Nur 31 ayeti kelime kelime açıklaması / Mevlüt Hönül
وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُوْلِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاء وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
Ve kul lil mu’minâti yagdudne min ebsârihinne ve yahfazne furûcehunne, ve lâ yubdîne zînetehunneillâ mâ zahera minhâ, vel yadribne bi humurihinne alâ cuyûbihinne, ve lâ yubdîne zînetehunne illâ li buûletihinne ev âbâihinne ev âbâi buûletihinne ev ebnâihinne ev ebnâi buûletihinne ev ıhvânihinne ev benî ıhvânihinne ev benî ehavâtihinne ev nisâihinne ev mâ meleket eymânuhunne evit tâbiîne gayri ulîl irbeti miner ricâli evit tıflillezîne lem yazharû alâ avrâtin nisâi, ve lâ yadribne bi erculihinne li yu’leme mâ yuhfîne min zînetihinn(zînetihinne), ve tûbû ilâllâhi cemîan eyyuhel mu’minûne leallekum tuflihûn(tuflihûne).
1.ve kul : Kuran bütünlüğünde : Deki,Söyle anlamında kullanılır:
2.li el mu'minâti : Mümin kadınlara
3.yagdudne : Bakışlarını,gözlerini,sakındırsınlar,çeksinler
4.min ebsâri-hinne :Onlardan ,gözlerinden,bakışlarından,bakışlarını
5.ve yahfazne : ve korusunlar,muhafaza etsinler,
6.furûce-hunne : Irzlarını,İffetlerini
7.ve lâ yubdîne: ve açmasınlar,göstermesinler ,kendiliğinden görünen,ansızın meydana gelen,görünen kısımlar
8.Zinete-hunne : hunne (Onların demek ) Ziynetinin zahir olan kısmı (yüz ve eller )
9.illâ
10.mâ
11.zahera
12.min-hâ
13.vel yadribne (ve li yadribne)
14.bi humuri-hinne
15.alâ
16.cuyûbi-hinne
17.ve lâ yubdîne
18.zînete-hunne
19.illâ
20.li buûleti-hinne
21.ev
22.âbâi-hinne
23.ev
24.âbâi buûleti-hinne
25.ev
26.ebnâi-hinne
27.ev
28.ebnâi buûleti-hinne
29.ev
30.ıhvâni-hinne
31.ev
32.benî ıhvâni-hinne
33.ev
34.benî ehavâti-hinne
35.ev
36.nisâi-hinne
37.ev
38.mâ meleket eymânu-hunne
39.evit tâbiîne (ev et tâbiîne)
40.gayri ulî el irbeti
41.min er ricâli
42.evit tıflillezîne
43.lem yazharû
44.alâ avrâtin nisâ
45.ve lâ yadribne
46.bi erculi-hinne
47.li yu'leme
48.mâ yuhfîne
49.min zîneti-hinne
50.ve tûbû
51.ilâllâhi (ilâ allâhi)
52.cemîan
53.eyyu-hâ
54.el mu'minûne
55.lealle-kum
56. tuflihûne
1.ve kul : وَقُلْ Kelimesinin kökeni قُلْ den gelir Kur’an’da kelimenin hallerine baktığımızda 60 yerde geçer.Hal anlamlarına baktığımızda 1721 ayeti kerimede geçer:
(kale yekulu kavlen)Demek,söylemek.(Allah’u tealaya isnat edildiği takdirde ta’zimen buyurmak manasına gelir)
(kalellahul felen)Kehf 28 de İlham etmek manasında kullanılmıştır.
(Kale li nefisihi kale fi nefsihi ) içinden söylemek,içinden geçirmek.Mücadele 8 (bazen bir sözü söylemek itikada mukarin olur. Mesela Ali İmran 156’da şöyle mana verilmiştir:Onlar ki,kendilerine bir musibet isabet ettiği zaman,itikad ederek,içtenlikle şöyle derler…Buradaki söylenen söz,itikada mukarin olup,içten gelerek kati inanarak söylenmiştir.)
(Kale elallahi)İftira etmek,uydurmak,düzmek : Ali İmran 75 ayette bu anlamda kullanılmıştır :
(Kale) Kur’ani kerimde 271 ayette geçmektedir.
(Kulna) Ahzab 32 ve söyleyin anlamında
(Kavlen) söz ,diyin anlamlarında Taha 44-47 Şuara 16
(Kavlu) 13 ayeti kerimede Deyin deyiniz ki anlamında
(Kuli) Meryem 26 ayette söyle anlamında
(Kile) 47 ayeti kerimede dedi,Denildi,dendiğinde,denlince,
(YeKulune Yukalu ) Mücadele 8 ve diyorlar Fusilet 43 Mutaffifin 17 isimlendirmek adlandırmak manasına gelir Enbiya 21 ayette (Adı İbrahim’dir veya İbrahim diye adlandırılmaktadır )
(Tekavvele ) fiili :uydurmak,düzmek ,iftira etmek anlamında Hakka 44 ‘’Eğer bize iftira ederek bir takım yalan sözler uydursaydı ….
(tekavveleh(tekavvelehu) Tur 33 ayeti kerimesinde ‘’Yahut onu uydurdu,ortaya attı,Allah katından getirmedi diyorlar?,mealinde olup;inkarcıların ,Kur’anın Resulullah tarafından uydurulup söylendiğini iddia ettiklerinden bahsedilmektedir.)
(El-Kavlu) söz,görüş,iftira,inanç,akide,Allah’tan sadır olan tehdit kelimesi
(Kavle) 35 ayeti kerime’de söz anlamında.
2.li el mu'minâti : Mümin Kadınlara
Kelimenin halleri 79 tane olup Kelimenin kökü (emin) dir.Hal anlamları ve geçtiği yerler toplamda 878 yerde geçer.
Güvenmek,emin olmak,korkmamak,emanet etmek,inanmak,iman etmek,emin kılmak,itimat etmek gibi emin kökünden gelmektedir.
El mu’minine : Mümin erkekler
El Mu’minati : Mümin kadınlar
3: Yağ'dudne : Gözlerini sakındırsınlar,çeksinler,kıssınlar anlamlarında
Kelimenin halleri toplamda 5 hal
Hal anlamlarının geçtiği yer ise toplamda 4 yerde geçer:
ğ-d-d kökünden gelen kelime (gözü) çekmek (sesi) kısmak
Nur 30-31 Hucurat 49 Lokman 19 ayette
4:min ebsâri-hinne : Onlardan ,gözlerinden,bakışlarından,bakışlarını
4: Min : Den , Dan anlamında.
Minha :Ondan
Minhu :Ondan
Minhum:Onlardan
Minhume: O İkisinden
Minkum: Sizden
Minne: Bizden
Minni :Benden
Minke :Senden
4: Ebsarihinne : B-S-R kökünden gelir:
Kelimenin halleri toplam 41 hal
Hal anlamları ve geçtiği yerler (toplam 148 yerde geçer)
Besure bihi yeb’suru : Görmek (Bu fiil ,görüleni idrak etmeye benzeyen kuvvetli ilme ıtlak edilmekle,açıkça bilmek manasını da ifade eder.)
Besur’tu-Febesuret-Yub’suru-
Eb’sare Yub’siru fiili görmek manasındadır.(bazen bilmek manasını da ifade eder.)
Eb’sare (=Hakkı idrak etmekten ve haktan gaflet etmekten mecazdır.)
Eb’sar’na-Fesatub’siru
Tub’sirune : 9 ayeti kerimede : Görmüyor musunuz? Göremezsiniz,görüyorsunuz, Görmez misiniz, görmediklerinize, gördüklerinize anlamında kullanılır.
Ebsir’hum : Saffat 175 ayeti kerimede ‘’Onların son durumlarına bakıver.Onlarda bunu göreceklerdir’’ veya ‘’Onlar senin muzafferi yetinin ve nusratının tamamlanacağını görecekler ‘’
Eb’sar : Kehf suresi 26 ayette (=Taaccüp sigasıdır. ‘’O ne güzel gören ve ne güzel işitendir ‘’ İdrak hususunda Allah’ın gören ve işitenlerin idraklerinin hadlerinden hariç bir vasıfta olduğuna delalet (kanıt) etmek için, onun görülen ve işitilen şeyleri idrak etmesine karşı yapılan taaccübe delalet (kanıt) eden husus varit kılınmıştır ;)
Meryem 38. Ayeti kerimede (=Taaccüp sigasıdır. ‘’Ne güzel de işitir ve görürler ‘’ Onların o gün kulakları ve gözleri,işitmeleri ve görmeleri taaccüp edilmeye layık oldukları kast ediliyor.)
Saffat 179 ayeti kerimede : (=Hem o, hem de Onlar zikre gelmeyecek derece ki sevinç mertebelerini ve üzüntü nevilerini görecek demektir.)
Basirun : Sıfatı müşebbehe olup, gören (yahut açıkça bilen ) manasına gelir. Ayrıca Allah’ın isimlerinden birisidir.
El-Basiret : (Basiret kendisiyle hakikate erişebilen kalp gözü Mecaz olarak : Beyan , açık, hüccet ibret, şahit .Cemi (çoğul )si Baseiru
Basiretin Yusuf 108 (Beyan ve açık hüccet)
Kıyamet 14.cü ayette ise ‘’İnsan kendi amellerine Şahittir’’.
Bessare yubssiru teb’siren teb’siret’ten (Açıkça göstermek)
Mub’sirun : İsmi fail (etken ortaç) Gören/(göz görecek derecede( ışık veren,(göze gösterecek şekilde ) aydınlatan/açık delil. Cemi (çoğul) si Mub’sirune Müenned (dişi)i Mub’siret
Mub’siren : Aydınlatıcı
Mub’sirune (… hatalı yerleri ve rüşd yollarını görürler,Allah’ın emirlerine karşı gelmekten sakınıp çekinirler ‘’ mealinde )
Mub’sireten : İsra 12- 59 ( Yahut ahalinin görüp temaşa ettiği,aşikar =göz önünde olan )
Neml 13 ayette ise ( Onlara ayetlerimiz açık deliller halinde gelince Bu apaçık bir sihirdir dediler )
Mus’teb’sirun : İstidlal ve bakış ile hak ve batılı bir birinden temyiz edebile akıl sahibi kişi
Cemi (Çoğul) si Mus’teb’sirine –Mus’teb’sirune .
El-Besaru : Görme hassesi (göz) Cemi(çoğul) si : ELa besaru
El Besar –Febesaruke-Besarhi-Eb’saru-Eb’saren-Eb’sarkum-Eb’sarune-Eb’saruhe-Eb’sarhum
5.ve yahfazne : ve korusunlar,muhafaza etsinler,
Kelimenin halleri (toplam 28 hal) Hal anlamları ve geçtiği yerler (toplam 43 )
Kelimenin kökü h-f-z den gelir.
Hafize tehfezu hıfzzen
Korumak. İsmi fail (etken ortaç) i Hafizine-Hafizune Cemi (çoğu) si :Hafizun –
Hafizun-Hafizutun münnes (dişi )i : Hafizetun dur. İsmi Mefulu : Mahfuz bazen :
Hafizun-El Hafizu lafızları rakip = gözetleyici ve müheymin =murakabe edici, gözetici manasına tazammum edip Ala harfi veri ile tadiye edilir. El-Hafizu Allah’ın isimlerindendir . Koruyucu ,gözeten manasında /koruyan ,muhafaza eden.
Hafize : Nisa 34 (Saliha kadınlar,samimiyetle kulluk edip dua ve niyazda bulunanlar.Kocalarının gıyabında dahi yine onların hukuklarına riayet edenler .Meşru hududu çiğnemeden Allah’ın teşri ettiği,koyduğu hükümlere muraat ederek ,gıyaben de kocalarının hukuklarını gözetirler,demektir.)
Hafizneha Hicr 17 Neh’fezu Yusuf 65 Yeh’fezna Nur 31 Yeh’fezu Nur 30
Yeh’fezunehu : Rad 11 ayette : ( ‘’ Onu muhafaza ederler.Bu muhafaza, Allah’ın emrinden dolayıdır.Allah’ın emriyle O’nu korurlar demektir.Yahut bu kelam ; kendisi için-zannınca-Allah’ın kazasından –hükmeden kendisini koruyacak muhafızlar edinen kimse hakkındadır.)
Eh’fezu Maide 89 Hıf’zzen Saffat 7 Fussilet 12
Hafizun : Rakib=(gözetleyici ) Tarık 4 Enam 104 Hud 86 Rakib,müheymin=gözetici
:Hud 11 Sebe 21 Şura 6 ‘’Ben korur gözetirim..’’ Yusuf 55 ‘’Her şeyi muhafaza eden,koruyan gözeten.’’Kaf 4 ‘’O’nu çirkin işlere girişmekten,ayıb işlemekten koruyan,gözeten …’’Kaf 32
Hafizen : Rakib =gözetleyici = gözetici Yusuf 64 Nisa 80 En’am 107 Şura 48
Hafizetun : Nisa 34
El-Hafizet : Ahzab 35
Hafizune : Yusuf 12 -63 Hicr 9 Mü’minun 5 Mearic 29
El-Hafizune : Tevbe 112
Hafizine : Rakibler-gözetleyiciler ;Yusuf 81 Enbiya 82 İnfitar 10 Mutaffifin 33
El-Hafizine : Ahzab 35
Hafizeten : Rakibler (gözetleyiciler ) En’am 61
Mah’fuzin : Korunan ,gözetilen Buruç 22
Mah’fuzen : Korunan,gözetilen Enbiya 32
Hafeza yuhafizu : Korumak gözetmek
El-Muhafezetu alel saleti : Devamla ve ciddiyetle namazı gözetmek,kaçırmamak .
Yuhafizune : Enam 92 Mü’minun 9 Mearic 34 muhafaza ederler devam ederler
Hafizu : Bakara 238 koruyucu, gözetici olun
Es’teh’feze : Muhafaza etmesi için emanet etmek,korumakla vazifelendirmek,korumasını istemek.
Es’tuhfizu : Maide 44 (‘’ Kendilerine tevdi =emanet edilen…’’)
6.furûce-hunne : Irzlarını,İffetlerini
Kelimenin kökü :F-R-C den gelir.
Kelimenin Halleri 7 tane olup Hal anlamları ile geçtiği yerler 9 dur :
Kelimeninin Halleri:
Ferece yeğ’ricu Fer’cen = Yarmak
Furicet :Yarıldı-Parçalandı anlamında Mürselat 9 ayet
El-Fercu :Gedik,çatlak,yarık,delik/ırz,avret yeri. Cemi (çoğul) si :Furucun
Fer’ceha : Enbiya 91 –Tahrim 12 : Irz olarak geçmekte
Furucin : Yarıklar ,delikler,çatlak anlamında Kaf 6 ayette
Furucihim : Edep yerleri,Irzlarını, Mü’minun 5 –Nur 30- Mearic 29
7. ve lâ yubdîne : ve açmasınlar,göstermesinler ,kendiliğinden görünen :
Ve La : Kelimenin Kökü La’dan gelir :
1:Nefiy bildirir. Olmaz,Olamaz,değildir,hayır,yok vb manalara gelir.
Cümlede kullanılışına göre manalandırılır: Örneğin Yasin 40. Ayette
2: Nehiy =yasaklama bildirir : Örneğin :En’am 151 ,
Bazen zaid =fazladan olarak gelir ki,sözü takviye yahut tenkid içindir . Araf 12 Taha 93 te.
Ayette la’nın zaid olarak gelmediğini,yalnız bu ayetlerdeki manai fiilinin sevk etmek veya kılmak yahut müsaade etmek,izin vermek manasında olduğunu belirtmişlerdir.
Yubdine : Kelimenin Kökü : B-D-V ‘Den gelir : Kelimenin halleri 21 olup Hal anlamları geçtiği yerler 31 dir.
Bedayeb’du Bed’vven Buduvven : Zuhur etmek,ortaya çıkmak/kıra çıkmak,kırda oturmak Bedi’y –Beddin Cemi (çoğul) si : Bedune
Beda : Zuhur etmek,ortaya çıkmak : En’am 28 –Zümer 47-48 Casiye 33-Mümtehine 4
Bedet : Zuhur etmek
El-Beda : Hac 25 ayette (Kırda oturandan maksad,Dışarıdan gelen ,yerli olmayanlar )
Aslı : El-Beda .
Bedune : Kıra çıkanlar (köylülerin içerisine ) katılanlar :
Bedarre’ayi : İlk etapta akla gelen,düşünmeksizin varılan görüş,basit,görüş .
Bediyerre’ayi : Hud 27 ayette (Sana tabi olmaları tetiksiz,düşünmeksizin kendilerine zahir olan reyleriyle,basit görüşleriyle olmuştur,demektedirler .)
Bedayub’di : İzhar etmek ,açığa çıkarmak,ortaya koymak. İsmi Fail (etken ortaç )i
El: Mubdi
Tub’du – Tub’dune – Tub’duneha –Tub’duhu-Letub’di –Yub’diha –Yub’dune –Liyub’diye –Yub’dine –Tub’da Hal anlamları ile geçer :
Mub’dihi : İzhar edici manasında
El-Bed’vu : Badiye ,kır hazarın,zıddı çöl manasınada gelir .
www.medineweb.net