Ölenin ameli iki şekilde kesilmez!
 

Peygamberlerin, meleklerin en büyüklerinin yaptıkları, bildiğim ve bilmediğim, lâyık olduğu hamdler ile Allah–ü Teâlâ'ya hamd ederim. Allah–ü Teâlâ'nın rahmeti, Resûlullah efendimize, diğer Resullere, Nebîlere aleyhimüsselâm, mukarreb meleklere ve sâlih kimselerin üzerine olsun.

* * *
Helâl yiyenlerin azaları, ibadet eder. Hayır, işlemesi kolay ve tatlı gelir. Helâl kazanmanın ehemmiyetini gösteren daha nice hâdis–i şerifler ve büyüklerin sözleri vardır. Bunun içindir ki, verâ sahipleri haramdan çok sakınmışlardır. Bunlardan biri Vüheyb ibni Verd idi ki, nereden geldiğini anlamadan bir şey yemezdi. Bir gün annesi, buna bir bardak süt vermişti. Sütü nereden aldığını ve parasını nereden verdiğini ve kimden aldığını sordu. Hepsini anlayınca, bu koyun nerede otlamış, dedi. Müslümanların hakkı bulunan bir yerde otlamıştı. Sütü içmedi. Annesi, oğlum, Allah sana rahmet etsin, iç! dedi. O'na günah işlemekle rahmetine kavuşmak istemem, dedi ve içmedi. Bişr–i Hâfî'ye, ne yiyip, nereden geçiniyorsun? dediklerinde, "Herkesin yediği yerden. Ama yiyip de gülen ile yiyip de ağlayan arasında çok fark vardır." buyurdu.

* * *
İnsanlar derler ki: "İnsan vefat ettiği zaman, ameli kesilir. Dünya ile alâkası kalmaz." Bu söz, iki yönden sınırlandırılabilir. Birincisi, eğer vefat eden kimse dünyada insanlara faydalı şeyler bırakmış ise, bu ona dua yapılmasına vesile olur. Şartlarına uygun dua, Allah–ü Teâlâ'nın katında makbuldür. İkincisi, evlâda âid olan husustur. Salih evlâd da ölen anası–babası için faydalı olur.
Biliniz ki ben, ilim âşığıydım, doğru olsun yanlış olsun, bir şeyin ne olup olmadığını öğrenmek için pek çok şey öğrendim. Vallahi kelâm, akâid ilmi ile ilgili, doğru yanlış bütün itikatları, filozofların görüşlerini çok tetkik ettim. Ancak Kur'ân–ı Kerîm'de bulduğum faydaya eşit olanını hiçbirisinde görmedim. Çünkü Kur'ân–ı Kerim, Allah–ü Teâla'nın yüce kudretini ve azametini teslim ve kabul etmeye teşvik ediyor, itiraz ve karşı çıkmaktan, derin mücadele ve münazaradan men ediyor. Çünkü beşer aklı, derin ve anlaşılması zor meseleler arasında boğulup gitmektedir. Bu sebeple dinîmizin bildirdiklerini aynen kabul edip, üzerinde konuşmamak en sâlim yoldur.
Ey âlemlerin Rabbi! Mahlûkatın, senin Ekrem–ül–Ekrem'in, merhametlilerin en merhametlisi olduğunda ittifak etmektedir. Yâ Rabbî! Bu zayıf kuluna müsamaha eyle. Dilimi sürçmekten muhafaza buyur, bana yardım et. Hata ve kusurlarımı setreyle, ört. Kitabım Kur'ân–ı Kerîm, yolum Resûlullah efendimize, sünnet–i seniyyeye uymaktır. Yâ Rabbî! Senin hakkında hüsn–i zan sahibiyim. Rahmetin hakkında çok ümitliyim. Çünkü sen:
"Kulum beni zannettiği gibi bulur." buyurdun.
Yâ Rabbî! Ben hiçbir şey getirmesem de, Sen Ganisin, Kerimsin, ümidimi boşa çıkarma. Duamı geri çevirme. Beni ölümden önce ve sonra azabından kurtar. Ölüm sırasında can çekişirken bana kolaylık ver. Çünkü sen erhamürrâhimînsin.
Kitaplarıma gelince, onlarda çok şeyler yazdım. Onları mütalâa edip okuyan, ihsan ederek iyi dua ile beni ansın. Eğer böyle bir duada bulunmazsa, hiç olmazsa hakkımda kötü sözde bulunmasın. Benim meseleleri geniş yazmaktan maksadım, mevzuu genişletmek, derinlemesine ele almak, zihinleri açmaktır. Bütün bunlarda, Allah–ü Teâlâ'ya güvenip, dayandım.
"Talebelerime ve üzerinde hakkım olanlara şunu vasiyet ediyorum: Ben vefat edince, benim ölümümü her tarafa yaymasınlar. Dinîn emirlerine uygun olarak defnetsinler. Beni defnettikleri zaman, okuyabildikleri kadar bana Kur'ân–ı Kerim okusunlar. Sonra; ya Rabbi! Sana fakîr ve muhtaç birisi geldi, ona lütuf ve ihsânda bulun, desinler."meşayih-i kiram'dan

Fahreddîn-i Râzî