur. 5. bab fiiller ise daima lazım (geçişsiz) fiil olur.

Bu 6 bab, sahih ve mehmuz fiillerde aynıdır.

Mazi Fiil

Arapçada mazi fiil, geçmiş zaman bildirir.

Malum veya meçhul olabilir.

Mazi malum bir fiil, sülasi fiillerin 6 babında gösterildiği gibi, 3 değişik şekilde hareke alabilir:

فَعَلَ - فَعِلَ - فَعُلَ

Mazi meçhul fiil ise, bir şekilde bulunur:

فُعِلَ

Mazi Malum Bir Fiilin Örnek Çekim Tablosu

Cemi Tesniye Müfred
كَتَبُوا كَتَبَا كَتَبَ Gaib
كَتَبْنَ كَتَبَتَا كَتَبَتْ Gaibe
كَتَبْتُمْ كَتَبْتُمَا كَتَبْتَ Muhatab
كَتَبْتُنَّ كَتَبْتُمَا كَتَبْتِ Muhataba
كَتَبْنَا كَتَبْنَا كَتَبْتُ Mütekellim

Mazi bir fiilin başına, مَا getirilirse, olumsuz mazi fiil elde edilir.

Mazi bir fiilin soru şekli ise, fiilin başına أَ veya هَلْ getirilerek yapılır.

Olumsuz sorularda, هَلْ edatı kullanılmaz.

Mazi fiil bazen "dua" bildirir: رَحِمَ اللَّهُ Allah rahmet etsin!

لَا edatı, dua veya beddua bildiren mazi fiillerin başında kullanılabilir: لَا قَدَّرَ اللَّهُ Allah etmesin!

Muzari Fiil

Arapçada muzari fiil, şimdiki zaman da dahil olmak üzere, geniş zaman bildirir.

Muzari fiil 3 şekilde gelir:

Muzari Merfu
Muzari Mansub
Muzari Meczum

Bu 3 muzari fiil çeşidi, malum veya meçhul olabilir.

1) Muzari Merfu

Başında, nasb veya cezim edatı bulunmayan muzari fiile, muzari merfu denir.

Muzari merfu malum, sülasi fiillerin 6 babı konusunda açıklandığı gibi 3 şekilde bulunabilir:

يَفْعُلُ - يَفْعِلُ - يَفْعَلُ

Muzari merfu meçhul ise, tek bir şekilde bulunur ve muzari harf ötreyle, fiilin sondan bir önceki harfi üstünle okunur:

يُفْعَلُ

Muzari merfu fiil şu şekilde çekilir:
Cemi Tesniye Müfred
يَكْتُبُونَ يَكْتُبَانِ يَكْتُبُ Gaib
يَكْتُبْنَ تَكْتُبَانِ تَكْتُبُ Gaibe
تَكْتُبُونَ تَكْتُبَانِ تَكْتُبُ Muhatab
تَكْتُبْنَ تَكْتُبَانِ تَكْتُبِينَ Muhataba
نَكْتُبُ نَكْتُبُ أَكْتُبُ Mütekellim

Muzari merfu fiillerin başına, سَ veya سَوْفَ getirilirse, o takdirde fiil gelecek zaman bildirir: سَوْفَ يَكْتُبُ ve سَيَكْتُبُ gibi... "Se" yakın gelecek; "sevfe" uzak gelecek için kullanılır.

Muzari merfu fiillerin başına, مَا edatı gelirse nefy-i hal (şimdiki/geniş zamanın olumsuzu); لَا edatı gelirse nefy-i istikbal (gelecek/geniş zamanın olumsuzu) adını alır.
2) Muzari Mansub

Başında nasb edatlarından biri bulunan muzari fiile, muzari mansub denir.

Nasb edatı, muzari merfu fiillerin, cemi gaibe ve cemi muhataba hariç, sonunda nun harfi bulunanların nun harflerini düşürür; sonunda nun harfi bulunmayanların ise son harfinin harekesini üstün yapar.

Muzari mansub fiil şu şekilde çekilir:
Cemi Tesniye Müfred
يَكْتُبُوا يَكْتُبَا يَكْتُبَ Gaib
يَكْتُبْنَ تَكْتُبَا تَكْتُبَ Gaibe
تَكْتُبُوا تَكْتُبَا تَكْتُبَ Muhatab
تَكْتُبْنَ تَكْتُبَا تَكْتُبِي Muhataba
نَكْتُبَ نَكْتُبَ أَكْتُبَ Mütekellim

Muzari fiili nasb eden edatlar şunlardır:

1) لَنْ (Tekid-i Nefy-i İstikbal) : Gelecek/geniş zamanın kesin olumsuzunu yapar. Türkçeye, "asla ...mayacak" şeklinde tercüme edilebilir.

2) أَنْ : Muzari fiili masdara çevirir.

3) لِ (Lamu't-ta'lil) : Sebep bildirir. Türkçeye "...sın diye, ...mek için" şeklinde tercüme edilebilir.

4) كَيْ : Sebep bildirir.

5) إِذًا ,إِذَنْ : Öyleyse, o halde... gibi anlamlara gelir.

6) حَتَّى : Türkçeye "...ıncaya kadar, ta ki..." şeklinde tercüme edilebilir.
3) Muzari Meczum

Başında cezim edatlarından biri bulunan muzari fiile, muzari meczum denir.

Cezim edatı, muzari merfu fiillerin, cemi gaibe ve cemi muhataba hariç, sonunda nun harfi bulunanların nun harflerini düşürür; sonunda nun harfi bulunmayanların ise son harfini cezimli okutur.

Muzari meczum fiil şu şekilde çekilir:
Cemi Tesniye Müfred
يَكْتُبُوا يَكْتُبَا يَكْتُبْ Gaib
يَكْتُبْنَ تَكْتُبَا تَكْتُبْ Gaibe
تَكْتُبُوا تَكْتُبَا تَكْتُبْ Muhatab
تَكْتُبْنَ تَكْتُبَا تَكْتُبِي Muhataba
نَكْتُبْ نَكْتُبْ أَكْتُبْ Mütekellim

Muzari fiili cezmeden edatlar şunlardır:

1) لَمْ (Cahd-ı Mutlak) : Türkçeye geçmiş zamanın kesin olumsuzu olarak tercüme edilir.

2) لَمَّا (Cahd-ı Mustağrak) : Türkçeye geçmiş zamanın bozulabilir olumsuzluğu olarak tercüme edilir. Bu nedenle Türkçeye çevrilirken fiilin başına "daha, henüz, hala" gibi kelimeler ilave edilir.

3) لِ (Emr-i Gaib): Genellikle 3. şahıs muzari fiillerden önce gelerek, emir bildirir. Bazen de, 1. şahıs muzari fiilin başına gelip, dilek/istek/teşvik/emir bildirir.

4) لَا (Nehy-i Gaib ve Nehy-i Hazır) : Emir bildiren fiillerin anlamını olumsuz yapar.

5) Şart Edatları : مَتَى ,حَيْثُمَا ,أَيْنَ ,أَيُّ ,مَهْمَا ,مَا ,مَنْ ,إِنْ

Emir Fiili

Arapçada emir fiili, 3 kısma ayrılır:

Emr-i Gaib
Emr-i Hazır
Emr-i Mütekellim

1) Emr-i Gaib

Emr-i Gaib, Muzari Meczum konusunda bahsedildiği gibi, cezim edatı olan لِ ile yapılır.

Eğer bu edattan önce, وَ ve فَ harfleri bulunursa, cezim edatı sakin okunur.
2) Emr-i Hazır

Sülasi Fiillerin 6 Babı konusunda da işlendiği gibi, muzari fiilin 2. harfinin harekesi, 1. ve 5. bablarda ötre; 2. ve 6. bablarda esre; 3. ve 4. bablarda ise üstün olur.

İşte emr-i hazır; 2. harfin harekesinin ötre olduğu durumlarda fiilin başına اُ; esre veya üstün olduğu durumlarda da اِ getirilmesi ve fiilin sonunun cezimli okunmasıyla yapılır.

Cemi Tesniye Müfred
اُكْتُبُوا اُكْتُبَا اُكْتُبْ Muhatab
اُكْتُبْنَ اُكْتُبَا اُكْتُبِي Muhataba

Cemi Tesniye Müfred
اِضْرِبُوا اِضْرِبَا اِضْرِبْ Muhatab
اِضْرِبْنَ اِضْرِبَا اِضْرِبِي Muhataba

Arapçada emr-i hazır meçhul kullanılmaz!
3) Emr-i Mütekellim

Emr-i Mütekellim, Muzari Meczum konusunda bahsedildiği gibi, cezim edatı olan لِ ile yapılır.

Arapçada emr-i mütekellim meçhul kullanılmaz!

Arapçada emir fiilinin olumsuzu, Muzari Meczum konusunda bahsedildiği gibi, cezim edatı olan, لَا ile yapılır.

Alıntıdır [Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...]