|
ÖABT DİKAB "HADİS" hadis konusu ile ilgili kısa bilgiler de ayrıntı bilgiler de vereceğim arada çok önemli gördüğüm yerleri de kısa not şeklinde paylaşacağım inşallah bazı bilgileri iki defa paylaşabilirim tekrar olur. |
HADİS TARİHİ Tesbit dönemi , Tedvin dönemi, Tasnif dönemi, Tezhib dönemi olarak 4 gruba ayrılmıştır. A.TESBİT DÖNEMİ Bu dönemde hadislerin sözlü olarak öğrenilmesi, yayılması ve muhafaza edilmesi söz konusudur. -Hadis öğrenimi -Hadis öğreniminin güvenilirliği -Hadis öğreniminin usülleri -Hadislerin yazılması *Hz.Peygamber hayattayken yazılanlar:Resulullahın izniyle yazılanlar ve ferdi gayretle yazılanlar. *Hz.Peygamber den sonra yazılanlar -Hadis değeri hakkında tartışmalar |
B.TEDVİN DÖNEMİ Bu dönemdeki kitapların hiç biri günümüze gelmemiştir. Bu dönemde hadislerin rivayetinde sened kullanımı tamamen yerleşmiştir ve sened hadisin ayrılmaz parçası olmuştur. C.TASNİF DÖNEMİ Bu dönemde karışık olan hadisler sınıflandırılmıştır. 1-Metinle ilgili çalışmalar:Toplama ve tasnif çalışmaları ve Anlama çalışmaları olarak ikiye ayrılır. a.Toplama ve tasnif çalışmaları: Önceki dönemde toplanan hadisler konularına göre sınıflandırılmasına alel ebvab, ravilerine göre sınıflandırılmasına alel rical denilir. |
Her konuda hadis içeren kitaplar: Cami, musnet ve mucem olarak 3 kısımdır. Cami’:İçinde her konudan hadis bulunan, hadisleri konularına göre sınıflandıran kitaplarıdır. Metin kısmını ele alır. Buhari, Müslim ve tirmizinin el- camius sahihleri bu türden meşhur kitaplardır. Not: bütü dini konuları ilgili hadislere toplayan en kapsamlı eser cami’dir |
Müsned:Sahabi ve sonraki ravilerinin ismi altında ondan gelen muttasıl merfu hadislerin toplandığı hadis kitaplarıdır. İsnad kısmını ele aldıkları için alel rical kısmına girmektedir. İlk müsnedi Ebu Davut et Tayalisi yada Esed b musanın yazdığı söylenmektedir. Ahmed b Hanbel, Baki b Mahled ve el Humeydinin musnedi bundandır. Not: hadisler konularına bakılmaksızın sahabi ravilerine gore ardarda sıralanmasına müsned denir MÜSNED ALANINDA İLK ESER: EBU DAVUD ET-TAYALİSİ NİN MÜSNED ESERİDİR |
Mu’cem:Sahabi ravisi ya da müellifin hocası olan ravisi harf sırasına koyularak o kişiden gelen hadislerin bir arada toplandığı kitaptır. Taberaninin üç mu’cemi ; mucem-i evsat, mucem-i kebir, mucem-i sağir bu kısma örnektir. Not: hadisler konularına bakılmaksızın sahabe hoca veya beldelere gore çoğu kere alfabetik olarak sıralanır bu hadis türüne mucem denir. |
Rivayetü'l-hadis ilmi -muteber görüşe nazaran- Hz.Peygamber'e , sahabeye ve tabiine nisbet edilen kavil, fiil, takrir ve sıfatlardan ibaret olan yazılı naklin hassas ve dikkatli bir şekilde nakledildiği bir ilimdir. Dirayetü'l-hadis ilmi de, ravi ile mervinin makbul olup olmamak bakımından durumlarını gösteren birtakım bilgilerden meydana gelen bir ilimdir. Ravi -kadın olsun, erkek olsun- hadisi isnadı ile beraber nakleden kimsedir. Mervi (rivayet edilen haber), hem Hz.Peygamber'e (as), sahabe ve tabiine ait olan nakilleri, hem de bunların dışında kalan nakilleri ifade eden umumi bir tabirdir. |
*Muayyen konularda hadis içeren kitaplar: Sünen, musannef ve muvatta olarak 3 kısımdr. Özellikle ahkam hadislerini ihtiva ederler. Sünen:Daha çok merfu’ahkam hadisler ihtiva eder. Sünenlerin En eskisi ed Darimi’nin Sünen’idir. Ebu Davud, en Nesai,et Tirmizi ve İbn Macenin sünenleri meşhurdur. Not: bütün fıkhi konulara ait merfu hadisleri içeren kitaplara sünen denir. hadislerle yazılmış fıkhi kitap özelliği taşır |
Musannef:Merfu’,mevkuf ve maktu’ ahkam hadisleri toplamıştır. Abdurrezzak b Hemmam ve İbn Ebi Şeybenin Musannef eserleri vardır. Not: sünenle hemen hemen aynı içeriği vardır ama ek olarak sahabe ve tabiin sözü ve uygulamaları içeren kitaplara musannef denir. |
Muvatta:Bir bölgenin alimlerinin ittifakla kabul ettiği ahkam hadisleri toplamaya çalışmışlardır. İmamı Malik’in Muvatta’sı en meşhurudur. not: el-Muvatta, bütünüyle Hz. Peygamber (s.a.s)'e ait merfû hadîslerle sahabe sözlerinden (Mevkuf) ve tabiîn fetvalarından (maktu) oluşur Muvatta türü eserler yaygın olarak uygulana gelen belli bölgenin hadislerini toplamayı amaçlamıştır. |
Muksirun: Binin üzerinde hadis rivayet edenler, çok hadis rivayet edenler için kullanılan terimdir. Ebu Hureyre, Abdullah b. Ömer, Enes b. Malik, Hz. Aişe, Abdullah b. Abbas, Cabir b. Abdullah, Ebu Said el-Hudri muksirundandır. Mukillun: Binden az hadis rivayet eden raviler için kullanılan terimdir. Er-Rıhle fi Talebi’l-Hadis: Sahabe kuşağında hadisleri ilk kaynağından almak için yapılan ilmi yolculuklara denir. |
Hadislerin tedvini: Bir araya toplanması, bu işleme halife Ömer b. Abdülaziz zamanında başlanmıştır. Hicri III. Asır hadisin altın çağıdır. Klasik hadis eserleri bu dönemde ortaya çıkmıştır. Buhari: Hadis tarihinin üzerinde en çok çalışma yaptığı eser, onun Camiu’s-Sahih adlı eseridir. Bu eserde 7275 hadis mevcuttur. Kütüb-ü Sitte Müellifleri: 1-Buhari: Sahih-i Buhari, 2-Müslim: Camiu-s Sahih, 3-Ebu Davud, 4-Tirmizi, 5-Nesai, 6-İbni Mace. Kütüb-ü Tisa Müellifleri: Kütüb-ü Sitte’ye ilaveten 7-Darimi’nin Sünen’i, 8-İmam-ı Malik’in Muvatta’sı, 9-Ahmed ibn Hanbel’in Müsned’i dir. * Günümüze kadar gelen ilk hadis sahifesi Hammam b. Münebbih’e aittir. |
Cerh ve tadil ilmi: Ravilerin dini, ahlaki, zihni hafıza kapasitelerini inceleyen hadis ilmidir. Adalet,Kişinin dine uygun yaşaması ve şahsiyetini zedeleyecek işlerden kaçınması demektir. Ravinin Müslüman,akıl ve baliğ olma şartıda bu kısma girer. Zabt,Ravinin öğrendiği hadisi başkasına nakledene kadar öğrendiği gibi korumasıdır. Rical ilmi: Ravileri rivayetleri bakımından tetkik eden hadis ilmidir. Ravinin Kusurlari (Metain-i asere) Adalet Sifatiyla ilgili kusurlar 1) Yalancilik (Kizbu’r-râvi): Ravinin hadis rivayetinde yalanciligi. Yani Hz. Peygamberin söylemedigini söylemis, yapmadigini yapmis gibi rivayet etmesi. Bu gibi ravilere “kezzab”, “vadda’”, “ekzebun-nâs”, “ruknu’l-kizb” gibi isimler verilir ve bunun gibi ravilere asla itibar edilmez ve rivayet ettigi hadislere uydurma (mevzû) denir. 2) Yalancilikla itham (Ittihamu’r-râvi bi’l-kizb): Ravinin yalancilikla ittiham edilmesi, hadis rivayetinde yalanciligi tesbit edilmemis olmasina ragmen, günlük hayatinda yalan söyledigi biliniyorsa, rivayette de yalan söyleyebilir diye düsünülür ve rivayetine itibar edilmez. Rivayetleri “metruk”, “matruh” adini alir. Kendisi “muttehemun bil-kizb”, “metruk”, “muttefekun ala terkihi” gibi terimlerle cerh edilir. 3) Fisk (Fisku’r-râvi): Ravinin günahkarligi, Islamin emir veya yasaklarindan herhangi birine uymayana fasik denir. Böyle bir ravinin rivayeti münker olarak degerlendirilir. Kendisi hakkinda da “Leyyinu’l-hadis” denir. 4) Bid’at (Bidatu’r-ravi): Ravinin ehl-i bidatten olmasi. Böylesi ravilerin kendi bidatlarinin propagandasini yapmadiklari sürece rivayetlerinin kabul edilecegi görüsü agirliktadir. 5) Cehalet (Cehaletu’r-râvi): Ravinin taninmamasi. Ravinin ya zatinin ya da halinin bilinmemesi demektir. Böylelerine “mechul” rivayetlerine de “mübhem” adi verilir. |
Zabt sifatiyla ilgili kusurlar 1) Çok yanilmak (Kesretu’l-galat): Rivayette çok yanlis yapmasi. Bu gibilerin rivayeti “münker” sayilir. 2) Aşırı Gaflet (Fartu’l-gafle): Ravinin asiri gafil ve dikkatsiz olmasi. Bu da “münker” sayilir 3)Karıştırma (Vehm): Hadisin sened ve metninde dogru sanarak hatalar yapmasi mesela bir hadisi diger bir hadise katmasi, sika bir ravi yerine zayif bir raviyi zikretmesi bu gibilerin rivayet ettigi hadis “muallel” adini alir. 4) Sikaya muhalefet (Muhalefetu’s-sikat): Zayif bir ravinin güvenilir (sika) ravilerden birine farkli rivayette bulunmasi demektir. Böyle hadislerde münker, müdrec, maklub, muzdarib, musahhaf, muharref gibi isimler alir. Zayif bir ravinin sika ravilere veya sika bir ravinin, kendisinden daha sika olan ravilerin rivayetine aykiri hadis rivayet etmesi, hadis terminolojisinde muhalefet olarak isimlendirilir. 5) Hafiza bozuklugu (Su’ü’l-hifz): Çokça unutkan ve rivayetlerinde yanilan hafizasi zayif raviler içinkullanilir. Bunlara seyyiu’l-hifz denir. Devamli hafiza bozuklugu olanlarin rivayetleri asla kabul edilmez. |
Hadis usulü konusunda yazılan ilk mustakil eser hangisidir? C: Hasan b. Abdurrahman er-Ramehurmuzi’nin ‘el-Muhaddisul-Fasıl Beyne’r-Ravi ve’l-vai |
MAKBUL VE MERDUD Makbul;Hadisin Hz Peygambere ait olma ihtimalinin olmama ihtimalinden fazla olması demektir. Senet ve metin itibariyle kabul edilen, dinde delil olan ve kendisiyle amel edilmesi gereken hadislere makbul hadis denir. Sahih ve hasen hadisler makbul hadislerdir. Makbul hadisin karşıtı merdûd hadistir. Merdud;Makbul teriminin tam tersidir. Merdûd, makbulün zıddı olarak, reddedilen anlamına gelir. Dinde delil olarak kabul edilmeyen rivâyete merdûd rivâyet denir. Adalet ve zabt yönünden ta'n edilen bir râvînin rivâyet ettiği veya senedinde kopukluk bulunan ya da zayıflığa düşürücü illet bulunan hadisler merdûd rivâyetlerdir. Genel olarak bunlar zayıf hadisler ya da mevzû rivâyetlerdir. |
Mevzu,Söylemediği halde Peygamberimize isnad edilen hadislerdir.(uydurma hadisler) *Mütevatir hadis:Senedinin başından sonuna kadar yalan söyleme ihtimali aklen mümkün olmayan hadislerdir. |
Kutsi:Yüce Allah’a,Kuran olmayarak nisbet edilen söz ve iş. İlahi ve rabbani hadis de denir. Merfu’:Hz.Peygambere ait olduğu söylenen söz ve iş. Mevkuf: Bir sahabeye ait olduğu söylenen söz ve iş. Maktu’:Tabiundan birine ait olduğu söylenen söz ve iş. Müsned:Hz Peygambere kesintisiz bir senedle nisbet edilen söz ve iş. |
Muttasıl:Senedinde başından sonuna kadar ravi düşmesi olmayan hadis. Mu’an’an:Senedinde “an fulan: falandan naklen…“ ifadesi bulunan hadis. Mudrec:Sened veya metnine gerçeğinde bulunmayan bir şey eklenmiş hadis. Garib:Herhangi bir yönden gariplik gösteren hadis. |
Musahhaf:Sened veya metninde noktalama hatası yapılmış hadis. Muharref:Sened veya metninde harf hatası yapılmış hadis. Mutabi:Bir hadisin aynı raviden nakledilen aynı anlama gelecek ikinci rivayeti. Şahid:Bir hadisi mana yönünden destekleyen diğer hadis. Muhkem:Kendisine zıt manada bir hadis bulunmayan. Muhtelif:Görünüşte birbirine zıt manada olan hadisler. |
*Haber-i vahid:Herhangi bir tabakada ravi sayısı mütevatir hadis sayısına ulaşamayan hadislerdir. Meşhur, aziz ve ferd olarak 3 kısma ayrılır. Meşhur:Her nesilde asgari üç ravi tarafından rivayet edilen hadis. Aziz:Her nesilde asgari iki ravi tarafından rivayet edilmiş hadis. Ferd:Herhangi bir nesilde ravi adedi bire düşen hadis. |
Cami:Hadisleri bölüm bölüm alan eserlerdir. Örn: iman, ahkâm, edep, salât vb. Âsâr:Fıkıh konularına göre hadisleri ele alan eserlere denir. Münteka:Hadisleri fıkıh bablarına göre merfu rivayetleri seçerek alan eserlerdir. * İlk hadis yazarı Zührî olarak bilinir. Hasen:Sahih hadis özelliğini kaybetmiş ama zayıf hadis derecesine düşmemiş hadislerdir. |
Merdud Hadisler za’if ve mevzu diye 2 ye ayrılır. Za’if(zayıf), Sahih hadis niteliklerinden birini veya birkaçını taşımayan hadistir.Kısımlara ayrılır. Bunlar; Mursel:Tabiinin doğrudan Hz. Peygamberden naklettiği hadistir. mursel hadisin zayıf olmasının sebebi; senedinin muttasıl olmayışıdır. Munkatı’:Senedinde sahabeden sonra bir veya peşpeşe olmayan birkaç ravi atlanmış hadislerdir. Mu’dal:Senedinde peşpeşe iki yada daha çok ravi atlanmış olan hadisler. |
Mu’allak:Senedin müellif tarafı,bir ya da birkaç ravisi atlanmış gibi eksiklik olan hadisler. Mudelles:Bir kusuru gizlenerek o kusurun bulunmadığını zannettirecek şekilde rivayet edilen hadisler. Mu’allel:Ancak işin uzmanı alimleri fark edebileceği kusuru bulunan hadisler. |
Muzdarib:Birbirlerine zıt olmakla beraber birini diğerine tercih imkanı bulunmayan hadisler. Maklub:Sened veya metindeki kelime ve ya cümlelerde takdim-te’hirler,başkalarıyla değiştirmeler yapılmış hadislerdir. Şazz:Sıka bir ravinin kendisinden daha sıka ravilere zıt olarak rivayet ettiği hadislerdir. |
Munker:Za’if ravinin kendinden daha za’if yada sıka raviye muhalif olarak rivayet ettiği hadistir. Metruk:Hz Peygambere yalan isnada bulunmakla itham edilen, çok hata yapan dalgın ravilerin rivayet ettiği hadislerdir. |
Toplam 1 Eklenti bulunuyor. 2016 KPSS ÖABT SORUSU |
Sened toplama çalışmaları: İstihrac: Hadislerin farklı senedlerini bulup metinleriyle birlikte yeni bir kitapta toplama çalışmasıdır. Turuk: Hadislerin bütün senedlerini bulup bir araya toplamadır. |
Hadis Öğretim Teknikleri (Hadis Tahammül yolları) Hadis ilmi ile uğraşan ve bu konuda uzmanlaşmış olan âlime “şeyh” denir. Hadis ilmi okuyan öğrenciye de “talib” denir. Tarih boyunca çeşitli hadis öğretim metotları uygulanmıştır. Şimdi özet olarak bunları görelim: Semâ: Hadisi bizzat şeyhin ağzından işiterek almaktır. Kırâat: Hadisin şeyhten işiti lerek değil, şeyhe okunarak alınmasıdır. İlk üç asırda hadislerin aslına uygun şekilde nakledilmesi için en çok, kullanılan metotlar “Sema” ve “Kıraat”ti r. |
İcâzet: Şeyhin, rivayet hakkına sahip olduğu hadisleri veya hadis kitaplarını, rivayet etmesi için öğrencisine verdiği sözlü ya da yazılı izindir. Munâvele: Şeyhin hadislerini içeren yazılı bir hadis malzemesini, talebesine vererek rivayet etmesidir. Mukâtebe: Hocanın bir öğrencisine kendi eliyle birkaç hadis yazıp, ya da yazdırıp vermesidir. |
Vicâde: Bir muhaddisin, herhangi bir musannif veya ravinin el yazısı ile yazılmış bir kitabını ya da hadis malzemesini bulup ele geçirmesidir. İ’lâm: Şeyhin bir hadisi veya hadis kitabını kendi hocasından tahammül ettiğini ve rivayet hakkına sahip olduğunu talebesine bildirmesine denir. Vasiyyet: Şeyhin, hadis kitabını ölümü esnasında veya bir yolculuğa çıkarken talebesine bırakması, vasiyet etmesidir. |
>Sıka (güvenilir) ravilerle ilgili eserler:Sahabe hakkında yazılanları kaydetmek için raviler hakkında yazılan eserlerdir. En meşhur eser İbn Abdilberr’in el-İstiab’dır. Ali ibnul Medininin es- sıkat ve’l Metrukin. Ahmed el İcli ve İbn Hubbabın es- sıkat eserleride vardır. >Zaif ravilerle ilgili eserler:En meşhurları İbn Adiyy’in el-Kamil fiz Zuafa eseridir. |
1 KAYNAĞINA GÖRE HADİSLER a) KUTSİ HADİS : ALLAH’u tealaya kadar uzanır. b) Merfü hadis : Peygamberimize kadar uzanır c) Mevkuf hadis : Sahabeye kadar uzanır. d) Maktu hadis : Tabiine kadar uzanır. 2 RAVİ SAYISINA GÖRE HADİSLER A) Mütevatir hadis: yalan üzerine birleşmeleri mümkün olmayan bir topluluk tarafından rivayet edilen hadisler B) ahad hadis: MÜTEVATİR HADİS a)Lafzen hadis (Lafız ve manası aynı ) b)Manen hadis ( Lafız ayrı manası aynı) AHAD HADİS A) MEŞHUR HADİS (En az 3 ravisi olur) B) AZİZ HADİS (En az 3 veya 2 ravisi olur) C) GARİP HADİS (En az 1 ravi olur) |
3 DELİL DEĞERİNE GÖRE HADİSLER ( SIHHAT DEĞERİ) A) SAHİH HADİS B) HASEN HADİS C) ZAYIF HADİS ZAYIF HADİS A) Senetteki kopukluktan doğan hadisler. B) Raviye yapılan ithamlardan doğan hadisler |
A)SENETTEKİ KOPUKLUKTAN DOĞAN HADİSLER A) MÜRSEL HADİS: Tabiinin sahebeyi atlayıp da peygamberimizden yaptığı rivayetler. B) MUNKATI HADİS: Etbeuttabiin tabiini atlayıp da sahabeden yaptığı rivayetler. C) MU’DAL HADİS: Senedinde peşpeşe bir veya iki ravinin düştüğü hadisler. D) MUALLAK HADİS: Senedinin baş tarafından bir veya birkaç ravi yada tamamını zikretmeden rivayet Edilen hadisler. E) MUDELLES HADİSLER: Ravi ile aynı çağda yaşamadığı halde yaşamış gösterip,veya aynı çağda yaşamasına rağmen raviden ders almadığı halde aldım demesi İle rivayet edilen hadisler.. NOT: SENED: Sened ravi zinciri demektir. (Peygamber, sahabe, tabiin, etbaüttabiin……….) |
RAVİYE YAPILAN İTHAMLARDAN DOĞAN HADİSLER A) MÜNKER HADİS: Zayıf bir ravinin güvenilir bir raviye karşı aykırı olarak zikrettiği hadisler. B) METRUK HADİS: Yalancılıkla itham olunan (çok yanılma, gaflet,fısk) taşıyan ravinin tek başına rivayet ettiği hadisler C) MUALLEL HADİS: Dış görünüşü itibarı ile sahih gözüken , ama bu sıhhati yok edebilecek gizli bir illete sahip hadisler. D) MÜDREC HADİS: Yanılarak başka kimsenin sözlerinin karıştığı hadisler. E) MEVZU HADİS: Peygamber adına uydurma hadisler. |
SEMA: Öğrencinin hadisi hocasından işiterek öğrenme. KIRAAT: Öğrencinin hocasına ezberden veya kitaptan hadis okuması. İCAZET: Hocanın öğrencisine duyduklarını veya kitaplarına rivayet etme izni vermesi. TEDVİN: Hadislerin bir araya toplanması. TASNİF: Hadislerin sınıflara ayrılması MUSTEDREK: Önceki bir musannifin eserini, şartlarına uygun olmasına rağmen almayıp, bir başkasının alması. MÜSTAHREC: Herhangi bir hadis kitabındaki hadisleri başka senedlerde yeni bir kitapta toplamak. MEGAZİ: Peygamberimizin sadece savaşlarını ele alan dal SİYER: Peygamberimizin hayatını komple ele alan dal. ŞEMAİL: Peygamberimizin fiziksel özelliklerini ele alan dal. DELAİL: Peygamberimizin mucizelerini ele alan dal. RIHLE:Hadisleri öğrenmek için yapılan yolculuk. MEVDUAT: Uydurma hadisler. ERBEUN: Kırk hadis toplayan eserler. |
DİKKAT!!!!!!!!!!!!!!!! 3 tane ismiyle birbirine benzeyen hadis çeşitlerini bir arada görelim müstedrek hadis: herhangi bir hadis âliminin hadis almak için ileri sürdüğü şartları taşıdığı halde, kitabına almadığı hadislerin, bir başkası tarafından toplanarak oluşturulan eserlere denir. müstahrec hadis: Bir hadis âliminin, kitabında belirli bir isnadla topladığı hadislerin, bir başka hadis âliminin, diğer isnadlarla toplamasıyla oluşturulan eserlere denir. müdrec hadis: senet ya da metnine aslından olmayan sözler katılarak rivâyet edilen hadise denir. |
**Orijinal olarak günümüze kadar ulaşmış en eski hadis mecmuası Ebu Hureyre’nin kendisine yazdırdığı yüz otuz sekiz hadisi derleyen ‘’Hemmam b. Münebbih’in ‘’Sahife-i Sahiha’’sıdır. |
Ahkâm, “hükm”ün çoğuludur. Buna göre ahkâm hadisleri, şer'î hükümlerin kaynağını oluşturan hadislere denir. Bir başka deyişle taharet (temizlik), ibâdet, tâ'at, mu'âmelat, ceza hukuku ve benzeri konulardaki fıkhı hükümlerin çıkarıldığı hadislerdir. |
| SAAT: 23:42 |
vBulletin® Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
User Alert System provided by
Advanced User Tagging v3.2.6 (Lite) -
vBulletin Mods & Addons Copyright © 2024 DragonByte Technologies Ltd.